1. Аралас құрмалас сөйлемді көрсетіңіз. A. Шеге тағаны сақтайды, таға тұлпарды сақтайды.
B. Отты үрлеген жағады, шындықты іздеген табады.
C. Боран таң ата ашылып, жел тынды да, маужыраған әдемі күн басталды.
D. Асқар, Сәбит ашуланып кетті де, қайта келмеске бекінді, ештеңеге келіспеді.
E. Елге аман жетіп, хатты тапсырса игі еді.
Жазғытұры қалмайды қыстың сызы,
Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
Жан-жануар, адамзат анталаса,
Ата-анадай елжірер күннің көзі.
Жаздың көркі енеді жыл құсымен,
Жайраңдасып жас күлер құрбысымен.
Көрден жаңа тұрғандай кемпір мен шал,
Жалбаңдасар өзінің тұрғысымен.
Қырдағы ел ойдағы елмен араласып,
Күлімдесіп, көрісіп, құшақтасып.
Шаруа қуған жастардың мойыны босап,
Сыбырласып, сырласып, мауқын басып.
Түйе боздап, қой қоздап – қора да шу,
Көбелекпен, құспенен сай да ду-ду.
Гүл мен ағаш майысып қарағанда,
Сыбдыр қағып, бұраңдап ағады су.
Көл жағалай мамырлап қу менен қаз,
Жұмыртқа іздеп, жүгіріп балалар мәз.
Ұшқыр атпен зырлатып тастағанда,
Жарқ-жұрқ етіп ілінер көк дауылпаз.
Құс қатарлап байлаған қанжығаға
Қыз бұраңдап жабысып, қылады наз.
Жазға жақсы киінер қыз-келіншек,
Жер жүзіне өң берер гүл-бәйшешек.
Қырда торғай сайраса, сайда - бұлбұл,
Тастағы үнін қосар байғыз, көкек.
Жаңа пұлмен жамырап саудагерлер,
Диханшылар жер жыртып, егін егер.
Шаруаның бір малы екеу болып,
Жаңа төлмен көбейіп, дәулет өнер.
Безендіріп жер жүзін тәңірім шебер,
Мейірбандық дүниеге нұрын төгер.
Анамыздай жер иіп емізгенде,
Бейне әкеңдей үстіңе аспан төнер.
Жаз жіберіп, жан берген қара жерге
Рахметіне алланың көңіл сенер.
Мал семірер, ақ пенен ас көбейер,
Адамзаттың көңілі өсіп көтерілер.
Қара тастан басқаның бәрі жадырап,
Бір сараңнан басқаның пейілі енер.
Тамашалап қарасаң тәңірі ісіне,
Бойың балқып, ериді іште жігер.
Күн жоқта кісімсінер жұлдыз бен ай,
Ол қайтсін қара түнде жарқылдамай,
Таң атқан соң шығарын күннің біліп,
Өңі қашып, бола алмас бұрынғыдай.
Күн – күйеу, жер – қалыңдық сағынышты,
Құмары екеуінің сондай күшті.
Түн қырындап жүргенде көп қожаңдап,
Күйеу келді, ай, жұлдыз к... қысты.
Ай, жұлдызға жылы жел хабар беріп,
Жан-жануар қуанар тойға елеріп.
Азалы ақ көрпесін сілке тастап,
Жер күлімдер, өзіне шырай беріп.
Күн – күйеуін жер көксеп ала қыстай,
Біреуіне біреуі қосылыспай,
Көңілі күн лебіне тойғаннан соң
Жер толықсып, түрленер тоты құстай.
Адам тіктеп көре алмас күннің көзін,
Сүйіп, жылып тұрады жан лебізін.
Қызыл арай сары алтын шатырына,
Күннің кешке кіргенін көрді көзім.
