Бұл бастапқы кезеңдерде ережесін дүниесін қорқынышты жылан Айдаһар. Питался ол қанмен жануарлар. Подлый комар қызмет еткен оған сәлем. Кликнул өзіне жылан, аз салмақты атап көрсетеді, оған дейді: — Облети, бүкіл жер отведай тайком қан барлық тірі жаратылыстар, воротясь, мне доложи, кімнің қаны ең тәтті. Кімге укажешь, сол мен боламын губить. Полетел комар. Орындап ағарудың, асығып қайтатын. Жолында кездестіріп, оның ласточка. — Қайда летал? — Мырзаның бұйрығы бойынша менің Айдахара облетел, бүкіл жер білу үшін, олардың қаны ең тәтті. — Бұл сен білдім? — Тәтті барлығы қан адам,— пропищал комар. Ласточка встревожилась. — Не говори, комар, жыланды тамақтандыр шындықты. Адам мейірімді, губи. — Жоқ, айтайын! Ласточка қайтадан: тебя, вреди адамға: ол маған дос. Ал комар: — Жоқ, айтайын! Ұшып комар - Айдахару және ласточка сол вьется. — Ну,— зашипел жылан,— әңгімеле барлық разведал! Бірақ страшись, жұм, айтуға болсын деген сөз өтірік! — Ием, менің әмірші,— деп бастады комар,— деп айтамын мен саған шындықты, ештеңе утаю. Ең дәмді, ең тәтті қан... Келеді ол айтуға "адам", иә үлгерген жоқ: қарлығаш стрелою кинулась оған отщипнула жіті клювом ұшы комариного тілі. Заметался комар үстінен змеем: — З-з-з... З-з-з... З-з-з...— бірақ ештеңе айта алмайды. Ал қарлығаш ласково щебечет: — Білемін, Айдахар, бұл айтқым комар: ең тәтті қан — жылан! Рассвирепел змей на ласточку, ударив құйрығымен, тон, аспанға бастап ашылған пастью. Иә жоқ құс тез және поворотливее қарлығаштары. Метнулась ол жаққа мен кетіп, қайтыс болған. Жане Айдахар үшін ғана құйрығы оның ухватить. Қазақ хандығы мемлекетіміздің нышаны бірі ортасына құйрығының бірнеше перышек және — жерге құлады, ударился туралы тас және испустил рух. Міне почему у ласточки құйрық рожками, және неге адамдар, сондықтан жақсы көреді, бұл құсты.
Қобыланды Батыр жыры—қазақ халқының қаһармандық жыры. Негізгі мазмұны—шет ел басқыншыларынан елді қорғау, осы жолда асқан ерлік көрсеткен ер азаматтардың батырлық істерін көрсету. Көркемдік биік қасиеттері жағынан дүниежүзі халықтарының белгілі батырлық эпостарының қатарында тұрған шығарма.«Қобыланды батыр»жырының ең көне түрі бізге жетпеген,өйткені жырды жырлаған ақын,жырау-жыршылар өзі өмір сүрген дәуір тұрғысынан толықтырып,өңдеп отырған. Сондықтан «Қобыланды батыр» жыры көп вариантты жыр болып саналады. «Қобыланды батыр» жырын жинау тек 19 ғасырда ғана қолға алынды. Жырдың бізге 29 түпнұсқасы жеткен.Осы 29 нұсқасының 26-сы Қобыланды батырдың ерлігі жайында,ал 3 нұсқасы Қобыландының балалары Бөкенбай мен Киікбай батырлар туралы жазылған.«Қобыланды батыр» жырының заңды жалғасы болып есептелетін Қарлыға қыздың достығы,махаббаты,ерлік істері жайында тағы бір жыр бар. Бұл нұсқалардың көбісі кейінгі кезде жинақталған. Осы нұсқалардың барлығы да оларды алғаш хатқа түсіріп,оны жырлаған ақын-жыраулардың аттарымен аталған.Бұл нұсқалардың көпшілігі бұрыннан белгілі,халық арасына кең тараған,ғалымдар азды-көпті зерттеген жырлар.