Зенит (З) нүктесі бакылаушының дәл төбесінде, ал Надир (З) — сфераның қарама-қарсы нүктесінде орналаскан. Осы екі нүктені қосатын түзу вертикаль сызық немесе тік сызық, оған перпендикуляр әрі аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін жазықтық математикалық немесе нақты көкжиек жазықтығы деп аталады. Ол аспан сферасын қиып, үлкен дөңгелек (орталығы аспан сферасының орталығымен сәйкес келетін шеңбер мағынасында) — нақты көкжиек (немесе жай ғана көкжиек) түзеді. Көкжиек аспан сферасын кәрінетін және кәрінбейтін екі бөлікке бөледі. Зениттен М шырак аркылы надирге дейін өтетін үлкен дөңгелек шырақ вертикалі деп аталады. Аспан сферасы және шырақтардың тәуліктік айналысы дірние осінің төңірегінде өтеді. Жер өлшемі жұлдыздарға дейінгі қашықтықпен салыстырғанда өте кіші болғандықтан, іс жүзінде дүние осі жер бетіндегі кез келген орын үшін Жер осіне параллель болады. Дүние осінің аспан сферасымен қиылысатын нүктелері аспан сферасының айналысына катыспайды. Сондықтан да олар дуние полюстері деп аталады. Төңірегінде аспан сферасының айналысы (сфераның орталық нүктесінде орналаскан бакылаушы үшін) сағат тілін айналу бағытына кері болатын полюс дүниенің солтүстік полюсі, оған карсы полюс дүниенің оңтүстік полюсі деп аталады. Дүниені солтүстік полюсі маңында (1°-ка жуық қашықтықта) Темірқазық жұлдызы орналасқан.
1. Используя таблицу 2, нарисуйте принципиальную схему изображённой электрической цепи.
2 Отметьте на принципиальной схеме знаками (+ , -) полярность зажимов электроизмерительных приборов, а стрелками – направление тока в цепи.
3 Какие элементы цепи соединены последовательно?
4 Проверить, выполняется ли формула (1):
- по показаниям приборов определите силу тока в цепи Iо;
- используя формулу (1) рассчитать и записать в таблицу силу тока в лампе Iл, силу тока в резисторе Iр. Это фактические значения;
- результаты расчётов записать в таблицу.
5 Убедиться в том, что общее напряжение на участке цепи равно сумме напряжений на каждом потребителе в отдельности:
- по показаниям приборов определите напряжение на резисторе Uр; общее напряжение Uо;
- используя формулу (2) рассчитать и записать в таблицу напряжение на лампе Uл. Это фактические значения;
- результаты расчётов записать в таблицу.
6 Установить взаимосвязь между эквивалентным сопротивлением Rэкв и сопротивлением лампы Rл и резистора Rр:
- используя закон Ома для участка цепи, по измеренным и вычисленным величинам определить сопротивления:
R_(экв )= U_0/I_o ; R_(л )= U_л/I_л ; R_(р )= U_л/I_р (4)
-рассчитать R_(экв ) по формуле (3) и сравнить с R_(экв ), вычисленным по формуле (4);
Объяснение:
Зенит (З) нүктесі бакылаушының дәл төбесінде, ал Надир (З) — сфераның қарама-қарсы нүктесінде орналаскан. Осы екі нүктені қосатын түзу вертикаль сызық немесе тік сызық, оған перпендикуляр әрі аспан сферасының орталық нүктесі арқылы өтетін жазықтық математикалық немесе нақты көкжиек жазықтығы деп аталады. Ол аспан сферасын қиып, үлкен дөңгелек (орталығы аспан сферасының орталығымен сәйкес келетін шеңбер мағынасында) — нақты көкжиек (немесе жай ғана көкжиек) түзеді. Көкжиек аспан сферасын кәрінетін және кәрінбейтін екі бөлікке бөледі. Зениттен М шырак аркылы надирге дейін өтетін үлкен дөңгелек шырақ вертикалі деп аталады. Аспан сферасы және шырақтардың тәуліктік айналысы дірние осінің төңірегінде өтеді. Жер өлшемі жұлдыздарға дейінгі қашықтықпен салыстырғанда өте кіші болғандықтан, іс жүзінде дүние осі жер бетіндегі кез келген орын үшін Жер осіне параллель болады. Дүние осінің аспан сферасымен қиылысатын нүктелері аспан сферасының айналысына катыспайды. Сондықтан да олар дуние полюстері деп аталады. Төңірегінде аспан сферасының айналысы (сфераның орталық нүктесінде орналаскан бакылаушы үшін) сағат тілін айналу бағытына кері болатын полюс дүниенің солтүстік полюсі, оған карсы полюс дүниенің оңтүстік полюсі деп аталады. Дүниені солтүстік полюсі маңында (1°-ка жуық қашықтықта) Темірқазық жұлдызы орналасқан.