Ранняя история Караханидов освещена в источниках неполно, и сведения о нем носят в основном полулегендарный характер. Тем не менее, через повествования, переданные поздними мусульманскими авторами, можно восстановить общий ход событий, мотивы и характер распространения ислама среди тюркских племен Жетысу и Восточного Туркестана, особенности и значение данного процесса. Основатель государства Караханидов Сатук Богра Кара-хан (915-955 гг.) стоит у истоков исламизации его населения. О легендарном кагане у Джамала Карши сказано: «Сатук Бугра-хан ал Муджахид Абд ал Карим ибн Базир Арслан-хан ибн Тангла [Билга] Бахур [Нахур] Кадр-хан из рода Афрасиаба ибн Пушанг ибн Алп ибн Рисиман», «он был первым среди тюркских хаканов, кто принял ислам в пределах Кашгара и Фарганы в правление правоверных в государстве ал-амир ар-Рашид Абд ал-Малика ибн Нуха ас-Самани» [1, с. 101].
В письменных источниках упоминается о бегстве через Жетысу в Кашгар ко двору кар-лукского правителя Огулчака саманида Насра ибн Мансура, потерпевшего поражение в междоусобной войне в конце IX века. Огулчак был сыном небезызвестного Бильге Кюль Кадыр-хана, однако он не придерживался мусульманской религии. Тюркский вождь хорошо принял изгнанного иранского аристократа [2, с. 104 -106], даже дал ему в правление область (возможно, желая использовать его для своих политических целей). Разумеется, бывший царь Маве-раннахра приехал не один: речь идет об иммиграции в страну значительной группы бухарских мусульман из числа сторонников и родичей эмира.
Торговые и культурные связи между Восточным Туркестаном и Мавераннахром резко возросли с поселением в Кашгаре мусульман: «И зачастили торговые караваны из Бухары и Самарканда в него (Артудж - селение в Восточном Туркестане), сбывая утварь и ткани» [2, c. 104 - 105] Огулчак был человеком неглубоким, он очень соблазнялся товарами, дивился парче, сладостям, и только потом у него появился некоторый интерес к культуре и религии бухарских мусульман. В составе караванов, разумеется, были и проповедники-суфии, да и каждый купец был верующим и осведомленным в вопросах веры человеком. Но всерьез заинтересоваться исламом суждено было не Огулчаку, а молодому племяннику кашгарского правителя - Сатуку.
Согласно традиционным источникам, в свои двенадцать лет Сатук был мальчиком «совершенной красоты, природного ума, чистоты помыслов, здравого разумения и понимания, чего не было у царевичей до него» [2, c. 104]. Однажды он видел, как люди из Бухары совершают намаз и спросил Насра ас-Самани, что они делают. Тот поспешил разъяснить ему основы мусульманства. Проповедь саманида и наблюдение за жизнью мусульман заставили Сатука глубоко задуматься о религии и вынести свое первое суждение: «И как же достойно поклонения это божество, и как прав этот пророк (в том), что следовали за ним».
В распространенных в Восточном Туркестане, Средней Азии и Казахстане дастанах о Сатуке Богра-хане, личность будущего кагана окружена ореолом святости. Миссия правителя среди тюрков (как и родившегося позже него Ходжи Ахмеда Йасави) была предопределена свыше: во время миграджа пророк Мухаммед в присутствии ангела Джебраила лично разговаривал с духом будущего Сатука. Приводятся и другие мистические сюжеты. Первый урок ислама тюркский принц получил в юном возрасте во время охоты. Сатук отделился от друзей, догоняя зайца. Заяц будто бы обернулся старцем, святым Хизром. Хизр был первым, кто проповедал ему истину ислама [3].
В варианте сказаний, приведенных Чоканом Валихановым, караханидского хана обратил в мусульманство саманидский проповедник, ходжа, благочестивый ученый и торговец Абунаср ас-Самани. Самани был глубоко верующим человеком; однажды ему приснился пророк Мухаммед, сообщивший ему радостную весть о том, что на него возлагается почетная миссия обращения в ислам Сатука в Туркестане, будущего воителя за веру, но «пока в образе неверного». По приказу Пророка «Восстань. Он родился. Иди и ищи» Абунаср Самани-ходжа отправляется в Туркестан и находит в Кашгаре Сатука [4, c. 117-118]. Вполне возможно, что наряду с сама-нидским принцем на мировоззрение Сатука оказали влияние и другие личности — ученые, суфии (фигурирует также имя богослова Калимати, жившего при дворе тюркского кагана).