Кейінгі кезге дейін белгісіз болған-Дәулетше нұсқасы. Жыр Марабай нұсқасына ұқсас. Бұл жырдың 1884 жылы араб әрпімен жазылған түпнұсқасы Қазан мемлекеттік университетінің кітапханасында сақтаулы.1860 жылы қазақтың белгілі ағартушысы Ыбырай Алтынсариннің Марабай жыраудан халықтың көптеген ауыз әдебиеті үлгілерімен қатар «Қобыланды батыр» жырын жазып алған.Оның ең көркем,ең қызық бір тарауын Қобыландының Тайбурылмен Қазан ханға қарсы шауып бара жатқан сәтін 1879 жылы басылып шыққан „Қырғыз хрестоматиясына“ енгізді. 1870–1890 жылдарының аралығында «Қобыланды батыр» жырының кейбір үзінділерін В.В. Радлов пен Г.Н. Потанин жариялаған. Осы жырды 1932 жылы С.Сейфуллин, 1939 жылы С.Мұқанов „Батырлар жыры“,„Батырлар“ деген жинақтарға енгізген. С.Сейфуллин,М.Әуезов,С.Мұқанов,Ә.Марғұлан,М.Ғабдуллин,О.Нұмағанбетова. т,б. ғалымдардың зерттеу еңбектерінде «Қобыланды батыр» жырының мазмұндық,көркемдік қасиеті жан–жақты қарастырылған. Жеті буынды өлшеммен жырланған эпостың тілі айырықша көркем,эпитет,теңеу,салыстыру,әсерлеу молынан кездеседі.Қазіргі кезде бұл жырдың нұсқалары Мәскеу,Алматы,Орынбор,Қазан,Ташкент,Нөкіс қалаларының мұрағаттарында ,Орталық ғылым кітапхана қоры мен Әдебиет және өнер институтының қолжазба және мәтінтану бөлімінде сақтаулы.
— Облети, бүкіл жер отведай тайком қан барлық тірі жаратылыстар, воротясь, мне доложи, кімнің қаны ең тәтті. Кімге укажешь, сол мен боламын губить.
Полетел комар. Орындап ағарудың, асығып қайтатын. Жолында кездестіріп, оның ласточка.
— Қайда летал?
— Мырзаның бұйрығы бойынша менің Айдахара облетел, бүкіл жер білу үшін, олардың қаны ең тәтті.
— Бұл сен білдім?
— Тәтті барлығы қан адам,— пропищал комар. Ласточка встревожилась.
— Не говори, комар, жыланды тамақтандыр шындықты. Адам мейірімді, губи.
— Жоқ, айтайын! Ласточка қайтадан:
тебя, вреди адамға: ол маған дос. Ал комар:
— Жоқ, айтайын!
Ұшып комар - Айдахару және ласточка сол вьется.
— Ну,— зашипел жылан,— әңгімеле барлық разведал! Бірақ страшись, жұм, айтуға болсын деген сөз өтірік!
— Ием, менің әмірші,— деп бастады комар,— деп айтамын мен саған шындықты, ештеңе утаю. Ең дәмді, ең тәтті қан...
Келеді ол айтуға "адам", иә үлгерген жоқ: қарлығаш стрелою кинулась оған отщипнула жіті клювом ұшы комариного тілі.
Заметался комар үстінен змеем:
— З-з-з... З-з-з... З-з-з...— бірақ ештеңе айта алмайды.
Ал қарлығаш ласково щебечет:
— Білемін, Айдахар, бұл айтқым комар: ең тәтті қан — жылан!
Рассвирепел змей на ласточку, ударив құйрығымен, тон, аспанға бастап ашылған пастью. Иә жоқ құс тез және поворотливее қарлығаштары. Метнулась ол жаққа мен кетіп, қайтыс болған. Жане Айдахар үшін ғана құйрығы оның ухватить. Қазақ хандығы мемлекетіміздің нышаны бірі ортасына құйрығының бірнеше перышек және — жерге құлады, ударился туралы тас және испустил рух.
Міне почему у ласточки құйрық рожками, және неге адамдар, сондықтан жақсы көреді, бұл құсты.