Обмеженість ресурсів означає, що:
а) вони існують у такій кількості, якої недостатньо для виробництва засобів виробництва;
б) наявні ресурси не можуть одночасно і повно задовольнити всі існуючі потреби суспільства;
в) ресурсів вистачає тільки на виробництво предметів споживання;
г) ресурсів недостатньо для задоволення духовних потреб.
В начале XX века экономика Турции находилась в кризисном состоянии. XX веке зависимость Турции от иностранных государств увеличилась. Наибольшую прибыль иностранцы получали от турецких железных дорог. В 1903 году было подписано соглашение с Германией о совместном строительстве железной дороги Берлин-Багдад. Россия и Англия, считавшие Германию своим противником, в году в Ревеле (Таллинн) достигли согласия о разделе Турции. Чтобы предотвратить это, младотурки решили выступить раньше времени, определенного на съезде в Париже в 1907 году. 3 июля 1908 года первым выступил Ниязи бей, комендант маленького городка в Македонии. К нему примкнула группа Энвер бея. Так началась “Младотурецкая революция” (1908-1909 гг.). Организация “Единение и прогресс” 23 июля 1908 года в городе Монастыр предъявила Абдулгамиду II ультиматум, требуя восстановления Конституции. Султан принял ультиматум и в тот же день распорядился восстановить Конституцию и созвать парламент. Османское государство стало конституционной монархией. Правительство, образованное с согласия “младотурков”, в 1908-годах возглавляли последовательно Саид паша, Кемил паша, Сулейман паша. 2 ноября 1908 года состоялось первое заседание турецкого парламента. Из 230 депутатов парламента 150 были младотурками. В 1909 году Абдулгамид II, опираясь на поддерживаемую англичанами партию “Ахрар” (либералы) и религиозную организацию “Иттихади мусульман” (мусульманское общество), с стамбульского гарнизона осуществил контрреволюционный переворот и вернул себе власть. В ответ в апреле 1909 года младотурки ввели в Стамбул македонские войска под командованием Шевкет паши и провозгласили султаном Мехмета V Решада. Революция младотурков победила, но политическую структуру империи не изменила. Это была поверхностная революция. Заметив слабость младотурков, зарубежные государства вновь вернулись к плану раздела турецких территорий. Самой большой неудачей того времени стала “Траблисская война”. На основании российско-итальянского Раккониджийского соглашения 1909 года Италия признавала интересы России на Балканах, а Россия признавала интересы Италии в Траблисе. В сентябре 1911 года Италия потребовала у Турции передать ей Траблис. Получив отрицательный ответ, итальянцы перешли в наступление и победили. Добровольные дружины Энвер паши и Мустафы Кемаль паши не были эффективны. 18 октября 1912 года в Лозанне был заключен договор, по которому Траблис и Киренаика под общим названием Ливия были переданы Италии. Этот договор еще более ослабил Османскую империю. В октябре 1912 года Болгария, Сербия, Греция и Черногория, образовав “Балканский Союз”, объявили войну Турции. Началась Первая Балканская война (1912-1913). Турецкие войска, не готовые к войне, были побеждены. В мае 1913 года в Лондоне был подписан мирный договор, по которому Турция уступала территории на Балканах, большую часть островов в Эгейском море; получившая независимость в 1912 году Албания была объявлена княжеством. Болгария, стремившаяся к верховенству на Балканах, поощряемая Австро-Венгрией и Германией, объявила в 1913 году войну Сербии и Греции. Началась Вторая Балканская война. В этой войне Черногория и Румыния поддержали Сербию и Грецию, а Турция вступила в войну против Болгарии. Война началась 30 июня 1913 года и завершилась 10 августа тяжелым поражением Болгарии. Младотурки воспользовались этим и вернули Эдирну и прилегающие к ней территории. Балканские войны еще более осложнили внутреннюю ситуацию в Турции. Тогда младотурки в начале 1914 года создали в стране диктатуру “Младотурецкой тройки”. В нее вошли военный министр Энвер паша, председатель партии “Единение и прогресс”, министр внутренних дел Талат паша и вали Стамбула Джамал паша. В годы правления младотурков в государственном строительстве был осуществлен ряд важных мероприятий. В экономической области самым важным была ликвидация с 1914 года режима капитуляции. В 1914 году в Стамбуле был открыт первый женский университет. Было указано в последующие годы вести переписку в государственных учреждениях только на турецком языке. Для переформирования армии из Германии были приглашены инструкторы и советники.
Источник: https://istoriyamira.ru/turtsiya-v-xx-vek/
Объяснение:
Өмір – адам үшін Жаратқанның тамаша сыйы мен таңқаларлық сыны. Тірліктің тәттісіне тойымсыз пенде жалғанның жалтырағына масаттанып, оның усойқы шырмауығына қалай шырмалып, шырғалаңға түскенін де білмей қалады. Атақ-абырой, шен-шекпен, бақыр-байлық, дүние-думанда да қанағат қадір екенін ұмытып, у ішеді де, естен танады. Орынсыз өкпелеп, текке тіл безеп, жанын шырылдата жанталасып, даңғой дарақыланып, беймаза күй кешеді. Басқа қонған бақ пен қолда бардың бағасын білмей, тағы да у ішеді де, сары уайымға салынады. Шіркін, осы ушыққан дертке шипа боларлық ем-дәр у бар ма екен?! Тірліктің «алқындысынан» тым құрыса қас-қағым сәтке ес жиып, жүрегіміздің соғысына құлақ қойып, оның айтар сырын тыңдап көрелікші.
