1.Чи часто ви відчуваєте жагу до нових вражень, до того, щоб відволіктися,
пізнати сильні відчуття?
2.Чи часто ви відчуваєте, що маєте потребу в друзях, які можуть зрозуміти
вас, підбадьорити, поспівчувати?
3. Чи вважаєте ви себе безтурботною людиною?
4. Чи дуже важко вам відмовитися від своїх намірів?
5. Чи обмірковуєте ви свої справи не кваплячись, прагнучи почекати, перш
ніж діяти?
6. Чи завжди ви виконуєте свої обіцянки, навіть якщо вам це невигідно?
7. Чи часто у вас бувають спади та підйоми настрою?
8. Чи швидко ви зазвичай дієте й говорите?
9. Чи виникало у вас коли-небудь відчуття, що ви нещасні, хоча жодної
серйозної причини для цього не було?
10. Чи правда, що на парі ́ ви здатні зважитися на все?
11. Чи бентежитеся ви, коли хочете познайомитися з людиною протилежної
статі, яка вам симпатична?
12. Чи буває, що, розлютившись, ви втрачаєте самовладання?
13. Чи часто ви дієте нерозважливо, під впливом моменту?
14. Чи часто вас турбує думка про те, що вам не слід було щось робити
або говорити?
15. Чому ви віддаєте перевагу: читанню книг чи зустрічам з людьми?
16. Чи правда, що вас легко образити?
17. Чи полюбляєте ви часто бувати в компанії?
18. Чи бувають у вас такі думки, якими вам не хотілося б ділитися з іншими?
19. Чи правда, що іноді ви настільки сповнені енергії, що все горить у
руках, а іноді відчуваєте втому?
20. Чи намагаєтеся ви обмежувати коло своїх знайомств невеликою кіль-
кістю найближчих друзів?
223
21. Чи багато ви мрієте?
22. Коли на вас гримають, чи відповідаєте ви тим самим?
23. Чи вважаєте ви всі свої звички гарними?
24. Чи часто у вас виникає відчуття, що ви в чомусь винні?
25. Чи здатні ви іноді дати волю своїм почуттям і безтурботно розважатися
у веселій компанії?
26. Чи можна сказати, що нерви у вас часто натягнуті до межі?
27. Чи вважають вас жвавою та веселою людиною?
28. Після того як справу зроблено, чи часто ви подумки повертаєтеся до
неї й думаєте, що могли б зробити краще?
29. Чи почуваєтеся ви неспокійно, перебуваючи у великій компанії?
30. Чи трапляється, що ви передаєте чутки?
31. Чи буває, що вам не спиться через те, що в голові вирують різні думки?
32. Якщо ви хочете про щось довідатися, ви знаходите це в книзі чи питаєте
в людей?
33. Чи буває у вас сильне серцебиття?
34. Чи подобається вам робота, що вимагає зосередженості?
35. Чи бувають у вас напади тремтіння?
36. Чи завжди ви говорите правду?
37. Чи буває вам неприємно перебувати в компанії, де кепкують один з од-
ного?
38. Чи дратівливі ви?
39. Чи подобається вам робота, що вимагає швидких дій?
40. Чи правильно, що вам часто не дають спокою думки про різні непри-
ємності й жахи, які могли б статися, хоча все скінчилося благополучно?
41. Чи правда, що ви неквапливі в рухах і трохи повільні?
42. Чи спізнювалися ви коли-небудь до школи, на зустріч із кимось?
43. Чи часто вам сняться кошмари?
44. Чи правда, що ви так любите поговорити, що не впускаєте нагоди по-
говорити з новою людиною?
45. Чи турбують вас які-небудь болі?
46. Чи засмутитеся ви, якщо довго не зможете бачитися з друзями?
47. Чи нервова ви людина?
48. Чи є серед ваших знайомих ті, хто вам точно не подобається?
49. Ви впевнена в собі людина?
50. Чи легко вас зачіпає критика ваших вад або вашої роботи?
51. Чи важко вам одержати справжнє задоволення від заходів, у яких бере
участь багато народу?
52. Чи турбує вас відчуття, що ви чимось гірші за інших?
53. Чи змогли б ви внести пожвавлення в нудну компанію?
54. Чи трапляється, що ви говорите про речі, на яких зовсім не розумієтесь?
55. Чи піклуєтеся ви про своє здоров’я?
56. Чи любите ви пожартувати з інших?
57. Чи страждаєте ви від безсоння?
