1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, мәтіннің тақырыбын анықтаңыз. (1 ұпай) Жер бетін робот сайлаған заман болыпты. Адамдар тіпті бір-бірімен амадасудан калып, техниканың ұлтына айнала бастапты. Роботтар адам санасын яжаулап, акыл-есін алып, өздеріне бағындырыпты. Сондай күндердің бірінде кітапхана атты сарайда көне кітап өмір сүрген екен. Көне кітаптың сөреде тұрғанына көп болған екен. Беттеріне күн түспей, ескіріп өмір сүріп жатты. Кітапхана іші күн санап өзгеріп, мұқабалары жатт- жұлт еткен небір жана кітаптар пайда болады. Онымен қоймай электронды кітаптар да пайда болыпты. Осындай ескі-құсқыны неге жоя салмайды екен? деген сөздер де ескі кітаптың көңілін түсіріпті. Кітапхана ішіндегі әр тілдегі кітаптар бір-бірімен жарыса сөйлеп, өз окырмандарының көптігін айтып, шуласып жатты. Көне кітап ақырын ғана күрсініп тұр еді, оны бір адам алыпты. Онымен қоймай шаң басқан ескі мұқабасынан жылы алақанымен бір сипап өтті. Сөредегі кітаптар шу ете қалды. Таптым, мен осы кітапты көп іздедім ғой, деген оқырман жігіт сөзі тіпті электронды кітапты таң қалдырды. Бейне бір бойына қанат біткендей көне өте қатты қуаныпты. Әр бетін аялай ашқан окырман жігіттің қолдарында жаңа өмірге келгендей мәз. Сол күннен бастап кітап қолдан-қолға өтіп, небір ғұлама-оқымыстылардың алдына барған екен. Роботтанған мәңгүрт заманға дәру болар сөздер дәл осы көне кітапта екенін дәлелдеген жігіт заман ауруын жойған екен. Ал көне кітап болса мәртебесі артып, арманына жетіпті.

Көптік жалғаулы сөздер: балалар, балалардың, біздің, адамдардың, аурулары, тамырлар, ауруларында.

Тәуелдік жалғаулы сөздер: саулығы, есебіміз, себебі, денсаулығы, аурулары.

Септік жалғаулы сөздер: бала (Атау с.), қоғамның (Ілік с.), назарында (Жатыс с.), балалардың (Ілік с.), адам (Атау с.), дененің (Ілік с.), денсаулықты (Табыс с.), күтудің (Ілік с.), аурудың (Ілік с.), әрқайсысының (Ілік с.), баланың (Ілік с.), құрсағында (Жатыс с.), анасының (Ілік с.), адамдардың (Ілік с.), ішінде (Жатыс с.), балаға (Барыс с.), дәрігерге (Барыс с.), дәрінің (Ілік с.), дәрі (Атау с.), ауруларында (Жатыс с.), ауруға (Барыс с.).

Жіктік жалғаулы сөздер: ?

Көмекші есімдер — негізгі сөздерге телене жұмсалып, олардың кеңістікке (мекенге), уақытқа (мезгілге) қатысын толықтырып, нақтылап тұратын сөздер. Оған алд, арт, аст, қас, маң, жан, іш, туп, сырт, бас, бет, шет, түс, бой сияқты толық лексикалық мағынасы жоқ сөздер жатады. Көмекші есімдер мекенді, заттың жақын-апыстығы (ауылдың шеті, жаны, төңірегі, маңы)\ қыры (көпірдің асты, үсті, бойы); аралығы (екі үйдің ортасы, екі көшенің арасы) тұрғысынан саралап атайды. Кейбір көмекші есімдер қыс, жаз, түн тәрізді сөздермен тіркәсіп келіп, оларды мезгілдікжағынан нақтылап, дәлдеп тұрады (қыстың басы, түннің ортасы). Көмекші есімдер өзі тіркескен негізгі сөздермен көбіне изафеттік байланыста қолданылады. Мысалы: өзеннің бойы, ауылдың сырты, қаланың маңы, құдықтың түбі, жолдың үсті, айдың ортасы, жылдың басы, аптаның аяғы т. б. Көмекші есімдер сөйлемнің дербес мүшесі болып жұмсалмайды. Негізгі сөздермен тіркесіп барып, сөйлемнің бір мүшесі болады: Мысалы, Ауылдың жаны — терең сай (Абай). Мұндағы ауылдың жаны — бастауыш.