1-тапсырма. Мəтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Прочитайте текст и выполните задание.
Данияр Маратұлы Елеусінов (13 наурыз 1991 жылы, Березино ауылы, Казталов
ауданы, Батыс Қазақстан облысы) — Қазақстандық əуесқой-боксшы, 2016 жылғы Бразилиядағы
Олимпиада ойындарының чемпионы, Азиада-2010 жеңімпазы, 2013 жылғы Алматы қаласында
өткен Əуесқой бокстан 69 кг салмақта əлем чемпионы, халықаралық спорт шебері.
Бірнеше дүркін Қазақстан чемпионы, 2006 жылы кадеттер арасында əлем чемпионы, 2008 жылы
Мексикада өткен жастар арасында əлем чемпионатының финалисті, 2009 жылы Қазақстанның
Жастар ойындары жеңімпазы. 2010 жылы Қазақстан жəне Гуанчжоуда өткен Азия ойындары
чемпионы, ҚР Кубогы-2012 чемпионы. Астана қаласында тұрып, сол жерде əкесі Елеусинов
Мараттың қол астында жаттығады. 2012 жылғы Лондондағы Жазғы Олимпиада
ойындарының қатысушысы. Елеусінов бірнеше жыл бойы бокстан Қазақстан құрамасының
капитаны болған. Ол Рио-де-Жанейрода өткен Олимпиадада ойынының алтын медалін жеңіп
алды. Атасы – жас кезінде күресші болған, 43 жыл ұстаздық қызмет атқарған. Əкесі - Елеусінов
Марат Тəліпұлы (14.01.1961), ҚР еңбек сіңірген жаттықтырушысы, бокс жаттықтырушысы - оқытушысы біліктілігі жоғары. Анасы - Ғалия Нұрмұханова (1961 туылған) дене шынықтыру
мұғалімі болған.
1)Мəтіннен тірек сөздерді табыңыз. Найдите в тексте опорные слова. А) Дене шынықтыру, жастар арасында
В) Қатысушылар , мұғалім
С) Оқытушы, ұстаздық қызмет
Д) Олимпиада чемпионы, спорт шебері (1)
2)Данияр Елеусіновтың жаттықтырушысы кім болған? Кто был тренером Данияра
Елеусинова.
А) Анасы-Ғалия Нұрмұханова
В) Əкесі – Марат Елеусінов
С) Дене шынықтыру мұғалімі
Д) Алғашқы ұстазы (1)
3) Мəтін бойынша 1 дұрыс ақпаратты табыңыз. Найдите 1 правильную информацию по
тексту.
Мəтіндегі ақпараттар Дұрыс Дұрыс емес
А Тараз қаласында тұрып, сол жерде əкесі Елеусинов
Мараттың қол астында жаттығады.
В Гуанчжоуда өткен Азия ойындары чемпионы
С 2010 жылы Мексикада өткен жастар арасында əлем
чемпионатының финалисті,
(1)
4) Бос орынға қажетті сөзді қойып сөйлемді толықтырыңыз. Вставьте в пробел нужное слово
и дополните предложение.
Жеңіп алған, алды, ұтып алды.
Елеусінов бірнеше жыл бойы бокстан Қазақстан құрамасының капитаны болған. Ол Рио- де-Жанейрода өткен Олимпиадада ойынының алтын медалін
(1)
5) Сұраққа толық жауап беріңіз. ответьте на вопрос полностью.
Спортшы ең алдымен қандай қасиеттерге ие болу қажет ?
2-тапсырма. Мəтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.
Прочитайте текст и выполните задание.
Ұлы Жібек жолы десе көз алдыңа күн астында күйіп тұрған алып шөл далалар, аяғы
көрінбейтін қымбат жүктері бар керуендер, мыңдаған шақырым жол жүріп өткен саудагерлер,
алдындағы мақсатына жету үшін шөл даладан да өтуге дайын көпестер елестейді. Жол барысында
жаңа қалалар пайда болып, ескілерінің тас талқаны шықты. Ұзындығы 12 мың шақырым болатын
Ұлы Жібек жолының сауда керуендерінің бір бағыты Қазақстанның оңтүстік аумағы арқылы
өткен. Керуендер өтетін шаң басқан жолдар арқылы қымбат маталар, асыл тастар, алтын мен
күмістен жасалған заттар, экзотикалық жануарлар тасымалдады. Ұлы Жібек жолы Шығыс пен
Батысты байланыстырып, қалалардың тіпті жаңа мемлекеттердің пайда болуына өзіндік септігін
тигізген . Талай тарихи орындардың əлемге танылуына əсер болған, теңдесі жоқ сауда маршруты.