Жүректі мазалаған бұл ойлар ескінің естелігі немесе болашақтың болжамы емес, заманға өзіндік, өзгеше заманауи көзқарас. Сағыныш та емес, қиял да емес, заман мен замандас туралы ой, оларды жаңаша танып, жете түсінуге талпынған жүректің сыры. Кезінде ақын Мұқағали Мақатаев:
«Мен іздеген нұр-бақыт,
ұстатпаса, зуласын.
Тек жүрегім бір уақыт,
Жүксіз қарап тұрмасын.
Жүрек болып туғасын...»,
деп қазақ жырының жүрекке жүгінгенін өзінің өлең жолдарында көркем өре отырып «Соғады жүрек» атты туындысын дүниеге әкеліп еді.
Иә, жүрек болып туғасын... жанады, өмірді жан-тәнімен сүйеді, сағынады, еске алса, жабығады да жұбанады. Ал, өмір маусымдарын зерделесек, «Көктем-жүрек» – балауса шақ, «Жаз-жігер» – нағыз қамал алып, орда бұзар кезең, «Күз-ақыл» – ата атанып, бәйгеге қосқан жүйрігіңнің тізгінін тартар тұс. Соның бәрінен сүрініп жүріп те сергек өткен адам үшін немере сүйіп, ұрпақ қызығына ағыл-тегіл шаттанатын және оларға ақ батаңмен ақжол тілейтін мәуелі маусым – «Қыс-парыздың» да орны ерекше-ау! Бірақ, Көктемің – жырлы, Жазың – бәйгелі, Күзің – сырлы, ал Қысың – сабырлы болсын десең, сол есею кезеңдерінің алмасқан сәттерін дер кезінде жазбай аңдап, соған лайық мінез таныта білсек, қандай! Жалғанның оп-оңай жазым етер алдамшы «қызығына» босқа малданып, текке арамтер болмай, өзіңнің жас пен жасамыс, егде мен еңкейген жылдарыңның әрқайсысының бағасын біліп, қадір-қасиетіңді жоғалтпау ләзім шығар.
«Атысу, аңдысу мен таласудың,
Санасу, табысу мен жарасудың,
Мінезін мынау а ң
Білсем деп құпиясын аласұрдым...»
(М. Мақатаев, сонда).
Тірліктің тәтті ұйқы мен ашкөз қомағайлықтан, яғни өзіңді-өзің еркін меңгеріп, ерік-жігеріңді билей алмаудан асқынатын әсіре «қызылы» мен әзәзіл ләззатына салынып, көрсеқызарлық, құмарлық, мансапқорлық, дүниеқоңыздық сияқты сырқатына шалдықсаң-ақ, шектен көп шекер де «У» - ға айналып, тірідей «жерлеп» тынады. Сондықтан адам рухы асқақ болып, тән оның құлы ретінде қызмет етсе, шіркін! Керісінше жағдайда, пенденің хайуаннан айырмасы, фәниде мән-мағынасы жоқ. Кемеңгер Шәкәрім қажы айтпақшы: «Тән – терезе, ой қожасы; оймен анық байқасаң» немесе «жан қожа тәнге, тән құлы; еріксіз айдап жүр демек».
Жан адамды жүрек арқылы билейді. Жүрек аса сезімтал: көреді, естиді, сөйлейді және талдайды, зерделейді, түйіндейді, шешім қабылдайды. Жүрек сезім пернесі арқылы тыныстайды және өз әмірін тағы да сол сезім құдіреті арқылы жеткізеді. Ал, сезімнің дүр қасиетін бір сөзбен айтып жеткізу мүмкін бе?! Көк жүзінен себезгілеген сәуледей жарқын, самал сүйген гүлдей нәзік, телегей теңіздей тұңғиық, кеңістіктей шексіз де шетсіз ол... нәзік, мөлдір, терең, сыршыл, жүйрік, намысшыл және мейірімді, қатал, аса кешірімшіл. Себебі, ол алғыр, адал, сабырлы, жанашыр, батыр, зерделі, өкпешіл, аса әділетті.
Жүректен туса солай, жүректерге жетеді. Қуантады, ренжітеді, толғантады, тебірентеді. Маңдайыңды, тіпті тасқа ұрғыза отырып та үйретеді, үлгі етеді. Сезім сөлін сезіне алсаң, көгінде шарықтап, тереңінде тебірене алсаң, «өмір» деп, лүпіл қаққан жүрек тілін түсіне алсаң, адам деген атты ардақтай алсаң, үкілеп, үміт артады. Алға мақсат қоясың, арман қанатында қалықтап, шыныға түсесің, адам боп өтуді аңсайсың. Егер сезім селкеу тартса, сөзде салмақ, істе қадір, тірлікте мағына қалмайды. Адамға тән асыл қасиеттерді азырқанып, оларды нағыздандырмақ болып нағыз адам, жаңа адам, нағыз батыр, нағыз ғалым, нағыз туыс, тіпті мөлдір махаббат, т.с.с. іздеп әлекке түсетініміз де сол адами құндылықтардың сұйылған татымсыз сиқы ғана. Шындығында, адам мен оған тән адами қасиеттер – ешқандай қосымшасыз-ақ асқақ.
Сезім – қатал. Шынайы болған соң солай. Найзағайдай жарқылдайды, жаныңды шүберекке түйесің. Жүректен туған соң солай. Сене тұрып, сүйе тұрып алдансаң. Аянбайды ол. Небір қатыгез қару-жарақ та, зәрлі зілзала да оның жанында түкке тұрмайды. Ештеңені бүйім көрмейді. Сезім наласы жойқын. Назаланған жүрекке де, жазаланған жүрекке де – жантәсілім. Жарады, жарылады. Жалын жүрек күрт суынса – күлпарша. Жүректегі жарылысқа тең келетін ешқандай қуат жоқ.
Сезім – сабыр екен... сарыуайымға салынбай, сабыр табу да рухқа тәуелді-ау!