Өткен ғасырдың отызыншы жылдары жалпыхалықтық ұранға айналып, аға буын аталарымыз бен апаларымыздың даңқты еңбек жолына ұласқан Түрксібтің тарихы туралы не білеміз? Аты аңызға айналған Түрксіб құрылысы – қазақ даласында ұлттық жұмысшы табының қалыптасу көшін бастайды. Осыдан тура 90 жыл бұрын пайдалануға берілген Ұлы құрылыс күні бүгінге дейін қазақ еліне қызмет етіп, аса маңызды көлік артериясына айналып отыр.Түрксібтің 90 жылдық мерейтойына орай өткен ғасырдың отызыншы жылдары қазақ даласына түрен салып Түрксібті көтерген ерлер есімін ұлықтап, тағлымды тарихына шолу жасау - біздің парызымыз.
«…1930 жылдың 28 сәуір күні Айнабұлақ станциясында Түркістан-Сібір темір жолының солтүстік пен оңтүстік телімдері түйісті. Осы жылдың 1 мамырынан бастап жол уақытша пайдалануға, ал 1931 жылдың 1 қаңтарынан бастап тұрақты пайдалануға берілді» дейді тарихи дерек.
Құмырсқаның илеуіндей құжынаған халық қарабайыр құрал-сайманмен-ақ «тауды бұзып, тасты жарып» бір жарым мың шақырымға жуық шойын жол құрылысын мерзімінен бір жыл бұрын салып біткені бүгінде ақиқаттан гөрі аңызға көбірек ұқсайды. Бұл - шындық еді. Ал ұлы құрылыстың негізгі қара күші болып табылатын жергілікті халық қазақтар шойын жолды өңі түгіл түсінде де көрмеген…
Жалпы, Түрксібке дейін қазақ жерінде Локотьтан - Семейге дейін, Орынбор - Ташкент магистралі кесіп өтетін оңтүстікте 1924 жылы Арыстан Луговойға дейін, одан әрі Пішпекке өтетін үзік-үзік телімдер болмаса, тұтастай теміржол қатынасы болған жоқ. Сондықтан жерігілікті халық үшін аса таңсық шойынжол құрылысының қаншалықты маңызы болғаны белгілі.
Сонау патшалық Ресейдің кезінде арман болған жобаның жүзеге асырылуы кеңестік кезеңге тура келді. Жалпы, Сібірді Орталық Азиямен қосу жайлы алғашқы зерттеу мен жобалар 1887 жылдары пайда болған көрінеді. Орта Азияны Сібірмен, ішкі Ресей елдерімен тиімді де төте жолмен жалғап, бір-біріне мақта, астық, мал, жеміс-жидек пен орман ағаштарын тасымалдау арқылы халық шаруашылығын кереметтей көтеруге мүмкін екені айтпаса да түсінікті. Сондықтан Түрксіб темір жолының құрылысы бүкіл Кеңестер еліне керек болды. Ол үшін Барнаулдан Семейге келіп тұрған шойын жолды Жетісу арқылы Луговойға жеткізу қажет болды. Әрі қарай ол Пішпек арқылы Қырғызға, Арыс арқылы Ташкентке жалғасады…
1926 жылы Кеңес үкіметінің «Жетісу теміржолының құрылысын Мемплан ұсынған барлық одақтық маңыздағы жұмыстардың ең негізгісі деп тану туралы» қаулысы жарық көріп, құрылысты төрт жылда бітіру жоспарланады.
