ПЫТАННІ І ЗАДАННІ ДА РАЗДЗЕЛА 1. Прыгадайце з прачытаных вамі раней твораў тыя, што
напісаны празаічнай мовай, але ў асобных сваіх частках
вельмі эмацыянальныя, задушэўныя, узнёслыя, паэтыч-
НЫЯ.
е
2. Разгадайце крыжаванку па раздзеле «Паэзія ў прозе і про-
за ў паэзіі».
3. Праверце свае веды па раздзеле (тэст «Паэзія ў прозе
і проза ў паэзіі»).
4. Стварыце слоўнік афарызмаў паводле вывучаных твораў
Якуба Коласа, Янкі Купалы і Янкі Брыля. Падумайце,
якую структуру будзе мець ваш слоўнік, тэматычную
або алфавітную. Дапоўніце падрыхтаваны вамі зборнік
афарызмамі з твораў іншых пісьменнікаў.
M
р
I​

Сям'я Лявона Зябліка — тыповая вясковая сям'я таго часу. Зяблікі маюць сваю хату і не-вялікі надзел зямлі, які Лявон атрымаў у спад-чыну ад свайго бацькі. Ды вось бяда — малады паніч захацеў адабраць гэтую зямлю. Упэўне-ны ў тым, што праўда на яго баку, Лявон па-чынае судзіцца з панічом. На словы жонкі: «Ці з багатым беднаму судзіцца? Пакуль з багатага пух, то з беднага дух. Цэлыя вёскі такіх, як мы, з хат у поле вывозілі ад пасеваў, ад усяго дабра» — Лявон не звяртае ўвагі. Аднак, як і трэба было чакаць, суд заступіўся за памешчы-ка, а Лявону з сям'ёй было загадана ў кароткі тэрмін выселіцца з хаты. Для Лявона гэта было сапраўднай трагедыяй. «Сумленны жыхар, шчыры сявец», чалавек, які ўсё жыццё пра-рабіў на гэтай зямлі, з году ў год паліваў яе сваім потам, перацерусіў на ёй кожную грудач-ку, ён не мог уявіць свайго жыцця без гэтай зямлі. Даведаўшыся, што справа прайграна і зямлі яму ўжо не вярнуць, Лявон вырашае скон-чыць жыццё самагубствам. Зразумела, ён мог бы пайсці да паніча, пакланіцца яму, але быць парабкам Лявон не хацеў ды і занадта стаміўся ўжо абіваць парогі судовых устаноў.

Разам з Лявонам за зямлю змагаецца і яго старэйшы сын Сымон. У Сымона гэтакая ж самая прага да зямлі. Ён — моцны і адважны чалавек, натура гордая і свабодалюбівая. Зоська так гаворыць пра свайго брата: «Птушкаю-арлом быць бы табе і лётаць па паднябессі, як лётае вецер гэты вольны! Толькі ж бяда — крылле не дадзена табе, саколе ты мой зорка вокі».

Усёй душой Сымон ненавідзіць прыгняталь-нікаў, тых, хто не дае не толькі яго сям'і, а і ўсім сялянам вольна жыць. У адрозненне ад бацькі, які не бачыў выйсця са становішча, у якім апынуўся, Лявон добра ўсвядоміў — вый-сце ў барацьбе. I ён гатовы да гэтай барацьбы. Памірыцца з панічом — такой думкі няма ў галаве Сымона. Для яго гэта прыніжэнне ча-лавечай годнасці. На прапанову маці пайсці да паніча на службу хлопец гнеўна і рашуча ад-казвае: «...Не пайду туды, і вы ўсе не пойдзе-це. Аднаго кроку ў той бок не дам і адгэтуль не саступлю. Магіла татава стала векавечнай пе-рагародкай паміж імі і намі, і не зніштожыць яе сілай чалавечай! Гора таму, хто першы пера-ступіць гэты насып магільны над сваім родным, працягне рукі к ім і пойдзе з імі!..»

Калі ў вобразе Лявона Зябліка Я. Купала ха-цеў паказаць даведзеную да адчаю беззямел-лем частку сялянства, якая не бачыла выйсця са свайго гаротнага становішча і ўсё яшчэ спа-дзявалася знайсці праўду ў існуючым ладзе, то ў вобразе Сымона — перадавую, актыўную частку сялянства, гатовую выйсці на ўзброе-ную барацьбу з несправядлівым сацыяльным ладам.

Мой любімы фільм называецца «Кароль- Дроздабарод ». Гэта сучаснае нямецкае кіно, але яно знята па старадаўняй казцы братоў Грым. Увогуле, гэта вясёлая рамантычная камедыя пра каханне прынца і прынцэсы.

Сюжэт фільма заблытаны. Жыла – была выдатная бялявая прынцэса. Ні адзін жаніх не мог дагадзіць яе капрызам : і той нягодны, і той не падыходзіць. У аднаго прыгожага прынца яна высмеяла знешнасць і дала яму мянушку Дроздабарод .

Тады кароль – бацька раззлаваўся і пакляўся выдаць дачку за першага, хто ўвойдзе ў палац. Тады Дроздабарод пераапрануўся ў растрапаныя жабрака і прыйшоў у палац пад рогат ўсіх астатніх пакрыўджаных жаніхоў. Ён ажаніўся на прынцэсе і павёў яе ў бедную хаціну, у сваё каралеўства.

Туга прыйшлося ганарлівай прынцэсе! Бо зараз у яе не было ні слу , ні раскошных сукенак! Распешчаная прыгажуня не ўмела ні тапіць печ, ні рыхтаваць ежу. Яна нават не ведала, што на рынку ёй давядзецца плаціць грошы. Пасядзеўшы галоднай, прынцэса стала прывучацца да працы. Але яе далікатныя ручкі нічога не ўмелі і не прывыклі да грубай працы. Муж вучыў яе працаваць і цішком вытвараў розныя штук, каб жыццё не здавалася ёй лёгкай.

Прыгажуня горка шкадавала аб тым, што была такой пагардлівай і капрызнай. « Ах , калі б мне цяпер мая свабода, я стала б жонкай Дроздабарода ! » – Гаварыла яна.

Мне падабаецца, што фільм заканчваецца добра. Прынцэса стала добрай гаспадыняй, перастала капрызіць. Яна стала ветлая і дабра да простых людзей. Тады Дроздабарод адкрыў сваю таямніцу, і яны пажаніліся ў палацы. Яшчэ мне падабаецца, што гэта разумны фільм, і што ён апісвае сапраўднае вялікае каханне. А яшчэ ён вучыць шанаваць тое, што маеш.