1. М.Шахановтың «Нарынқұм зауалы» шығармасындағы Махамбеттің тәуелсіздік үшін ,елі мен жерінің қамы үшін алысқан ер екенін анықтайтын өлең шумақтарын тауып жазыңыз.(2-3 шумақ)
Өте қызық сұрақ. Себебі, сауалдың жауабын бәріміз білеміз. Мәселен, қазір өзіңізден немесе жаныңызда отырған адамнан: "Көктемгі демалысты қалай өткіземін?" деп сұрай қалсаңыз, ойланбастан: достарыңмен серуенде, бақшада қыдыр, театрға бар, кино көр, балыққа шық, кәуәп пісір... Осындай нұсқаларды тізіп береді. Рас па? Онда неге демалыста компьютердің алдында отырасыз? Біз аптаның бес күнінде осы бір екі күн демалысты асыға күтеміз, бірақ, нәтижесінде күндеріміз өзіміз ұялатындай болып өтеді. Жетер! Түске дейін ұйықтауды, сағаттар бойы теледидар немесе компьютер алдында телміріп отыруды доғарыңыз!
Демалыс – ерекше, бағалы, қуанышты күн, сондықтан болар ол жұмыс күндерінен екі есе аз. Сәйкесінше, бұл күндерді барынша пайдалы етіп өткізген жөн, әсіресе, көктемде олардың құны одан сайын арта түседі. Демалыс – жаңа аптаға күш-қуат, құлшыныс тудыру үшін керек мүмкіндік. Демалыс – алаңсыз балалық шақты еске түсіретін, барлық қиындықты немесе несиені, қарызды ұмыттыратын күн.
Морфологиялық талдау сызбасы Сөз таптары Бастапқы формасы Тұрақты белгілер Тұрақсыз белгілерСинтаксистік рөліМысалы Ертең оқушы3 мектепке барады Оқушы3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.Бастапқы формасы: оқушы. Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі; Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.Кім барады? Оқушы (бастауыш).Барады – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.Бастапқы формасы: бар. Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт; Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).
Өте қызық сұрақ. Себебі, сауалдың жауабын бәріміз білеміз. Мәселен, қазір өзіңізден немесе жаныңызда отырған адамнан: "Көктемгі демалысты қалай өткіземін?" деп сұрай қалсаңыз, ойланбастан: достарыңмен серуенде, бақшада қыдыр, театрға бар, кино көр, балыққа шық, кәуәп пісір... Осындай нұсқаларды тізіп береді. Рас па? Онда неге демалыста компьютердің алдында отырасыз? Біз аптаның бес күнінде осы бір екі күн демалысты асыға күтеміз, бірақ, нәтижесінде күндеріміз өзіміз ұялатындай болып өтеді. Жетер! Түске дейін ұйықтауды, сағаттар бойы теледидар немесе компьютер алдында телміріп отыруды доғарыңыз!
Демалыс – ерекше, бағалы, қуанышты күн, сондықтан болар ол жұмыс күндерінен екі есе аз. Сәйкесінше, бұл күндерді барынша пайдалы етіп өткізген жөн, әсіресе, көктемде олардың құны одан сайын арта түседі. Демалыс – жаңа аптаға күш-қуат, құлшыныс тудыру үшін керек мүмкіндік. Демалыс – алаңсыз балалық шақты еске түсіретін, барлық қиындықты немесе несиені, қарызды ұмыттыратын күн.
Сөз таптары
Бастапқы формасы
Тұрақты белгілер
Тұрақсыз белгілерСинтаксистік рөліМысалы
Ертең оқушы3 мектепке барады
Оқушы3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.Бастапқы формасы: оқушы.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі;
Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.Кім барады? Оқушы (бастауыш).Барады – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.Бастапқы формасы: бар.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт;
Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).