1-тапсырма. «көшпелілер мәдениеті» деген тақырыпта эссе жаз. сөй.
лем ішінде қойылатын тыныс белгілерді дұрыс қойып жаз.
​

Кез келген елдің болашағы – оның халқының денсаулығына байланысты екендігі – дәлелдеуді қажет етпейтін шындық. Ал біздің болашақтағы бағытымыз – салауатты өмір салты. « Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» дегенді өсіп келе жатқан ұрпақтың санасына сіңіріп, олардың өз денсаулығына деген жауапкершілікті қалыптастыру баршаның борышы.Денсаулық дегеніміз – адам жаны мен тәнінің амандығы. Денінің сау болуын қандай адам қаламайды?Дені сау адам өзі үшін де, ол өмір сүріп жатқан қоғам үшін де керек. Қоғамадағы не бір жұмысты да сол денсаулық иесі ғана атқара алады. Адам бұл өмірде мәңгілік емес. Сол берілген аз ғұмырды дұрыс пайдалана білмесең, ғұмырың текке өтті дей бер. «Денсаулық – зор байлық» деп атамыз қазақ бекер айтпаған болар. Әр адамның өмірінде денсаулықтың орны бөлек. Сондықтан денсаулығымызға көңіл бөліп, дұрыс сақтанғанымыз жөн. Деніміз сау болмаса, ауру меңдеп, қалжыратса, шалқыған байлықтан, ақшадан не пайда?! Осыдан біз ненің бірінші байлық екенін аңғарамыз.Шопенгауердің «Дені сау кедей – ауру корольден бақытты»,- деген қанатты сөзі өте орынды айтылған.Дені саудың – жаны сау. Әрине денің сау болмаса, рухани сауыға алмасың тағы бесенеден белгілі.

1854 жылы әскерге  кірді. Әскери училищені Ыстамбұлда (1861) бітірді.
Черногорияда (1862) көтерілістің тұншықтыр- қатысты және Критта (1867). 1867 жылы - майор, 1873 жылдан полковниқ.
1873 жылдан оқытты, несколько ғылыми еңбектерді жазып қойды. 1874 жылдан әскери академияның вице-директор және бригадалық генерал. Султана Әбділді-Әзиз (1876 мамыр), дивизиондық генерал тайдыр- қатысты.
Бол- болжамды қолбасшымен түріктің қосындарының Боснии және Герцеговинада және ара түп сербо-черногорско-турецкой соғысының 1876-1878 жылда Черногорияға деген оның атойының басқарды.