1927 жылы «Жетісу теміржол магистралінің құрылысын бастау туралы» Халық комиссарлар кеңесінің қаулысы шығып және құрылыс «Түркістан-Сібір темір жолы» деген ресми атауға ие болады. Түрксіб тарихы осылай басталды…
Ранняя история Караханидов освещена в источниках неполно, и сведения о нем носят в основном полулегендарный характер. Тем не менее, через повествования, переданные поздними мусульманскими авторами, можно восстановить общий ход событий, мотивы и характер распространения ислама среди тюркских племен Жетысу и Восточного Туркестана, особенности и значение данного процесса. Основатель государства Караханидов Сатук Богра Кара-хан (915-955 гг.) стоит у истоков исламизации его населения. О легендарном кагане у Джамала Карши сказано: «Сатук Бугра-хан ал Муджахид Абд ал Карим ибн Базир Арслан-хан ибн Тангла [Билга] Бахур [Нахур] Кадр-хан из рода Афрасиаба ибн Пушанг ибн Алп ибн Рисиман», «он был первым среди тюркских хаканов, кто принял ислам в пределах Кашгара и Фарганы в правление правоверных в государстве ал-амир ар-Рашид Абд ал-Малика ибн Нуха ас-Самани» [1, с. 101].
В письменных источниках упоминается о бегстве через Жетысу в Кашгар ко двору кар-лукского правителя Огулчака саманида Насра ибн Мансура, потерпевшего поражение в междоусобной войне в конце IX века. Огулчак был сыном небезызвестного Бильге Кюль Кадыр-хана, однако он не придерживался мусульманской религии. Тюркский вождь хорошо принял изгнанного иранского аристократа [2, с. 104 -106], даже дал ему в правление область (возможно, желая использовать его для своих политических целей). Разумеется, бывший царь Маве-раннахра приехал не один: речь идет об иммиграции в страну значительной группы бухарских мусульман из числа сторонников и родичей эмира.
Торговые и культурные связи между Восточным Туркестаном и Мавераннахром резко возросли с поселением в Кашгаре мусульман: «И зачастили торговые караваны из Бухары и Самарканда в него (Артудж - селение в Восточном Туркестане), сбывая утварь и ткани» [2, c. 104 - 105] Огулчак был человеком неглубоким, он очень соблазнялся товарами, дивился парче, сладостям, и только потом у него появился некоторый интерес к культуре и религии бухарских мусульман. В составе караванов, разумеется, были и проповедники-суфии, да и каждый купец был верующим и осведомленным в вопросах веры человеком. Но всерьез заинтересоваться исламом суждено было не Огулчаку, а молодому племяннику кашгарского правителя - Сатуку.
Согласно традиционным источникам, в свои двенадцать лет Сатук был мальчиком «совершенной красоты, природного ума, чистоты помыслов, здравого разумения и понимания, чего не было у царевичей до него» [2, c. 104]. Однажды он видел, как люди из Бухары совершают намаз и спросил Насра ас-Самани, что они делают. Тот поспешил разъяснить ему основы мусульманства. Проповедь саманида и наблюдение за жизнью мусульман заставили Сатука глубоко задуматься о религии и вынести свое первое суждение: «И как же достойно поклонения это божество, и как прав этот пророк (в том), что следовали за ним».
В распространенных в Восточном Туркестане, Средней Азии и Казахстане дастанах о Сатуке Богра-хане, личность будущего кагана окружена ореолом святости. Миссия правителя среди тюрков (как и родившегося позже него Ходжи Ахмеда Йасави) была предопределена свыше: во время миграджа пророк Мухаммед в присутствии ангела Джебраила лично разговаривал с духом будущего Сатука. Приводятся и другие мистические сюжеты. Первый урок ислама тюркский принц получил в юном возрасте во время охоты. Сатук отделился от друзей, догоняя зайца. Заяц будто бы обернулся старцем, святым Хизром. Хизр был первым, кто проповедал ему истину ислама [3].
В варианте сказаний, приведенных Чоканом Валихановым, караханидского хана обратил в мусульманство саманидский проповедник, ходжа, благочестивый ученый и торговец Абунаср ас-Самани. Самани был глубоко верующим человеком; однажды ему приснился пророк Мухаммед, сообщивший ему радостную весть о том, что на него возлагается почетная миссия обращения в ислам Сатука в Туркестане, будущего воителя за веру, но «пока в образе неверного». По приказу Пророка «Восстань. Он родился. Иди и ищи» Абунаср Самани-ходжа отправляется в Туркестан и находит в Кашгаре Сатука [4, c. 117-118]. Вполне возможно, что наряду с сама-нидским принцем на мировоззрение Сатука оказали влияние и другие личности — ученые, суфии (фигурирует также имя богослова Калимати, жившего при дворе тюркского кагана).
