1 тапсырма. Бұл мәтінде негізгі идеясы қандай 2-аудиометiн - Іргелі ел болуымыз үшін не нәрсеге мән беруіміз керек? - Қазақтың жері - кісіліктің туын тіккен жер. Коп халыктын тарихын тугел бiлмесек те, мiнезiн, жалпы болмысын танимыз гой. Казакка дарыган кiсiлiк басқа халыкта жок. Ата-бабамыз сөзді емеурінне танитын. Айта бастағаннан төркінін ангарып қоятын. Осыны мура қып келешекке қалдыра алмасақ, онда біз көп нәрседен ұтыламыз. Неге? Қазір біздің адамдардың көбі кісіліктен кетіп барады. Қит етсе, оштесед кектеседі. Қазақ ашуланса, ештеңеден қайтпайды. Қазақта кекшілдік те бар, батырлық та бар. Бірақ бері де жөнiмен болганы дұрыс. Алдына келсе, әкеңнің құнын кеш» деген сөз бар гой. Соны есте устаганымыз дұрыс. Жігіттерде пәтуа жок. Созге токтамайды. Қазір адамдар бірін-бірітыңдаудан қалып бара жатыр. Бірін-бірі ұқпайды, тыңдағысы келмейді. Бірін-бірі тындамаса болмайтын қилы заман келеді. Мынау жаһандану деген дәуір ете киын кезең. Аз халыктар шабак секілді жайындардың көмейіне жұтылып кетеді. Бiздi улттык тутастык кана сактайды. Сол кезде гана улттык деңгейге жетеміз. Тәуелсіздікті нык устаудың ең басты жолы кандай? Жалпы, біз дурыс бағыт устандық. Қазір сол багытымызбен даңгыл жолға түстік. Ендiгi максат - осы жолдан таймау. Халкымыз ынтымагынан айырыла көрмесін. Ынтымаксыз елде береке болмайды. Абай атамыздың •Бас-басына би болган оккей кикым. деп кынжылып айткан сезi бар гой. Ел еңсесін тіктеді. Ендігі жерде кез келген адам тiзгiнге жармаса бермеуі керек. Аттын тізгінін ұстау да оңай емес. Елдiн тізгінін ұстау - киынның қиыны. Қай-қайсысымыз да осыны ұмытпасақ болғаны. Б. Омаруды. Жиректiн кол» кітабынан. Когам және мемлекет қайраткері М. Жолдасбековпен сухбатman
Бұл көне түркі тілінде жазылған, түркі тектес халықтардың ортақ қазынасы.
Көптеген зерттеушілер бұл поэманы саясат, мемлекет басқару, әскери іс жөніндегі философиялық трактат деп жүр. Шындығында да, бұл жалаң әдеби дүние емес. Бұл бүтін бір тарихи кезеңнің мінез құлқын бойына сіңірген, қоғамдық саяси, әлеуметтік бітімі қанық, моральдық этикалық, рухани қазынамыздың негізі, арқау боларлық дүние. Ондағы бүгінгі тілімізге, ой толғамымызға төркіндес, етене жақын орамдарды көргенде, қазақ әдебиетінің солармен тікелей сабақтаса жалғасқан дидактикалық поэзия мен шешендік сөздердің, билердің орағытып, ой тастайтын кең тынысты толғамдарының дәстүрлі бірлігі «мен мұндалап» тұрады.
Күлтегін жазуы —ежелгі түркі жазба ескерткіші. Моңғолиядағы Қарабаласаған қаласының қираған орнынан солтүстікке қарай 40 км жерге, Орхон өзені бойындағы Эрдени Цзу монастырының (8 ғасыр) жанына орнатылған. Ескерткіштің биіктігі 3,15 м., ені 1,34, қалыңдығы 0,41 м. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреттері мен қаған таңбалары бейнеленген. Күлтегін ескерткіші туралы алғашқы мәліметтер 19 ғасырдағы батыс зерттеушілерінің еңбектерінде жариялана бастады. Екі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. Ғалымдар арасында тастағы белгісіз жазуларды көне кельт, гот, грек, славян, Скандинавия, финн, тіпті моңғол немесе қалмақ жазулары деген тұжырымдар болды. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғылым академиясының мәжілісінде В.Томсен Орхон жазба жәдігерлерін оқудың кілтін тапқандығын әрі оның көне түркі тілінде жазылғандығын,
Объяснение: