Көшпелілер өркениеті – мал шаруашылығымен айналысатын, көшіп-қонып тіршілік ететін адамдардың қауымдастығы. Көшпеліліктің шығуына географиялық орта мен ауа райы әсер етті. Көшпелі өмір салты ол халықтарды табиғатқа жақын болуға, табиғатты қадірлеуге мүдделі етті. Сондықтан көшпелі елдерде «жабайы табиғат» деген ұғым мүлде жоқ. Көшпелілерге Ү ғасырда өмір сүрген скиф-сақ тайпалары да жатады. Скиф халқының көсемі – Ишпақай. Скифтердің патшасы – Мадий. Массагеттердің патшасы – Сыпыр. Ал Сыпырдың қызы – Тұмар – сақтардың патшайымы. Тұмардың анасы ерте қайтыс болып, оны әкесі тәрбиелейді. Тұмар әскери ортада өседі. Ол өте ерте атқа мініп, қолына семсер алып, соғыс өнеріне жаттыққан. Тұмардың аты батырлығымен тарихта қалған.
Зерттеушілер мен тарихшылар көшпенділер «рухы биік, жаны таза, бейбітшілік сүйгіш, дұшпанға қатал, досқа адал, ержүрек, құдіретті ерлер» деп жазған.
1-тапсырма. Cұрақтарға толық жауап беріңіз.(ответь на вопросы)
1. Тұмар кім?
2. Тұмарды неге әкесі тәрбиелейді?
3. Тұмардың аты несімен тарихта қалды?
2-тапсырма. Сұраққа жауап бер.(ответь на вопрос. )
Көшпелілер қандай халық?
Весна закончилась.
Земля,
Их так много, что сложно сказать.
Толисидес,
Много завязок, желтого, зеленого орнамента.
При выстреле вкладка бледная от золота,
Я путешествовал по Асиму.
Белый неприятный оригинальный цветок распахнутый,
Передо мной был значительный выигрыш.
Я заинтересовался белыми цветами и получил звезду,
Я поставил дом и обошел его.
Мозг улыбался целый день,
Кип секрет моего сердца.
Гараймын ак гулиме конд-конде,
Он выходит из себя.
Мой белый цветок продолжал рисовать оранжевый,
Он грустит и жалуется стране.
1) Аракчеев Алексей Андреевич- государственный деятель, генерал. В период с 1815 по 1825 гг. фактически осуществлял руководство внутренней по- литикой, проводил реакционный курс. 2) Витте Сергей Юльевич- генерал, герой Отечественной войны 1812 г., с 1826 г. шеф корпуса жандармов и начальник 111-го отделения собственной канцеляри. 3) Гурко Иосиф Владимирович- фельдмаршал, герой русско-турецкой войны 1877-78 гг., отличился в боях за Шипку, под Плевной, освободил Софию. 4) Ермолов Алексей Петрович- генера и герой Отечественной войны 1812 г., в 1816- 1827 гг. командующий Кавказского корпуса, за сочувствие декабристам в 1827 г. отправлен в отставку.