Неолит, жаңа тас дәуірі (грек. neos – жаңа және lіthos – тас) – шамамен б.з.б. 5500 – 3000 жылдарды қамтитын тас дәуірінің ең соңғы кезеңі. Н-тің қалыптасуы мен аяқталуы жер шарының әр түрлі аудандарында әр қилы уақытта өтті. Еуропа, Азия мен Африканың көптеген табиғи-климаттық аймақтарында негізінен Неолиттің хронологиялық шеңбері б.з.б. 6 – 4-мыңжылдықтардан басталып, б.з.б. 3-мыңжылдықта аяқталды.[1] Қазіргі мәліметтерге қарағанда Таяу Шығыстағы ең ежелгі егінші-малшылар мәдениеті б.з.б. 8 – 7-мыңжылдықтарға жатады. Қытайда б.з.б. 4 – 3-мыңжылдықта (Яншао), Еуропада (Солтүстік Македония) б.з.б. 7-мыңжылдықтың соңында пайда болды. Қазіргі уақытта Қазақстан аумағында 600-ден аса неолиттік және энеолиттік ескерткіш мәлім. Неолиттік тұрақтар орналасу сипатына қарай — бұлақтык, өзендік, көлдік, үңгірлік тұрақ деп төрт түрге бөлінеді. Әдетте өзендік тұрақтарда, сондай-ақ көлдік үлгідегі тұрақтарда едәуір көп заттар табылады; мұның өзі бұл жерлерде адамның тұрақты немесе ұзақ уақыт тұрғанын көрсетеді. Мүндай тұрақтардағы негізгі құрал-саймандар — пышақ тәрізді қалақтар және солардан жасалған заттар. Қазақстан аумағында бұлақтық тұрақтар неғүрлым көп тараған, өйткені шөл және шөлейт аймақтарда өзендер аз болады. Бұлақтардың жанындағы төрақтар — көбінесе кезбе аңшылардың уақытша маусымда тұрған жерлері. Қазақстанның шөл даласындағы неолиттік ескерткіштердің бір ерекшелігі сол, олардың көпшілігі — ашық үлгідегі тұрақтар. Барлық тұрақтарда жергілікті материалдардан жасалған тас құралдар — жебелер мен найзалардың ұштары, балталар, қашаулар, пышақтар, қырғыштар табылды. Белгілі бір құралдарды жасау үшін тастардың түрлері сараланып, іріктеліп алынатын болды. Шикізаттың алуан түрлі болуы оны ұқсатудың әр түрлі техникалық тәсілдерің дамытып, жетілдіруге себепкер болды. Қазақстанның неолиттік ескерткіштері бірнеше аумақтық топ құрайды, бұл топтардың мәдениеті жатынан бір-біріне жақын, туыс тайпалардың мекендеген аудандарына сай келуі ықтимал. Дала неолитің Ежелгі Шығыс елдерінің мәдениеті дамуының ұксас кезеңдерімен салыстырған кезде мезолит дәуіріне қарағанда бұл уақытқа карай түрлі аумақтарда тарихи дамудың біркелкі болмауы бұрынғыдан да айқын аңғарылатынын есте сақтау керек. Егер далада неолиттің хронологиялық шеңбері б. з. б. VI — IV мыңжылдықтың орта шені шегінде белгіленсе, Алдыңғы Азия үшін ол б. з. б. VIII — VI мыңжылдықтарды қамтиды. Өндіруші шаруашылықтың негіздері де нақ сонда қалыптасады. Әдебиетте алғашкы тайпалар шаруашылығындағы түбірлі өзгерістер «неолиттік революция» деп аталды. Тамақ өндіруге, жеуге жарайтын өсімдіктерді, әсіресе дәнді өсімдіктерді саналы түрде өсіруге, жануарларды қолға үйретуге, өсіруге және іріктеуге көшу адамзат тарихында адамның от жағу өнерін меңгергенінен кейінгі асқан зор экономикалық революция болды. Ол адамның өз бақылауында болып, оған шексіз дерлік мүмкіндік беретін және одан мұны талап ететін неғұрлым бай және сенімді тамақ көзін пайдалануға мүмкіндік берді. Неолитте Ежелгі Шығыста дәнді дақылдардың барлық түрлері, көкіністердің, жеміс-жидектердің едәуір түрлері өсіріліп, қазіргі үй малының барлық түрлері қолға үйретілді деуге болады. Ал жылқы энеолитте Еуразия далаларында қолға үйретілді — бұл оқиғаны «неолиттік революцияның» маңызды компоненттерінің бірі деп атауға және оның аяқталуы деп қарастыруға болады. Бірақ далалық аймактың неолиттік қоғамының шаруашылығында ерекше өзгерістер әлі де бола қойған жоқ — мұнда бұрынғысынша тамақ табудың негізгі көзі аң және балык аулау болды. Сірә, континенттік климат халық санының артуына қолайлы болмай, табиғи ресурстар халык қажеттерін қанағаттандыруға әбден жеткілікті болса керек. Жерорта теңізінің неғүрлым жұмсақ және бірыңғай климаты аймақта демографиялық жағынан артық жағдай туғызып, Шығыс елдерінде адам аң, балық аулау мен жиын-терінге қоса косымша тамақ көздерін өте ертерек іздестіруге мәжбүр болды, өйткені коғамның қажеттері табиғи ортаның сол кезде болған мүмкіндіктерінен асып кеткен еді.
Липидтер барлык тірі жасушаларда болады, осыған орай организмде мынадай маңызды қызметтер атқарады: құрылыс, энергия көзі, қоректік зат, қорғаныштық, метаболизмдік және т.б.
Құрылымдық. Нәруызбен бірге жарғақша құрамына кіріп, оның жартылай өткізгіштігін қамтамасыз етеді.
Регуляторлық. Кейбір гормондар липидтік табиғатты болады.
Қорғаныштық. Жылуды сақтайды, ішкі мүшелерді қорғайды, тері астындағы май созылғыштықты қамтамасыз етеді.
Жануарлар организмі үшін су көзі
Энергияны депонирлеу. 1 г май ыдырауының нәтижесінде 39 кДж немесе 9,5 ккал энергия бөлінеді.