Логика действий маньчжурской династии Цин в плане имперского управления обусловлена теми задачами, которые стояли перед небольшим по численности народом, завоевавшим огромное государство. Маньчжуры были заинтересованы в легитимизации собственной власти и сохранении стабильного режима на завоеванных территориях. К тому же, со времен Абахая, маньчжуры находились под явным культурным влиянием китайской цивилизации и добровольно копировали социально-политические достижения китайцев еще до завоевания Китая. С учетом этих двух факторов, очевидно, что наиболее естественным путем для маньчжурских властей было воссоздание той формы системы имперского управления, которая дошла до них. Основными органами имперского управления, как и при Мин, оставались Нэйгэ и Цензорат (Дучаюань), а также шесть министерств, подчиненных императору.
С начала XVIII в. Нэйгэ утратил свое влияние, превратившись в личную канцелярию императора без функций принятия властных решений. Вместо него особое значение при императоре приобрел Великий совет-Цзюньцзичу 军机处 — неформальное объединение советников императора из числа высшей маньчжурской аристократии. Появление Цзюньцзичу в системе управления Китаем может быть объяснено только воздействием внешнего фактора (нахождения у власти завоевателей), поскольку находится вне логики развития собственно китайской системы имперского управления. При Цинах появилось еще несколько специальных ведомств: Лифаньюань 理藩院 («палата монгольско-тибетских дел»), Цзунлиямэнь 总理衙门 («Палата по внешним сношениям»), Нэйуфу 内务府 («Палата дел двора») и ряд других . Появление этих органов обусловлено потребностями времени (включение в состав империи Монголии и Тибета, интенсификация внешних контактов) и особым положением этнически чуждой правящей династии среди китайцев (охранительная политика по отношению к маньчжурской знати).
Цины оставили без изменений сложившуюся при Юань и Мин систему деления страны на провинции и области (дао). Области в свою очередь делились на округа (префектуры) нескольких типов (фу, чжоу и тин 厅 — чаще всего расположены в приграничных землях), а те — на уезды. В Цинской империи провинция возглавлялась единолично губернатором, имевшим титул «сюньфу», вместо «разделения властей», присущего для Мин. При этом сюньфу был подконтролен одному из девяти «генерал-губернаторов», имевших титул «цзунду» и занимавшихся в основном военными вопросам (оба эти термины, как мы помним, в минское время означали несколько иное).
Оның шекарасы Жайық өзенінен Ертіске, Батыс Сібір ойпатынан Сырдың орта шеніне дейін созылып жатты. Ақ Орданың астанасы - Сырдария өзенінің орта ағысы бойында орналасқан Сығанақ қаласы.
Этно-әлеуметтік
Ақ Орданың халқы - қыпшақтар, Алтайдан осында қоныс аударған наймандар, қоңыраттар, керейттер, үйсіндер, қарлұқтар Ақ Орда хандары - Орда-Ежен, Сартақ, Баян, Сасы Бұқа хан, Ерзен, Мүбәрәк Қожа хан, Шымтай хан, Ұрыс хан, Құйыршық хан, Барақ, Керей, Жәнібек және т.б.
Шаруашылық
Ақ Орданың отырықшы аудандарында жерді шартты түрде иелену мен жеке меншіктің түрлері қалыптасты. Мал шаруашылығы да дамыды.
Саяси
Ақ Орданың күшейген кезі XIV ғ. II жартысы. 1361 жылы Ақ Орданың билеушісі болған Ұрыс хан өз жағдайын біраз күшейтіп, енді Алтын Орда тағын иемденуге күш салды. Сөйтіп, 1374-1375 жылдары Еділ бойымен жорыққа шыққан ол Сарайды өзіне қаратып, Хажы-Тарханды (Астраханды) қоршауға алды. Кама бұлғарларының жерін бағындырды. Бірақ Ұрыс ханның үстемдігі ұзаққа созылмай, келесі жылы ол Еділ бойынан кетіп, Алтын Ордадағы билікті Мамайға беруге мәжбүр болды. 1377 жылы Ұрыс хан қайтыс болды.
Ақ Орда иелігі енді Ұрыс ханның баласы Темір Мәлікке көшті. Бірақ осы кезде Маңғыстау үстіртінің билеушісі - Жошы әулеті Түй хожа оғланның баласы Тоқтамыс Орта Азия әміршісі Ақсақ Темірге сүйеніп, Темір Мәліктің әскерін талқандайды. Өзін 1379 жылы Ақ Орда ханы етіп жариялайды. Ақ Орда әмірлерінің қолдауына ие болған ол, 1380 жылы Сарайды, Қажытарханды, Қырымды және Мамай Ордасын басып алды. Тоқтамыстың бұл табысы орыс жеріне басып кірген Алтын Орда ханы Мамайдың 1380 жылы Куликово даласында орыс әскерлерінен жеңілуі себебінен мүмкін болды. Тоқтамыс мұнымен тоқтаған жоқ. Атап айтқанда, Тоқтамыс Ақсақ Темірдің қамқорынан босануға тырысады. Бірақ, 1380, 1391, 1395-жылдары Ақсақ Темірдің Тоқтамысқа қарсы жасаған аса үлкен үш жорығынан кейін Алтын Орда тас-талқан болып қирайды. Темірдің басқыншылық соғыстарының нәтижесінде және ішкі талас-тартыстан XIV ғ. соңы мен XV ғ. бас кезінде Ақ Орда да әлсіреп қалады.
