Сабактын темасы: Кыргыз лексикасынын активдүү жана пассивдүү сөз катмарлары Бир тилдеги бардык сөздөр ошол тилдин лексикасын түзөт. Ал эми сөздөрдүн составы бир калыпта турбастан ар дайым жаңыруу, эскирүү процессинде болуп турат. Тил- бул закон ченемдүү нерсе; тил - коомдук көрүнүш, коомдогу өзгөрүүлөрдүн натыйжасында тилдин лексикалык байлыгы да өзгөрүүгө учурайт. Адамдардын турмуштиричилигинде жаңы пайда болгон түшүнүктөрдү, нерселерди атоо үчүн тилдин лексикасы жаңы сөздөр менен тынымсыз толукталып отурат. Ал эми эскирген түшүнүктөргө, көрүнүштөргө, көз караштарга байланыштуу сөздөр тилдин сөздүк составынан чыгып, ордун жаңы сөздөргө бошотуп берет. Ушуга байланыштуу кыргыз тилинде эскирген жана жаңы лексика бар.
Сабактын темасы: Кыргыз лексикасынын активдүү жана пассивдүү сөз катмарлары
Бир тилдеги бардык сөздөр ошол тилдин лексикасын түзөт. Ал эми
сөздөрдүн составы бир калыпта турбастан ар дайым жаңыруу, эскирүү
процессинде болуп турат. Тил- бул закон ченемдүү нерсе; тил -
коомдук көрүнүш, коомдогу өзгөрүүлөрдүн натыйжасында тилдин
лексикалык байлыгы да өзгөрүүгө учурайт. Адамдардын турмуштиричилигинде жаңы пайда болгон түшүнүктөрдү, нерселерди атоо
үчүн тилдин лексикасы жаңы сөздөр менен тынымсыз толукталып
отурат. Ал эми эскирген түшүнүктөргө, көрүнүштөргө, көз караштарга
байланыштуу сөздөр тилдин сөздүк составынан чыгып, ордун жаңы
сөздөргө бошотуп берет. Ушуга байланыштуу кыргыз тилинде
эскирген жана жаңы лексика бар.Лексикалык курамдагы тигил же бул сөздүн колдонуудан чыгып
калуу себептери бардык учурда бирдей эмес. Эскирген сөздөрдүн
колдонуудан чыгуусу да ар түрдүү. Кээ бир сөздөр белгилүү бир
мезгилге чейин активдүү колдонулуп келип, учурда речибизден
таптакыр чыгып калышы мүмкүн, ал эми экинчи бирлери тилдин
активдүү запасынан чыккан менен али элдин эсинде сакталып, өткөн
доордун көрсөткүчү катарында кездешет.
Демек, эскирген сөздөрдүн катары бирдей эмес, ошондуктан
мындай сөздөрдү колдонуу мүмкүнчүлүгүнө, мүнөзүнө карай
негизинен историзмдер, архаизмдер деп эки топко бөлөбүз.
Ал эми тилдин лексикасында жаңы пайда болгон сөздөр
Еуропалық нәсіл , еуразиялық нәсіл — жер бетінде кеңінен тараған көне нәсілдердің бірі. Еуропаға, Солтүстік Африкаға, Алдыңғы Азияға, Солтүстік Үндістанға, еуропалықтар отарға айналдырған аймақтар — Америка, Австралия, Оңтүстік Африкаға тараған. Олардың ең алғаш шыққан жері — Еуропа, қалыптасқан дәуірі — палеолиттің соңғы кезеңі. Еуропалық нәсілге жататын адамдардың шығу тегі ұқсас, әрі сыртқы түр-тұлғасы, яғни морфологиялық, физиологиялық, биохимиялық, т.б. тұқым қуалаушылық белгілері де бір-біріне жақын үлкен топты құрайды. Еуропалық нәсілдің бойы ұзын, терісі мен шаштары біркелкі, түсі ақшал-сарғыш, сақал-мұрты қалың, бас сүйегі ұзынша, бет пішіні сопақтау келген, мұрыны қырлы, әрі түзу және танау тесіктері бір-біріне жақын, қатарласа орналасқан енсіздеу, көзінің үстіңгі қабағындағы қатпарлары айқын байқалмайды, жақ сүйектері алға шығыңқы емес, еріндері жұқа, көздерінің түсі көбіне көкшіл келеді. Терісінің ақшыл түсті болуы күннің ультра күлгін сәулелерін терісіне сіңіру арқылы Д витаминінің түзілуіне мүмкіндік жасайды да, мешел ауруына шалдықпауына әсер етеді. Еуропалық нәсілге антропологиялық сипаттама шашының, көзінің, терісінің түс ерекшеліктеріне қарап беріледі. Осыған байланысты оны үш топқа бөледі: 1) оңтүстік тобы — бұған Еуразияның оңтүстік аймақтарында тұратын адамдар жатады. Олардың терісінің түсі қоңырқай, көздері мен шаштарының түсі қарақоңыр болып келеді; 2) Еуразияның солтүстік аймағында тұратындардың терісі мен шашының түстері ақшыл-ашық, көздері көкшіл түсті болады; 3) Еуразияның ортүстік аймағында тұратындары шашы, терісі ақшыл, кейбірінің терісінің, көзінің де түсі көкшіл түсті болады.
