1. Қайсысының лексикалық мағынас жоқ? а)қосымша
в)түбір сөз
с)негізгі түбір
д)туынды сөз
е)түбірлес сөз
2 .Қайсысы жаңа мағыналы сөз тудырады?
а)шылау
в)жалғау
с)жұрнақ
д)түбір
е)үстеу
3. Түбір сөздің белгісін табыңыз
а)сөздің мағынасы бар ең кіші бөлшегі
в)жұрнақ арқылы жасалған сөз
с)бір түбірден тараған сөздер
д)мағынасы өзгерген сөз
е)екі түбірден тұрып бір мағынаны білдіреді
4. Туынды зат есімді табыңыз
а)шалқасынан
в)көгер
с)ауыспалы
д)көмектес
е)жақсылық
5. Қос сөзді табыңыз
а)болыпты-мыс
в)япыр-ай
с)бір- екі
д)үш -ақ
е)барған -ды
6. Қос сөздің неше түрі ба?
а)5
в)6
с)4
д)3
е)2
7. Тіркесті сөзді табыңыз
а)айтып болды
в)бүге- шіге
с)шегара
д)педколледж
е)көзқарас
8.Жалпы есімді табыңыз
а)Көкшетау
в)ҚР
с)данышпан
д)Бөрібасар
е) «Жас Алаш»
9. Негізгі зат есімді табыңыз
а)тарақ
в)оқырман
с)тартпа
д)жаңбыр
е)ұшақ
10. Түбір зат есімді табыңыз
а)жаман
в)ата- ана
с)Қазмұнайгаз
д)әпке
е)Жезқазған
11. Деректі зат есімді табыңыз
а)біз
в)адалдық
с)қуаныш
д)сенім
е)ой
12. Сын есімнің сұрағын табыңыз
а)қандай?
в)қашанғы?
с)қайдағы?
д)нешінші?
е)қалай?
13. Заттың сапалық белгісін білдіретін сын есімді табыңыз
а)ақ
в)дәмді
с)зерек
д)биік
е)білімді
14.Сын есімнің неше шырайы бар?
а)5
в)4
с)3
д)2
е)1
15. Екі заттың сынын салыстыруда қолданылатын шырай жұрнағын табыңыз
а)-паз
в)-лық
с)-дай
д)-ған
е)-рақ
16 .Етістік мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
а)4
в)2
с)3
д)5
е)6
17. Салт етістік деген не?
а)табыс септігіндегі сөзді қажет етпейтін етістік
в)қимылды білдіретін төл етістік
с)сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған етістік
д)табыс септігіндегі сөзді қажет ететін етістік
е)бір сөзден тұратын етістік
18.Сөйлемде қай септіктің жалғауы түсіп қалған?
Қала тұрғындары саябаққа барып дем алады.
а)табыс
в)ілік
с)барыс
д)атау
е)жатыс
19. Септік жалғаулы сөздің қайсысы мекендік мағынаны білдіреді?
а)қаланы
в)қаламен
с)қалада
д)қаланың
е)қаласы
20. Асты сызылған сөз қай септікте тұр
Кешке телефонмен досыммен сөйлестім
а)табыс
в)ілік
с)барыс
д)көмектес
е)атау
21. -да,-де,-та,-те қай септіктің жалғауы
а)шығыс септігі
в)атау септігі
с)барыс септігі
д)жатыс септігі
е)көмектес септігі
22. -ны,-ні,-ң ненің жалғауы
а)ілік
в)жатыс
с)шығыс
д)көмектес
е)табыс
23. Септік жалғауы арқылы байланысқан сөз тіркесін көрсетіңіз
а)тәрбиелі жігіт
в)еліміздің астанасы
с)көп біледі
д)ол-ақын
е)дарынды бала
24. Тәуелді септелуді табыңыз?
а) жемге
в) адамның
с)бәрімізге
д)білімді
е)киіммен
25.Кімді? Нені? қай септіктің сұрағы?
а)табыс
в)атау
с)ілік
д)жатыс
е)көмектес
26. Қайсысы ілік септігінің сұрағы?
а)кімнің?ненің?
в)кімге?неге?
с)кімде?неде?
д)кіммен?немен?
е)кім?не?
