1.Мәтінді мәнерлеп оқып, терминдер сөздігін құрастырыңыз Жүйке жүйесі
Жүйке жүйесін орталық және шеткі деп үлкен екі топқа бөледі. Орталық
жүйке жүйесіне – ми мен жұлын жатады. Шеткі жүйке жүйесі ми мен
жұлыннан таралатын жүйкелер мен жүйке түйіндерінен тұрады
Адам денесінде болатын жүйке жүйесі жүйке ұлпасынан түзіледі. Жүйке
ұлпасының негізін жүйке жасушалары құрайды.
Жүйке жүйесі денедегі мүшелердің жұмысын реттейді.
Мысалы, жүрек пен бұлшықеттердің жиырылуы; сүйектердің қозғалысқа
келуі; тер, сілекей, сүт, қарын сөлінің бөлінуі және т. б. Осы әрекеттердің
барлығы да тікелей жүйке жүйесінің қатысуымен жүреді.
Барлық мүшелер мен мүшелер жүйесінің бірімен-бірінің байланысы
үйлесімді жұмыс істеуін басқарады. Мысалы, адам жүгіргенде аяқ
бұлшықеттерінің жұмысы күшейетіндіктен, зат алмасу үдерісі қарқынды
жүреді; тынысалу мен жүрек соғысы жиілейді; қан аз баратындықтан,
асқорыту мүшелерінің жұмысы баяулайды.
Жүйке жүйесі ағза мен сыртқы ортаның байланысын қамтамасыз етеді.
Сыртқы ортаның әр түрлі құбылыстарынан қорғану әрекеті адамның жүйке
жүйесінің әсерінен болады. Мысалы, жақын келген көлікті
(машина, трамвай, троллейбус және т. б.) өтіп кеткенше тоқтап күтіп тұру;
аса ыстық немесе суықтан қорғану; денені зақымдайтын заттарға жоламау
және т. б. Адамның ойлауы, саналы мінез-құлқы жүйке жүйесінің күрделі
дамуына тәуелді (бағынышты).
