Berilgan diologik nutq asosida ilmiy matn yarating XARIDORNI KUTIB OLISH HAM SAN’AT – Endiii... ba’zi injiq, ziqna, ezma xaridorlar odamni qonini so‘rvo- radi-da.
– Ikkinchi og‘zingdan bunday gap chiqmasin! Xaridorning injiqligi malol keladigan yuragi tor odam bo‘lsang, savdoni yig‘ishtirib, boshqa hunar qil. Xaridor injiq bo‘ladimi, g‘alchami, bechoraholmi, boyvachchalardan- mi – barini iliq kutib ol, shirin muomala qil. Do‘koningga kirgan xaridor o‘zini xo‘jayindek erkin his etsin. Magazin muzey emas. Xaridor istagan narsasini istagancha tekshirib olsin. Sen uning xizmatida bo‘l, ammo shilqimlik qilib, mol olishga zo‘rlama. Zo‘rlasang, „Moli o‘tmayotgandirki, qistayapti olgani“ deb shubha tug‘iladi xaridorda. Ba’zi tortinchoq odamlar buyumga yaqinlashgani andisha qiladi, uzoqdan ko‘zdan kechiradi, narxini so‘rashga ham botinolmaydi, „So‘rasam-da, olmasam, sotuvchining jahli chiqadi“, deb cho‘chiydi. Binobarin, magazinga kirgan odamning oldiga darrov yugurib borma „Nima kerak?“ deb. Ha, hurkitvorma, o‘ziga tashlab qo‘y, aylansin, mollarni obdan ko‘zdan kechirsin, bittasini oldida to‘xtab senga qarasa, ana innaykeyin oldiga bor, butun vujudingni quloq qilib gapini eshit.
Bajarish tartibi:
1) sarlavhaga ilmiy shakl bering;
2) muhim jihatlarini aniqlang, dalillarni ajrating;
3) almashtirilishi zarur, tushirib qoldirish lozim bo‘lgan so‘zlarni bel-
gilang;
4) tasvirlar ekansiz, voqeani baholang, biroq hissiy munosabatingizni
bayon etmang.
Bilamizki, bu olamda tiriklik mavjudotlar ichida faqatgina insonga muloqot qilish uchun gapirish imkoniyatlari berilgan. “Muomala madaniyati” insonning eng go‘zal xislatlaridan biri hisoblanadi. Kishilik tarixidan beri inson so‘z boyliklarini hayotiy tajribalar asosida ko‘paytirib va kengaytirib kelmoqda, shu bilan birgalikda insoniyat tarixidagi kattayu-qichik, og‘ir va yengil ziddiyatlarning aksariyat va asosiy tag zamirida muomala madaniyati yotadi. Demak, muomala madaniyatini tushunish va anglashdan oldin uni qismlar tariqasida bo‘lib o‘rganib va tushunib olamiz.