Объяснение:
Сабактын темасы: Кыргыз лексикасынын активдүү жана пассивдүү сөз катмарлары Бир тилдеги бардык сөздөр ошол тилдин лексикасын түзөт. Ал эми сөздөрдүн составы бир калыпта турбастан ар дайым жаңыруу, эскирүү процессинде болуп турат. Тил- бул закон ченемдүү нерсе; тил - коомдук көрүнүш, коомдогу өзгөрүүлөрдүн натыйжасында тилдин лексикалык байлыгы да өзгөрүүгө учурайт. Адамдардын турмуштиричилигинде жаңы пайда болгон түшүнүктөрдү, нерселерди атоо үчүн тилдин лексикасы жаңы сөздөр менен тынымсыз толукталып отурат. Ал эми эскирген түшүнүктөргө, көрүнүштөргө, көз караштарга байланыштуу сөздөр тилдин сөздүк составынан чыгып, ордун жаңы сөздөргө бошотуп берет. Ушуга байланыштуу кыргыз тилинде эскирген жана жаңы лексика бар.
Сабактын темасы: Кыргыз лексикасынын активдүү жана пассивдүү сөз катмарлары
Бир тилдеги бардык сөздөр ошол тилдин лексикасын түзөт. Ал эми
сөздөрдүн составы бир калыпта турбастан ар дайым жаңыруу, эскирүү
процессинде болуп турат. Тил- бул закон ченемдүү нерсе; тил -
коомдук көрүнүш, коомдогу өзгөрүүлөрдүн натыйжасында тилдин
лексикалык байлыгы да өзгөрүүгө учурайт. Адамдардын турмуштиричилигинде жаңы пайда болгон түшүнүктөрдү, нерселерди атоо
үчүн тилдин лексикасы жаңы сөздөр менен тынымсыз толукталып
отурат. Ал эми эскирген түшүнүктөргө, көрүнүштөргө, көз караштарга
байланыштуу сөздөр тилдин сөздүк составынан чыгып, ордун жаңы
сөздөргө бошотуп берет. Ушуга байланыштуу кыргыз тилинде
эскирген жана жаңы лексика бар.Лексикалык курамдагы тигил же бул сөздүн колдонуудан чыгып
калуу себептери бардык учурда бирдей эмес. Эскирген сөздөрдүн
колдонуудан чыгуусу да ар түрдүү. Кээ бир сөздөр белгилүү бир
мезгилге чейин активдүү колдонулуп келип, учурда речибизден
таптакыр чыгып калышы мүмкүн, ал эми экинчи бирлери тилдин
активдүү запасынан чыккан менен али элдин эсинде сакталып, өткөн
доордун көрсөткүчү катарында кездешет.
Демек, эскирген сөздөрдүн катары бирдей эмес, ошондуктан
мындай сөздөрдү колдонуу мүмкүнчүлүгүнө, мүнөзүнө карай
негизинен историзмдер, архаизмдер деп эки топко бөлөбүз.
Ал эми тилдин лексикасында жаңы пайда болгон сөздөр
неологизмдер болот.
Еуропалық нәсіл , еуразиялық нәсіл — жер бетінде кеңінен тараған көне нәсілдердің бірі. Еуропаға, Солтүстік Африкаға, Алдыңғы Азияға, Солтүстік Үндістанға, еуропалықтар отарға айналдырған аймақтар — Америка, Австралия, Оңтүстік Африкаға тараған. Олардың ең алғаш шыққан жері — Еуропа, қалыптасқан дәуірі — палеолиттің соңғы кезеңі. Еуропалық нәсілге жататын адамдардың шығу тегі ұқсас, әрі сыртқы түр-тұлғасы, яғни морфологиялық, физиологиялық, биохимиялық, т.б. тұқым қуалаушылық белгілері де бір-біріне жақын үлкен топты құрайды. Еуропалық нәсілдің бойы ұзын, терісі мен шаштары біркелкі, түсі ақшал-сарғыш, сақал-мұрты қалың, бас сүйегі ұзынша, бет пішіні сопақтау келген, мұрыны қырлы, әрі түзу және танау тесіктері бір-біріне жақын, қатарласа орналасқан енсіздеу, көзінің үстіңгі қабағындағы қатпарлары айқын байқалмайды, жақ сүйектері алға шығыңқы емес, еріндері жұқа, көздерінің түсі көбіне көкшіл келеді. Терісінің ақшыл түсті болуы күннің ультра күлгін сәулелерін терісіне сіңіру арқылы Д витаминінің түзілуіне мүмкіндік жасайды да, мешел ауруына шалдықпауына әсер етеді. Еуропалық нәсілге антропологиялық сипаттама шашының, көзінің, терісінің түс ерекшеліктеріне қарап беріледі. Осыған байланысты оны үш топқа бөледі: 1) оңтүстік тобы — бұған Еуразияның оңтүстік аймақтарында тұратын адамдар жатады. Олардың терісінің түсі қоңырқай, көздері мен шаштарының түсі қарақоңыр болып келеді; 2) Еуразияның солтүстік аймағында тұратындардың терісі мен шашының түстері ақшыл-ашық, көздері көкшіл түсті болады; 3) Еуразияның ортүстік аймағында тұратындары шашы, терісі ақшыл, кейбірінің терісінің, көзінің де түсі көкшіл түсті болады.
Объяснение: