1. Мәтінді түсініп оқыңдар. Жағымды және жағымсыз қасиеттер туралы негізгі ойды анықтап, өзіндік ой тұжырымын жасаңдар.
Адамда екі түрлі мақсұт бар, оның бірін – тән мақсұты,
бірін
жан мақсұты дейміз. Қара басының қамын ойлап,
өзімшілдік, мақтан көксейтін тән мақсұты. Адамшылық ар
мен адал еңбек іздейтін – жан мақсұты. Бастапқыны көксеген
адам зұлымдық, қиянатпен болса да, мал, мансап, мақтан
табуға құмар болады. Соңғыны көксеген адамның адал еңбек,
ақ ниеттен басқа іздейтіні жоқ, ол а ала көруді,
қиянат қылуды тіпті ұнатпайды. Осыны біле тұра адамның
қиянатшыл, мақтанқұмар болатынының себебі: адам жас
күнінде тәжірибесіз балалықпен сәнді киімге, кеңесшіл кер-
деңдікке қызығып, соған құмар болады. Бір адам сайтанға
махаббат көзімен қарап әдеттенсе, аздан соң сайтанды біржо-
лата періште деп біліп, өз қылығын өзі сынай алмай қалады...
Мінеки, достар! Зұлымдық, қиянат қылып әдеттенген-
дердің қоя алмайтыны да, адамшылық арды бұзбауға құмар-
ланғандардың адал еңбек, ақ ниеттің жолында құрбан бола-
тындары да әдетке айналып, шын құмар болып кеткендіктен
болады. А болып, ақылы жай толатындық-
тан, сәнқойлық, көрсеқызар, мақтанқұмарлықты бірінен-бірі
көріп, тәлім алады. Өзін-өзі тексеріп, ол әдеттi қалдырып, таза
ақылға билету әлденеше мыңнан біреудің-ақ қолынан келеді.
(Шәкәрім Құдайбердіұлы
Аспан, аспан күмбезі – бақылаушыға киіз үйдің төбесі сияқты болып көрінетін күмбез. Күн, Ай, жұлдыздар, т.б. аспан шырақтары бізден өте қашықта болғандықтан, олардың ара қашықтығының айырмашылығы бізге сезілмейді. Сондықтан олар аспан күмбезінде орналасқандай әсер береді. Ашық далада аспан жалпайып көрінеді, яғни күмбездің төбесіне қарағанда, оның іргесі (көкжиек) қашықтағандай болады. Биік үйдің қасында тұрған адамға аспан күмбезі көкжиекке қарағанда биік болып көрінеді. Ауа қабаты көгілдір, көк, күлгін сәулелерді күштірек шашырататындықтан аспан күмбезі көк түсті болып келеді.
Көкек-Сәуір айы.Ертеден келе жатқан қазақша аты сәуір айының көкек болатын."Көкек-жеңілтек ,ұшқалақ,өз атын өзі шақыратын құс",-деп,көкек сөзі жағымсыз мән ретінде болғандықтан сәуірмен алмастырған.
Жылымық-қыстағы ауа температурасының 0°С жоғары көтерілудегі құбылыс."Көкек келседе наурыз жылымығының қайырма қызыл шұнағы қала ішін дірдек қақтырып",- деп бұл жерде жылымық болсадағы аяздың бетінің қаттылығы,желдің ызғарлығы айтылған.
Сірге-"Ақтұмсық Алтайдың танауына әлі сірге жүкірмепті",-деп Алтайға әлі көктем келмеген қыс мағынасында айтылған.
Ат құлағы көрінбес боран орайда борай борап,екпінімен қаңбақ құрлы көрмей жұлып түскісі бар.Ат құлағы көрінбес боран- жақыннанда түк көрінбейтін ақ түтек боран.
Омбы қар-ат бауырлайтын қалың қар,белуарға дейін терең,қалың жауған қар.
Архат өзінің пропискаға тұра алмағанын,жолдасымен орманда қалғанын және тарихи оқиға "Желтоқсан оқиғасын"есіне алды.Желтоқсан оқиғасы 1986жылы желтоқсанда Алматыда болған қазақ жастарының КСРО үкіметінің отаршылдық жүйесіне қарсы наразылықтары.Архат әскерден жақында келген жігіт, "Желтоқсан оқиғасына"қатысушы.