Біздің ғаламшарымызда әртүрлі экожүйелер бар. Экожүйе белгілі бір түрлерге жіктеледі. Бірақ биосфераның осы әртүрлі бірліктерін біріктіру мүмкін емес. Сол үшін де экологиялық жүйенің бірнеше жіктемелері бар. Мысалы, оларды шығу тегіне байланысты шектейді. Бұл – табиғи экожүйе. Оларға зат айналымы, адамның ешқандай араласуынсыз жүзеге асатын құрылымдар жатады. Жасанды (антропогендік) экожүйе адамның іс-әрекетінен пайда болған және әрі қарай да адам іс-әрекеті арқылы жүзеге асады. Жасанды экожүйелер адамзаттың пайдасы үшін қоректік азық-түлік, таза ауа және басқа да өмір сүруге қажетті өнімдер түрінде өндіріледі.
Топтық жұмыс
Параграф мәтінімен таныс. Иерархиялық кестені толтыр. Экожүйенің әр түріне қысқаша сипаттама бер.
Жұптық жұмыс
Ойлан, тапсырманы орында.
1. Ойланып, ең үлкен табиғи экожүйені ата.
2. Төмендегі қай суреттер жасанды экожүйеге, қайсысы табиғи экожүйеге жататынын анықта.
Әр экожүйеге мысал келтір.
Сақтау
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Экожүйелер (көлемі бойынша)
Көлемі бойынша экожүйелер былай бөлінеді: микроэкожүйе (мысалы, құлаған ағаш діңі немесе ормандағы алаң), мезоэкожүйе (орман массиві немесе даладағы шоқ ағаштар), макроэкожүйе (дала, теңіз), ғаламдық деңгейдегі экожүйе (Жер ғаламшары).
Жұптық жұмыс
Ойлан, тапсырманы орында.
Экожүйелер арасында өзара байланыс бола ма? Қалай ойлайсың?
Жауабыңды дәлелде. Әр экожүйені сызбаға бөліп жаз. Әр экожүйедегі тірі организмдерге: өндірушілер, тұтынушылар мен бүлдірушілерге мысал келтір.
Сақтау
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Экожүйелер (энергия көзінің типі бойынша)
Топтық жұмыс
«Салыстыру сызығын» толтыр.
Адамның
қатысуымен
Салыстыру сызығы
Адамның
қатысуынсыз
Шығу тегі бойынша
Көлемі бойынша
Энергия көзі типі бойынша
Сақтау
Жеке жұмыс
Келесі слайдерде берілген экожүйе суреттерін барлық жіктеу белгілері бойынша сипаттап жаз.
Экожүйелер (шығу тегі бойынша)
Біздің ғаламшарымызда әртүрлі экожүйелер бар. Экожүйе белгілі бір түрлерге жіктеледі. Бірақ биосфераның осы әртүрлі бірліктерін біріктіру мүмкін емес. Сол үшін де экологиялық жүйенің бірнеше жіктемелері бар. Мысалы, оларды шығу тегіне байланысты шектейді. Бұл – табиғи экожүйе. Оларға зат айналымы, адамның ешқандай араласуынсыз жүзеге асатын құрылымдар жатады. Жасанды (антропогендік) экожүйе адамның іс-әрекетінен пайда болған және әрі қарай да адам іс-әрекеті арқылы жүзеге асады. Жасанды экожүйелер адамзаттың пайдасы үшін қоректік азық-түлік, таза ауа және басқа да өмір сүруге қажетті өнімдер түрінде өндіріледі.
Топтық жұмыс
Параграф мәтінімен таныс. Иерархиялық кестені толтыр. Экожүйенің әр түріне қысқаша сипаттама бер.
Жұптық жұмыс
Ойлан, тапсырманы орында.
1. Ойланып, ең үлкен табиғи экожүйені ата.
2. Төмендегі қай суреттер жасанды экожүйеге, қайсысы табиғи экожүйеге жататынын анықта.
Әр экожүйеге мысал келтір.
Сақтау
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Экожүйелер (көлемі бойынша)
Көлемі бойынша экожүйелер былай бөлінеді: микроэкожүйе (мысалы, құлаған ағаш діңі немесе ормандағы алаң), мезоэкожүйе (орман массиві немесе даладағы шоқ ағаштар), макроэкожүйе (дала, теңіз), ғаламдық деңгейдегі экожүйе (Жер ғаламшары).
Жұптық жұмыс
Ойлан, тапсырманы орында.
Экожүйелер арасында өзара байланыс бола ма? Қалай ойлайсың?
Жауабыңды дәлелде. Әр экожүйені сызбаға бөліп жаз. Әр экожүйедегі тірі организмдерге: өндірушілер, тұтынушылар мен бүлдірушілерге мысал келтір.
Сақтау
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Экожүйелер (энергия көзінің типі бойынша)
Топтық жұмыс
«Салыстыру сызығын» толтыр.
Адамның
қатысуымен
Салыстыру сызығы
Адамның
қатысуынсыз
Шығу тегі бойынша
Көлемі бойынша
Энергия көзі типі бойынша
Сақтау
Жеке жұмыс
Келесі слайдерде берілген экожүйе суреттерін барлық жіктеу белгілері бойынша сипаттап жаз.
Сақтау
Объяснение: