xDxzkaketodelat

27.05.2023 12:10 •  История

НУЖНО ДО 21:00, ВОТ ТЕКСТ НА ФОТКЕ ВОПРОС. ОТ 1928 жылы 27 тамызда декрет бойынша ірі байлар қатарына жатқызылды:
көшпелі аудандарда 400 бастан жоғары ірі малы барлар;
жартылай көшпелі аудандарда 300 бастан жоғары ірі малы барлар;
отырықшы аудандарда 150 бастан жоғары ірі малы барлар.
1930 жылы 5 қаңтарда ұжымдастыруды қысқа мерзімде аяқтау үшін «Ұжымдастырудың қарқыны мен колхоздық құрылысқа көмек көрсету шаралары туралы» қаулы қабылдады.
1927 жылы желтоқсанда ірі бай шаруашылығын тәркілеу жөніндегі заң жобасын әзірлейтін комиссия құрылды. 1928 жылы наурызда Қазақстан Өлкелік комитетінің бюросы заң жобасын нақтылады. Өлкелік комитет тәркілеу науқанына тікелей басшылық жасайтын комиссия ұйымдастырды. Комиссияның төрағасы болып Е. Ерназаров тағайындалды, оның құрамына О. Исаев, Н. Нұрмақов, Г. Тоғжанов, О. Жандосов кірді.
Ұжымдастыруды табысты жүргізу мақсатында «жиырма бес мыңшы» деп аталған 25 мың жұмысшыны жұмылдырды. Олар Мәскеу, Иваново-Вознесенск, Харьков, Ленинград қалаларынан жіберілді. Деревнялар мен ауылдарға ең қатал нұсқаулар мен орасан құқықтарға ие болған 4812 өкілетті өкіл істің байыбына бармай қатал әдістерді қолданды. Деректерге сай тәркілеуге 700-дей шаруашылық ілігіп, нәтижесінде 145 мың бас мал кедейлерге берілді.
1928 жылы ұжымдастыруға тартылған шаруашылықтар
1928 жылы – 2%;
1930 жылдың 1 сәуірінде – 50,5%;
1931 жылдың күзіне қарай – 65%;
1934 жылы – 89,9%.
1930 жылы ресми деректерге қарағанда республикадағы мал саны 20 млн басқа (яғни жартысына жуығы), ал 1931 жылы тағы 10 млн басқа кеміді. Ірі қара малдың саны 2,1 млн басқа кеміді. 1929 – 1930 жылдың қысындағы жұт халықтың жағдайын одан әрі ауырлатты.
Көшпелі және жартылай көшпелі шаруашылықтардың отырықшыландырылуы
1930 жылы – 87 136;
1931 жылы – 77 508;
1932 жылы – 77 674;
1933 жылы – 242 208.
Сталин көшпенділер экономикасын түпкілікті жоюды талап етті. 1926 – 1927 жылдары жыртылатын жерлерді және жайылымдар қайта бөлінді. Астық пен етті жасырды деген айыппен 33 мыңнан астам адам қуғынға ұшырады. Осы кезде егістік көлемі қысқарды: 1914 жылғы 3,6 млн гектардан 1922 жылы 1,6 млн гектарға азайды
РКФСР ХКК төрағасының орынбасары Т. Рысқұлов 1933 жылы Сталинге хат жазып, қазақ халқының мүшкіл жағдайын жеткізген.
Қазақтар Батыс Сібір, Орта Поволжье, Қалмақстан, Тәжікстан, Солтүстік өлкеге және 1,5 млн-дай қазақ Қытай, Моңғолия, Иран мен Ауғанстан тағы басқа елдерге қоныс аударды.
1931 жылы көктемде бұл кезде астанаға айналған Алматыға жер-жерден аштық жөніндегі мәлімет келіп түсе бастады. 1926 жылы қазақтардың саны 3 млн 628 мың адамды құраса, 1939 жылы 1 млн 321мың адам болды. Академик М. Қозыбаев пен басқа да ғалымдар, тұтастай алғанда, аштықтың, суықтың және жұқпалы аурулардың салдарыннан Қазақстанда шамамен 2 млн 100 мыңдай қазақ қырылғанын, ал бұл бүкіл қазақ халқы жалпы санының 49%-ын құрайтынын атап көрсетті.
Ағылшын-америка тарихшысы, сталинизм табиғатын терең зерттеуші Роберт Конквест «Қазақстандағы ұжымдастыру қазақтардың орасан зор адами трагедиясына айналғанын» жазған.
1938 жылы көшпелі және жартылай көшпелі қазақтардың отырықшылыққа көшу процесі негізінен аяқталды.
Ұжымдастыру саясаты кеңес қоғамының дамуына елеулі зардаптар әкелді:
Ауылшаруашылық өндірісінің деңгейі төмендеп, ЖЭС кезеңімен салыстырғанда тұрмыс жағдайлар нашарлады
Азық-түлік проблемасының ушығуымен 1932 – 1933 жылдарда жаппай аштық орын алды
Экономикалық ынталандыру экономикадан тыс күштеумен алмастырылып, бұл колхоз мүлкін ұрлау мен талан-таражға салуды көбейтті
Шаруа меншік иесі ретінде өмір сүруін тоқтатып, жалдамалы ауыл шаруашылығы жұмысшысына айналды