Объяснение:
Если не правильно то простите...
Өткен ғасырдың отызыншы жылдары жалпыхалықтық ұранға айналып, аға буын аталарымыз бен апаларымыздың даңқты еңбек жолына ұласқан Түрксібтің тарихы туралы не білеміз? Аты аңызға айналған Түрксіб құрылысы – қазақ даласында ұлттық жұмысшы табының қалыптасу көшін бастайды. Осыдан тура 90 жыл бұрын пайдалануға берілген Ұлы құрылыс күні бүгінге дейін қазақ еліне қызмет етіп, аса маңызды көлік артериясына айналып отыр.Түрксібтің 90 жылдық мерейтойына орай өткен ғасырдың отызыншы жылдары қазақ даласына түрен салып Түрксібті көтерген ерлер есімін ұлықтап, тағлымды тарихына шолу жасау - біздің парызымыз.
«…1930 жылдың 28 сәуір күні Айнабұлақ станциясында Түркістан-Сібір темір жолының солтүстік пен оңтүстік телімдері түйісті. Осы жылдың 1 мамырынан бастап жол уақытша пайдалануға, ал 1931 жылдың 1 қаңтарынан бастап тұрақты пайдалануға берілді» дейді тарихи дерек.
Құмырсқаның илеуіндей құжынаған халық қарабайыр құрал-сайманмен-ақ «тауды бұзып, тасты жарып» бір жарым мың шақырымға жуық шойын жол құрылысын мерзімінен бір жыл бұрын салып біткені бүгінде ақиқаттан гөрі аңызға көбірек ұқсайды. Бұл - шындық еді. Ал ұлы құрылыстың негізгі қара күші болып табылатын жергілікті халық қазақтар шойын жолды өңі түгіл түсінде де көрмеген…
Жалпы, Түрксібке дейін қазақ жерінде Локотьтан - Семейге дейін, Орынбор - Ташкент магистралі кесіп өтетін оңтүстікте 1924 жылы Арыстан Луговойға дейін, одан әрі Пішпекке өтетін үзік-үзік телімдер болмаса, тұтастай теміржол қатынасы болған жоқ. Сондықтан жерігілікті халық үшін аса таңсық шойынжол құрылысының қаншалықты маңызы болғаны белгілі.
Сонау патшалық Ресейдің кезінде арман болған жобаның жүзеге асырылуы кеңестік кезеңге тура келді. Жалпы, Сібірді Орталық Азиямен қосу жайлы алғашқы зерттеу мен жобалар 1887 жылдары пайда болған көрінеді. Орта Азияны Сібірмен, ішкі Ресей елдерімен тиімді де төте жолмен жалғап, бір-біріне мақта, астық, мал, жеміс-жидек пен орман ағаштарын тасымалдау арқылы халық шаруашылығын кереметтей көтеруге мүмкін екені айтпаса да түсінікті. Сондықтан Түрксіб темір жолының құрылысы бүкіл Кеңестер еліне керек болды. Ол үшін Барнаулдан Семейге келіп тұрған шойын жолды Жетісу арқылы Луговойға жеткізу қажет болды. Әрі қарай ол Пішпек арқылы Қырғызға, Арыс арқылы Ташкентке жалғасады…
1926 жылы Кеңес үкіметінің «Жетісу теміржолының құрылысын Мемплан ұсынған барлық одақтық маңыздағы жұмыстардың ең негізгісі деп тану туралы» қаулысы жарық көріп, құрылысты төрт жылда бітіру жоспарланады.
1927 жылы «Жетісу теміржол магистралінің құрылысын бастау туралы» Халық комиссарлар кеңесінің қаулысы шығып және құрылыс «Түркістан-Сібір темір жолы» деген ресми атауға ие болады. Түрксіб тарихы осылай басталды…
Объяснение:
надеюсь