27. «Бойшаң» сөзінің синонимдік қатарын табыңыз
а)пәс
в)қысқа
с)аласа
д)биік
е)денелі
28. Бос орынға қай қосымшаны қоюға болады?
Мен уй... келдім
а)-ке
в)-ге
с)-е
д)-де
е)-ді
29. Ауқат сөзінің синонимін табыңыз
а)ұзын
в)тағам
с)сирек
д)биік
е)тар
30. Қайсысы антоним бола алмайды?
а)алыс, жақын
в)дос, дұшпан
с)қою, сұйық
д)булы, ылғал
е)сенім, күдік
31. Антонимдік жұпты табыңыз.
а)кәрі, жас
в)сұлу, керемет
с)барлық, бүкіл
д)тас, қатты
е)жау, дұшпан
32. Сымбат сөзінің синонимдік қатарын табыңыз
а)көрік, ажар, келбет,
в)көрікті, әдемі, көркем
с)сұлу, ажарлы,реңді
д)келбетті, ұсқынды
е)қымбат, бағалы
33. Синонимдік қатарды табыңыз.
а)тегін, тегіс, кебенек
в)жазды, бақты, кесті
с)тағат, төзім, шыдам
д)сызық, жазық, сынақ
е)ауылдас, мұңдас, елшілес
34. Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздер қалай аталады?
а)синоним
в)омоним
с)каламбур
д)антоним
е)полисемия
35. Дыбысталуы басқа, мағынасы жақын сөздер қалай аталады?
а) омоним
в) полисемия
с)синоним
д) неологизм
е)антоним
Қатыстық сын есімдер: сабырлы, ашулы, ақылды, күшті, қалалық, ізетті.
Сапалық сын есім: Момын, ашық, қатты, жақсы, жаман, әдемі.
Объяснение:
Заттың сын-сипатын басқа сөз табыныың (зат есім, есімдік, етістік, үстеулерге жұрнақ жалғанып жасалған туынды сын есім) қатысы арқылы білдіретін сын есім - қатыстық сын есім.
Мысалы: Темірдей (тәртіп), сусыз (жер)
Негізі түбір сын есімнің өзінен болып, заттың сынын, түр-түсін тікелей анықтайтын сын есім - сапалық сын есім.
Мысалы: жасыл (ағаш), ыстық (нан)
Ең бастысы, сөз түбіріне назар аудару қажет
Тұрақты тіркестер: Е, Ж, И, К, Қ
Екі аяғын (өкпесін) қолына алу – аяғы-аяғына жұқпау
Екі аяғын бір етікке тығу – қысымға алу
Екі езуі екі құлағына жету – қуану
Екі көзі төрт болды – қорықты
(Бұл – кітапханаға баруға ерінетін жалқау оқушыларға арналған пост)
Екі көзі шарасынан шығу – қорқу
Екі қолынан демін алу – болып, жетісіп отыру
Еңбегін сауды – адал күн кешті
Еңсесі құру – сағыну
Ер қаруы – бес қару – қылыш найза, садақ, шоқпар, сойыл – ерлер асынып жүретін қарулар
Ереуіл атқа ер салу – елін қорғануға асыну
Ернін шығарды – мазақтады
Ернінің емеурінін табу – көңілін табу
Есек құрты мұртына түсу – баю
Етек-жеңін жию – есін жию
Етектен алу – кедергі жасау
Ешкімнің ала жібін аттамау – қиянат жасамау
Жағадан алу – қылғындыру
Жағасын ұстау – таңдану
Жағы сембеді (тынбады) – көп сөйледі
Жағына пышақ жанығандай – арық
Жайдың атқан тасындай – аса құдіретті, мықты
Жалғанды жалпағынан басу – молшылықта өмір сүру
Жанары кетті – көзінің нұры кетті
Жанды жегідей жеу – қиналу
Жаны зәр түбіне жету – қорқу
Жаны сіріден жаралған екен – мықты
Жанын қоярға жер таппау – әлек болу
Жараның аузын алу – ескі дертті еске түсіру
Жарғақ құлағы жастыққа тимеу – тыным таппау
Жауырынан жел өту – азап шегу
Жегенін желкесінен шығару – сазайын беру