Логика действий маньчжурской династии Цин в плане имперского управления обусловлена теми задачами, которые стояли перед небольшим по численности народом, завоевавшим огромное государство. Маньчжуры были заинтересованы в легитимизации собственной власти и сохранении стабильного режима на завоеванных территориях. К тому же, со времен Абахая, маньчжуры находились под явным культурным влиянием китайской цивилизации и добровольно копировали социально-политические достижения китайцев еще до завоевания Китая. С учетом этих двух факторов, очевидно, что наиболее естественным путем для маньчжурских властей было воссоздание той формы системы имперского управления, которая дошла до них. Основными органами имперского управления, как и при Мин, оставались Нэйгэ и Цензорат (Дучаюань), а также шесть министерств, подчиненных императору.
С начала XVIII в. Нэйгэ утратил свое влияние, превратившись в личную канцелярию императора без функций принятия властных решений. Вместо него особое значение при императоре приобрел Великий совет-Цзюньцзичу 军机处 — неформальное объединение советников императора из числа высшей маньчжурской аристократии. Появление Цзюньцзичу в системе управления Китаем может быть объяснено только воздействием внешнего фактора (нахождения у власти завоевателей), поскольку находится вне логики развития собственно китайской системы имперского управления. При Цинах появилось еще несколько специальных ведомств: Лифаньюань 理藩院 («палата монгольско-тибетских дел»), Цзунлиямэнь 总理衙门 («Палата по внешним сношениям»), Нэйуфу 内务府 («Палата дел двора») и ряд других . Появление этих органов обусловлено потребностями времени (включение в состав империи Монголии и Тибета, интенсификация внешних контактов) и особым положением этнически чуждой правящей династии среди китайцев (охранительная политика по отношению к маньчжурской знати).
Цины оставили без изменений сложившуюся при Юань и Мин систему деления страны на провинции и области (дао). Области в свою очередь делились на округа (префектуры) нескольких типов (фу, чжоу и тин 厅 — чаще всего расположены в приграничных землях), а те — на уезды. В Цинской империи провинция возглавлялась единолично губернатором, имевшим титул «сюньфу», вместо «разделения властей», присущего для Мин. При этом сюньфу был подконтролен одному из девяти «генерал-губернаторов», имевших титул «цзунду» и занимавшихся в основном военными вопросам (оба эти термины, как мы помним, в минское время означали несколько иное).

Территориялық
Оның шекарасы Жайық өзенінен Ертіске, Батыс Сібір ойпатынан Сырдың орта шеніне дейін созылып жатты. Ақ Орданың астанасы - Сырдария өзенінің орта ағысы бойында орналасқан Сығанақ қаласы.
Этно-әлеуметтік
Ақ Орданың халқы - қыпшақтар, Алтайдан осында қоныс аударған наймандар, қоңыраттар, керейттер, үйсіндер, қарлұқтар Ақ Орда хандары - Орда-Ежен, Сартақ, Баян, Сасы Бұқа хан, Ерзен, Мүбәрәк Қожа хан, Шымтай хан, Ұрыс хан, Құйыршық хан, Барақ, Керей, Жәнібек және т.б.
Шаруашылық
Ақ Орданың отырықшы аудандарында жерді шартты түрде иелену мен жеке меншіктің түрлері қалыптасты. Мал шаруашылығы да дамыды.
Саяси
Ақ Орданың күшейген кезі XIV ғ. II жартысы. 1361 жылы Ақ Орданың билеушісі болған Ұрыс хан өз жағдайын біраз күшейтіп, енді Алтын Орда тағын иемденуге күш салды. Сөйтіп, 1374-1375 жылдары Еділ бойымен жорыққа шыққан ол Сарайды өзіне қаратып, Хажы-Тарханды (Астраханды) қоршауға алды. Кама бұлғарларының жерін бағындырды. Бірақ Ұрыс ханның үстемдігі ұзаққа созылмай, келесі жылы ол Еділ бойынан кетіп, Алтын Ордадағы билікті Мамайға беруге мәжбүр болды. 1377 жылы Ұрыс хан қайтыс болды.
Ақ Орда иелігі енді Ұрыс ханның баласы Темір Мәлікке көшті. Бірақ осы кезде Маңғыстау үстіртінің билеушісі - Жошы әулеті Түй хожа оғланның баласы Тоқтамыс Орта Азия әміршісі Ақсақ Темірге сүйеніп, Темір Мәліктің әскерін талқандайды. Өзін 1379 жылы Ақ Орда ханы етіп жариялайды. Ақ Орда әмірлерінің қолдауына ие болған ол, 1380 жылы Сарайды, Қажытарханды, Қырымды және Мамай Ордасын басып алды. Тоқтамыстың бұл табысы орыс жеріне басып кірген Алтын Орда ханы Мамайдың 1380 жылы Куликово даласында орыс әскерлерінен жеңілуі себебінен мүмкін болды. Тоқтамыс мұнымен тоқтаған жоқ. Атап айтқанда, Тоқтамыс Ақсақ Темірдің қамқорынан босануға тырысады. Бірақ, 1380, 1391, 1395-жылдары Ақсақ Темірдің Тоқтамысқа қарсы жасаған аса үлкен үш жорығынан кейін Алтын Орда тас-талқан болып қирайды. Темірдің басқыншылық соғыстарының нәтижесінде және ішкі талас-тартыстан XIV ғ. соңы мен XV ғ. бас кезінде Ақ Орда да әлсіреп қалады.
Объяснение: