Праз пяць гадоў я зноў наведаў вусце, прытулак дум, абраны мой куток, дзе высіцца вусцянскі мой грудок і вецер лёгенька гайдаецца на кусце. іду на груд павольнаю ступою. сумотна мне, бо я цяпер адзін, мне шмат чаго прыходзіць на ўспамін, і нікну я паныла галавою. грудок усё ж такі, як быў, прыветны, гваздзічка белая, чабор на ім, ды ўжо гляджу я другім, як дуб стары, астаўшыся бяздзетным. стаю, маўчу, мясціны , — змяніліся, і трудна іх пазнаць. дубоў маіх паменшылася раць, як і людзей у родным нашым краі. бязлюддзе, ціш. высокаю травою вусцянскія сялібы зараслі. бярэзнічак заняўся на зямлі, атульвае разложыстую хвою. дарожкі той, што бегла к , няма нідзе — згубілася ў траве, у памяці ж маёй яна жыве, як шмат з таго, што знікла на палянцы. і тых, з кім я так блізка быў знаёмы, ужо няма: хто выселіўся сам к апошнім тым на свеце рубяжам, дзе крыж стаіць журботна-нерухомы; другіх вайна ў далёкі свет пагнала, і многа іх не вернецца назад; а трэціх вынішчыў, пабіў фашысцкі кат, і родная зямля іх не прыбрала. і ўсё мне тут, дзе вокам я ні кіну, нагадвае аб жорсткасцях вайны. знявечаны лясы, а параснік буйны жыве і тчэ спрадвечную тканіну. ідзе жыццё, буяюць яго сілы, — хай паспрабуе хто суняць яго, спыніць. снуе жыццё за ніццю сваю ніць, і моцныя для ўзлёту яго крылы. я — загояцца ўсе раны: з край паўстане, расцвіце ва ўсёй сваёй красе і паўнаце, — наш верны шлях, ён з праўдай павянчаны. і толькі мне адно сягоння горка: няма таго, з кім думкі я дзяліў, з кім тут стаяў, з кім я шчаслівы быў, — пагасла ты, яснюсенькая зорка.
Герои этой повести - обыкновенные деревенские хлопцы - ваня и санька. их деревню оккупировали фашисты в первые месяцы войны. тяжелые испытания выпали на долю этих хлопцев, на долю их родных и близких. дети видят расстрелы односельчан, грабеж, насилие и хотят мстить. но вот несчастье - не выросли. не берут их в партизаны, не доверяют им взрослые своих дел. но хлопцы не теряются. они раненому комиссару, запасаются оружием и в любом случае стараются навредить на республиканском конкурсе на лучшую книгу для детей, посвященном 50-летию советского государства, 50-летию сср и 100-летию со дня рождения в.и.ленина, эта повесть удостоена второй премии. вот вроде бы то проверь