Желкесін қасу – қысылу, сасу
Жеме-жемге келгенде – шешуші сәтте
Жер астынан жік шықты, қос құлағы тік шықты – табан астынан бәле шықты
Жер аяғы қиянда (ит өлген жер, ит арқасы қиянда, жер түбі) – алыс
Жер болу – ұялу
Жер жұту – жоқ болу
Жер қабу – өлу
Жер қаптыру – алдау
Жетім қыздың тойындай – елеусіз
Жұлдызы оңынан туу – жолы болу
Жұмған аузын ашпау – сөйлемеу
Жұмыртқадан жүн қырыққан – қу
Жүз тайысу – ұрысу
Жүзі қайту – тайсалу
Жүзі солу – жүдеу
Жүзіктің көзінен өткендей – сұлу
Жүн терісін сыпыру – өлімші етіп сабау, азаптау
Жүндей түтті – әбден сабады
Жүрегі алып ұшты (жүрегі аузына тығылды, жүрегі аттай тулады) – қатты толқыды
Жүрегінің түгі бар – батыр
Жүрісі сұйық – ісі мардымсыз
Жыл көрдің бе, ай көрдің бе? – көп ұйықтағанға айтады
Жылан жалағандай – түк қалдырмау
Жыланның басы қайту – аштығы басылу
Жынынан айрылған бақсыдай – не істерін білмеу, абдырап сасу
Жыртысын жырту – намысына шапты, сойылын соқты, жоғын жоқтады, шашбауын көтерді
Жібі түзу – дұрыс адам
Жігері құм болу – шаршау, тауы шағылу, жасып қалу
Жілігі шағылу – беті қайту
Зәрезап болу – жүрегі шайлығу, үрейі ұшу
Зәрі қайту – уы тарқау
Зәріне міну – қаһарлану
Зығыры қайнау – ашулану
Иегі қышу – дәмелену
Ине шаншар жер жоқ – толық, тығыз
Инемен құдық қазғандай – қиын, ауыр
Инені жіпке тізу – бәле қуу
Иненің жасуындай – азғантай
Иненің көзінен өткендей – пысық
Ит арқасы құрысты – қайратқа мінді
Ит байласа тұрғысыз – адам тұрғысыз
Ит басына іркіт төгілу (ақ түйенің қарны жарылу) – молшылық орнау
Ит болу – қор болу
Ит пен құстың арқасында – кім көрінгеннің арқасында
Ит терісін басына қаптау – ұрысу, балағаттау
Иттің қара тұмсығындай көру – жек көру
Иттің құлы итақай – кім көрінген, кез келген
Иығына су кету (иығы салбырау, ұнжырғасы түсу, салысуға кету) – қажу, шаршау
Иығынан дем алу – мақтану
Иін тірескен – өте көп
Иісі мұрнына кірмейді – ештеңе сезбеу
Кәдеге асу – іске жарау
Кәріне міну – ашулану
Кебін кию – аяғын құшу
Кежегесі кейін тарту – жалқаулану
Кендірі кесілді – көтерем болу
Кең балақ, жалпы етек – қолынан іс келмейтін, олақ
Кең дүние тар болу – дүниеден түңілу
Кердең басу – талқандау
Кескен жерінен қан шықпас – қатал, ұятсыз адам
Кеудесіне шайтан кіру – азу
Көз байлау – алдау
Көз болу – ие болу
Көз жазып қалу – адасу
Көз қиығын салу – көздің ұшымен қарау
Көз салу – қарау
Көз сүзу – телміру
Көзі шалу– байқау, аңдау
Көзге сүйел болу – жеккөрінішті көріну
Көзге түртсе көргісіз – қараңғы
Көзден ғайып болу – жоқ болу
Көзді ашып-жұмғанша – тез
Көздің жауын алу – қызықтыру
Көздің шырымын алу – аздап ұйықтау
Көзі (қарасы) батты – біржола жоқ болды
Көзі алақандай болу – қорқу
Көзі ашылу – санасы ояну
Көзі жету – кәміл сену
Көзі тою – көңілі тою
Көзіне топырақ шашу – жамандық жасау
Көзіне шөп салу – алдау
Көк айыл (долы) – ашушаң
Көк ала қойдай ету – сабау, ұру
Көк өрім – бала кез