История освоения минеральных ресурсов. На территории Марокко найдено бронзовое и медное оружие, изготовленное из местного сырья во 2-м тысячелетии до н.э. Были известны серебряные и медные рудники на юге страны, эксплуатировавшиеся также в первые века н.э. После образования исламских государств (8 в.) начинается интенсивное развитие горного промысла в Марокко, о котором сообщают как письменные источники, так и археологические остатки шахт, штолен, плавильных печей. В 10-13 вв. существовали 2 типа рудников: крупные рудники благородных металлов, контролируемые государством, и мелкие разработки, принадлежавшие племенам и отдельным семьям. Арабский географ аль-Якуби (конец 9 в.) сообщает о наличии в Марокко золота, которое "выходит изземли, как растения"; предполагается, что речь идёт о месторождении на юго-востоке страны, в области Дра.О серебряных рудниках имеются сведения в произведениях арабских писателей 9-13 вв. Крупнейшие из этих рудников ("Авам", "Згундер", "Тамедульт") достигают расцвета в 13 веке. Для водоотлива на них использовались нории с приводом от водяного колеса. Эксплуатацию начинали обычно траншеей, достигавшей глубины 15-20 м. При более глубоком залегании рудных жил прорывали вертикальный колодец до их основания и вели добычу по восстанию, расширяя выработку до образования камеры. Для опоры часть руды оставляли в целиках. Несколько камер соединяли, что облегчало проветривание; для интенсификации воздушного потока зажигали костры. Спуск и подъём осуществлялся по вырубленным в стенках стволов лестницам или по верёвкам. Наиболее крупные рудники, располагавшиеся на горных склонах, представляли собой сложный комплекс разветвлённых выработок: штолен, спусков, стволов и камер. Медные рудники эксплуатировались на юго-востоке (Сиджильмаса), в провинции Cyc (Игли).Очень чистая медь добывалась близ г. Касба-Тадла, на реке Умм-эр-Рбия. В 14-15 вв. происходит постепенный упадок ведущих отраслей горнодобывающей промышленности, связанный с истощением месторождений, отсутствием леса и позднее с конкуренцией европейских стран. Тем не менее писатель 16 века Лев Африканский сообщает о добыче железной руды в горах Деменсера, севернее Таруданта (Высокий Атлас) и в области племён Игезулен в Антиатласе, а также в Эль-Джуму на северо-востоке страны. Серебряный рудник действовал в Антиатласе, а золотой рудник, открытый в 16 веке, по сообщению Диего де Toppeca, был засыпан по приказанию султана, чтобы не привлекать внимания европейцев. Руды меди добывались в Антиатласе, свинца и сурьмы — у подножия Атласских гор, мрамор — в горах Хантата, юго-восточнее г. Марракеш, соль — на северном побережье страны. На юге, на реке Дра, добывали асбест, из которого изготавливались несгораемые верёвки и поводья. В 17-18 вв. продолжалась добыча руд меди, свинца и олова (Ульмес). Марокканское олово вывозилось во Францию и другие страны Европы, и некоторое время успешно конкурировало с английским. С началом промышленной революции (18 в.) марокканские полиметаллические рудники не смогли конкурировать с европейским производством, и в 1-й половине 19 века горнодобывающая промышленность Марокко свёртывается, чему архаичность техники и политическая нестабильность. Действовали 1-2 небольшие шахты по добыче медных руд в провинции Cyc.
Қазақстан жерінде құрылған ежелгі түрік мемлекеттерінің бірі Түргеш қағандығы еді. Түргештер, негізінен, Жетісуды жайлаған. VIII ғасырдың ортасында Түргеш мемлекеті ыдырау кезеңін бастан кешірді. Алғашында осы сәтті қарлұқтар пайдаланды. Бірақ түргештер мен Жетісудағы өзге түркі тайпаларына қытайлар мен арабтар да айтарлықтай қатер төндірген еді. 751 жылы Жетісуға шығыстан Қытайдың Тан империясы әскері баса көктеп кірді. Олар Түргеш астаналарының бірі - Суябты басып алып, қиратты. Осы кезде оңтүстіктен арабтар да жорық бастады. Осылайша Жетісуда Қытай мен Араб халифатының мүдделері тоғысты. Қытай мен араб әскерлері Талас өзені алқабында түргештердің шағын қаласы Атлахтың маңында кездесті. Екі жақтан соғыс майданына 100 мыңнан жауынгер қатысты. Бес күнге созылған ұлы шайқастың тағдырын қарлұқтар шешті. Соғыстың шешуші кезеңінде олар көтеріліс жасап, қытайларға қарсы шықты. Қиян-кескі шайқаста арабтар жеңіске жетті.
Бұл тарихи жеңіс болды. Өйткені осы шайқастан соң талай жүз жылға дейін Қытай басып алмақ ойынан түңіле бас тартты. Арабтар бұл жерде ұзақ тұрақтай алмады. Шамалы уақыттан соң олар Жетісу жерінен кетіп, түрік тайпалары қайтадан осы жердің иесіне айналды
Қазақстан жерінде құрылған ежелгі түрік мемлекеттерінің бірі Түргеш қағандығы еді. Түргештер, негізінен, Жетісуды жайлаған. VIII ғасырдың ортасында Түргеш мемлекеті ыдырау кезеңін бастан кешірді. Алғашында осы сәтті қарлұқтар пайдаланды. Бірақ түргештер мен Жетісудағы өзге түркі тайпаларына қытайлар мен арабтар да айтарлықтай қатер төндірген еді. 751 жылы Жетісуға шығыстан Қытайдың Тан империясы әскері баса көктеп кірді. Олар Түргеш астаналарының бірі - Суябты басып алып, қиратты. Осы кезде оңтүстіктен арабтар да жорық бастады. Осылайша Жетісуда Қытай мен Араб халифатының мүдделері тоғысты. Қытай мен араб әскерлері Талас өзені алқабында түргештердің шағын қаласы Атлахтың маңында кездесті. Екі жақтан соғыс майданына 100 мыңнан жауынгер қатысты. Бес күнге созылған ұлы шайқастың тағдырын қарлұқтар шешті. Соғыстың шешуші кезеңінде олар көтеріліс жасап, қытайларға қарсы шықты. Қиян-кескі шайқаста арабтар жеңіске жетті.
Бұл тарихи жеңіс болды. Өйткені осы шайқастан соң талай жүз жылға дейін Қытай басып алмақ ойынан түңіле бас тартты. Арабтар бұл жерде ұзақ тұрақтай алмады. Шамалы уақыттан соң олар Жетісу жерінен кетіп, түрік тайпалары қайтадан осы жердің иесіне айналды