1- тапсырма. Мәтінді мұқият оқыңыз.
Қазақстанда тіршілік ететін ортасына қарай жан- жануарлар :
-Орманда тіршілік ететін жануарлар.
-Тауда тіршілік ететін жануарлар.
-Далада тіршілік ететін жануарлар болып бөлінеді.
Мәтін «Қар барысы»
Қар барысы- биік тауда тіршілік ететін ерекше әдемі жыртқыш аң. Ол өте айлакер ,күшті әрі жылдам. Қар барысының екінші атауы -ілбіс.
Қар барысы азығын 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады.Ұсақ жануарлар мен құстардан басқа кейде арқарларға да шабуыл жасайды.
Барыстың денесі 120 -150 см-ге ,құйрығының ұзындығы 90 см -ге ,ал салмағы 23-43 кг-ға жетеді. Түсі көк сұр,теңбіл. Денесінде дөңгелек дақтары бар. Жүні ұзын әрі қалың .
2-тапсырма Мәтіннен сын есімдерді теріп жазыңыз.
Сын есімдер: қандай? қай? биік, әдемі, жыртқыш, т.б.
Эссе.
Дулат Бабатайұлының "Ақтанға"арнаған өлең шумақтары көркемдік жағынан өзгеше дүние.Жетім бала Ақтанның өмірі ақынды қатты толғандырды.Оның болашағының жақсы болуын армандап,Ақтанның елі үшін туған батыр,ер екендігін көргісі келеді.
О Ақтан жас,Ақтан жас,
Сенде жетерме екенсің?
Жетімдіктің белінен,
Асып өтерме екенсің?-деп жырлаған.Ақынның ойынша жігіттің мақсатына жету үшін жан аямай, елі үшін күресуі керек.Ел үміт еткен сондай жан болуын қалайды.
Жетімдіктен өтерсің,
Шаң бермей әлі кетерсің.
Қажыма, Ақтан қажыма,
Жетерсің әлі жетерсің.-деп жырлаған.
Ақын талмай талпынса,алға ұмтылса жетім бала Ақтанныңда қатарға қосылатынын сеніммен жеткізген.Бұл өлең тек Ақтанға емес,қазіргі жастарға талпынып алға ұмтылсаң көп нәрсеге қол жететінін жазып көрсеткен.
Сақ мәдениеті темір кезеңінде кең тарады. Шаруашылығы - мал шаруашылығы. Батыс және Оңтүстік
Қазақстанда түйе шаруашылығы дамыды. Сақтардың ат мифологиясын күн және отпен байланыстырды
Сақтар туралы грек тарихшысы Герадот жазған, ол сақтарды Азиялық скифтер деп атаған, ал парсы
деректерінде: сақтарды құдіретті еркектер деп атаған. Иран жазбаларында оларды: жүйрік атты турлар деп
атаған.Олар орта Азия мен Қазақстанда өмір сүрген. Сақ әскерінің соғысу шеберлігі жоғары, аттың үстінде
шабандоз, садақ атудан мерген болған.
Сақтар немен айналысқан? (Чем занимались саки ?)
бау-бақша өсірумен айналысқан
басқа елдерді жаулаған
мал шаруашылығымен айналысқан