Қазақ ұлттық әшекейлері-бұл жай ғана зергерлік бұйымдар емес. Бұл-ұлттық мәдениет пен тарихтың күрделі бөлігі.Әр түрлі күзеттер түріндегі алғашқы әшекейлер сәби жасында қызға кигізіліп, қыздар сәнді және күрделі әшекейлер киді.Тұрмысқа шыққан соң, әйел жаңадан патентпен өз әшекейлер неғұрлым қарапайым.Тастардан ендірмелер жиі көз деп аталды:
бирюза бақыт әкеледі,
янтарь-көптеген ауруларды емдейді, қиындықтардан қорғайды,
барлық ұсақ тастардың арасында бақыт пен қуаныш әкелетін тас деп санаған ақық танымал болды. Көшпелілер "күн тасы" ақыры әйелдерді қобалжудан, бұзудан, бедеуліктен қорғайды, ал қарт және әлсіз адамдарға күш қайтарады деп санайды. Қазақтың ұлттық зергерлік әшекейлері бүгін де танымал. Олар, бұрынғыдай, массивтілігі мен салтанаттылығымен ерекшеленеді: кеуде әшекейлері белге дейін жетеді, сақиналар қолдың едәуір бөлігін жабады.Әйелдердің зергерлік әшекейлері арасында сақиналар (жүзік) ерекше орын алады. Ежелгі заманнан бері олар сиқырлы қасиеттерге ие болды: сақиналар мен жүзіктер керемет күшке ие және зұлым рухтардан қорғайды деп саналды. Перстни мен ерлер киді. Осылайша, соғысқа жиналған жігіттер құс тұмсықты сыйға тартты-ол үйіне тірі және дені сау болып оралды. Сақинадан басқа, қазақ қыздары дәстүрлі түрде білезікті әшекейледі. Олар әдетте бір немесе жұпта (екі қолында) киген. Амулетницалар: Үшбұрыш тұмарша, тұмар (салпыншақтары бар полой трубка түрінде), алқа, оніржиек. Мұндай амулетхананың ішіне: үкінің қауырсындары, Құраннан үзінділер, түйенің немесе қойдың жүнінің шоғыры салынған. Ал оніржиек үйленген әйелдер киген және міндетті түрде емізетін аналар - сүтті шлаздан қорғау үшін.
Перевод:Казахские национальные украшения – это не просто ювелирные изделия. Это – весомая часть национальной культуры и истории, корни которой теряются в глубине веков.Первые украшения в виде различных оберегов надевали на девочку в младенческом возрасте,Взрослея, девушки надевали более нарядные и сложные украшения.Выйдя замуж, женщина вновь меняла свои украшения на более простые.Вставки из камней часто называли көз например:
бирюза приносит счастье,
янтарь – лечит многие заболевания, уберегает от неприятностей,
коралл – защищает от порчи и наговоров…
Среди всех поделочных камней популярным был сердолик, который считали камнем приносящим благополучие и радость. Кочевники считали, что сердолик «солнечный камень» защитит женщин от сглаза, порчи, бесплодия, а пожилым и ослабленным людям вернет силы. Популярны казахские национальные ювелирные украшения и сегодня. Их, как и прежде, отличает массивность и торжественность: нагрудные украшения доходят почти до талии, кольца закрывают значительную часть руки.Особое место среди женских ювелирных украшений занимают кольца (жүзік). С давних времен им приписывались магические свойства: считалось, что кольца и перстни обладают чудодейственной силой и защищают от злых духов. Носили перстни и мужчины. Так, джигитам, собиравшимся на войну, дарили құс тұмсық – чтобы он вернулся домой живым и здоровым. Помимо колец, руки казашек традиционно украшали браслеты – блезік. Их обычно носили по одному или в паре (на обеих руках). Заслуживают внимания и нагрудные украшения-амулетницы: треугольная тұмарша, бой тұмар (в виде полой трубки с подвесками), алқа, онiржиек. Внутрь такой амулетницы вкладывались обереги: перья филина, выдержки из Корана, пучок шерсти верблюда или овцы. А оніржиек носили замужние женщины и обязательно - кормящие мамы – чтобы защитить молоко от сглаза.