1.«Миға шабуыл» Оқушылар жырау мен жыршыға қатысты сөздерді тақтаға кезекпен жазып шығады.
Жырау Жыршы
2.Сұрақтарға жауап жаз.
- Шалкиіздің өмірі туралы не білесің?
- Қай бидің ақылшысы болған?
- Жырау әскери жорықтармен қай жерлерді аралайды?
- Қазақ ордасына қашан оралады?
- Толғау дегеніміз не? Жыраудың би Темірге арнаған неше толғауы бар?
- Жыраудың басқа қандай толғауларын білесіңдер?
- Шалкиіз шығармалары алғаш қағаз бетіне қашан түсті?
- Шалкиіз шығармалары қай тілдерге аударылған?
3.Сөздік: (жазып ал)
Қу – аққу
Көкшілі – сұңқар
Арабы торы – «асыл тұқымды» дегенді білдіреді
Алдаспан – наркескен қылыш
Қағба – мұсылмандардың құлшылық ететін қасиетті орны
Күлік – сәйгүлік жылқы
Кепке – бас деген мағынада
Ғазизлеген – құрметтеген
4.Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы»
Тақырыбы
Идеясы
Көтерілген мәселелер
Заман көрінісі
Жаңа сөздер
Төлеген Айбергенов.М.Шахановқа.
Сағыныш.
Сағыныш - адам бойындағы сезімнің нәзігі.Ақын сағыныш сезімі жоқ адамдар- бақытсыз,бақсыз.Кеудеңде сағынышың барда сен адамсың,тірісің.Сағынышсыз сірә пенде барма? Мен бүгін көгілдір көлге сағынышпен ұшып барамын.Сағынған қарағым,сенде менімен бірге ұш.Егер мен ғасырлар кітабында оқылып,бетім жабылып кетсе,сен жалғастыр сағынышымның асқақ әнін.Егер қараңғы түнде қамықсаң,сағыныш қанатына қаусырып жылытар.Сағыныш - дегенің әйбәт дүние, таусылар күні жоқ оның.Аспаннан көшкен бұлттада,көктемде келген тырналардың үніндеде сағыныш бар.Жаңбыр күткен сұрша құмдада,құм шағылдардада сағыныш бар.Егер сенің жарық жанарың қайғыға берілсе, жүзіңді мұң шалса онда сенің сағынып жүрмегенің.Жүйіткіген поезды,жаңғырған даланы,қаланы көрсең- сағыныш деп біл.Қырдан аққан жұлдызды көрсең,ол менің жүрегімнің түкпіріндегі сағыныш - тұңғиық,түпсіз мәңгілік.Ақын жырлаған сағынышты сағынбау мүмкін емес.Ақын жанының сарғайған сағынышын жылдар өтіп,беті жабылсада біз әлі оқып,сусындап жүрміз.Сағынышымен сағынтқан ақын Т.Айбергеновтің өлеңдері барда өзі ешқашан ұмтылмайды.
Ол 1929 жылы тапсырма беруші сияқты негізделді. Ал 1939 жылға 10 желтоқсан күні мемлекеттік қорықтың мәртебесін алды. Теңіздің құрғауына байланысты судың тұздылығы нормасынан шектен шықты. Тұщы судың жоқтығы малдың өмір сүруін қиындатады. 1982 – 1991 жылдар аралығында 260 астам құландар республиканың басқа қорықтарына ауыстырылған. 137 бастардағы жемісі қалған 50 ерекшерек қиырлар. Қазіргі таңда жылдық қорытынды бойынша құлан саны 20-25 басқа көбейді. Барсакелмес қорығында флора және фаунаның сирек кездесетін түрі бар. Балықтар саны жылдан жылға өсуде. Жуырда Қорқыт ата атындағы мемлекеттік университеттің ғалымдары студенттермен бірлесіп экономика,экология және ботаниканы жаңартуда. Қорық бай кітапхананы арқасында өз оқырмандары және оны табады жануартану және өсімдіктануды табиғи лабораторияға айналып кетеді. Бүгінгі күннің басты мәселесі: 100-150 000 га және 400 000 га жерді сақтап, өсімдіктерді көбейту. Барсакелмес – республикадағы 9 қорықтың ішіндегі ең ерекшесі және оның өркендеуіне барлық қазақстандықтар қызығуы керек.