Жібек жолының тарихы біздің заманымызға дейін 138 жылдан бастау алған. Сол жылы Қытай
императоры Батыс жаққа сауда жасайтын серіктестерді іздеу үшін арнайы дипломатиялық
керуенді жіберген болатын. Оған қатысқандар Қытайдан Орталық Азияға тікелей жүріп өткен.
1)Мəтін мазмұны бойынша 1 дұрыс сөйлемді табыңыз. Найдите 1 правильное предложение по
содержанию текста.
Мəтіндегі ақпараттар Дұрыс Бұрыс
А Сол жылы Қытай императоры Шығыс жаққа сауда жасайтын
серіктестерді іздеу үшін арнайы дипломатиялық керуенді жіберген
болатын
В Ұзындығы 12 мың шақырым болатын Ұлы Жібек жолының сауда
керуендерінің бір бағыты Қазақстанның солтүстік аумағы арқылы
өткен.
С Керуендер өтетін шаң басқан жолдар арқылы қымбат маталар,
асыл тастар, алтын мен күмістен жасалған заттар, экзотикалық
жануарлар тасымалдады.
(1)
2-3) Мəтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерін табыңыз. Найдите в тексте
антонимы, синонимы данных слов.
Саудагерлер (синоним)- (1)
Қирады (антоним) - (1)
4-5) Сұраққа толық жауап беріңіз. ответьте на вопросы полностью.
Ұлы Жібек жолы Қазақстанның қай аймақтарын қамтыды? (1)
Ұлы Жібек жолы арқылы саудагерлер не тасыды?
(1)
3-тапсырма. Берілген екі тапсырманың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз.
Выберите одно из двух заданных заданий и выполните письменную работу.
1. Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы. Победители Олимпиады-гордость
Казахстана.
2. Жер байлығына аяулы көзқарас. Бережное отношение к богатству земли.
Объяснение:
«Қыз Жібек» – қазақ халқының әйгілі лиро-эпостық жыры. Жыр – махаббат машақаты жолында туындаған оқиғаға құрылдған. Шамамен XVIІ ғасырда қазақ даласының батыс өңірінде, яғни Кіші жүз қазақтары арасында дүниеге келген жырдың нұсқалары арасында айырмашылық аз, яғни болса, кейбір сюжеттік қосындылар мен суреттеу, баяндаулардағы қысқа немесе кеңінен толғаушылық болса керек. Аталған жырды алғаш рет Е:А. Александров 1880 жылы Мұсабай ақыннан жазып алып, ұзын-ырғасын қара сөзбен орысшаға аударған болса, татар мұғалімі Фалиолла Тухватуллин Зайсан өңірінен жазып алып, 1894 жылы Қазан қаласында кітап етіп бастырған. Біз төменде аталған нұсқамен қоса Жүсіпбекқожа Шайхисламов жинақтап, Қазанда бірнеше рет бастырған толық нұсқасын да жариялап отырмыз.Фильмнің бірінші бөлімінде Базарбай байдың Төлеген атты ұлы 14 жасқа толғанда өзіне жар іздеп, 210 сұлудың арасынан Сырлыбай ханның Жібек атты қызын ұнатқандығы айтылады. Үш ай Сырлыбай ханның елінде болған Төлеген өз еліне бармақ болып сапарға шығады. Бірақ Жібекті қызғанып, жол тосқан Бекежан қапыда Төлегенді өлтіріп, қазасын Жібекке өзі келіп естіртеді. Сол үшін Бекежан өлім жазасына кесіледі.
Фильмнің 2-бөлімінде хабарсыз кеткен Төлегенді іздеп шыққан інісі Сансызбай қалмақ ханы Қоренді өлтіріп, Жағалбайлы елін жаудан азат еткендігі айтылады.
Әлқисса, төменгі Мекке жолында жеті тылсым дариялар бар еді, осы дариялардың һәммасы Черный море дегенге құяды екен. Осы теңіз жағасында Жүз жағалбайлы деген ел бер екен. Сол елде Базарбай деген бір бай бар екен. Базарбайдың байлығын ешкім есеп етіп болмас екен, үш қатыннан тоғыз ұлы бар екен. Сол елге бір қалың дерт – оба келіп, сонда Базарбайдың тоғыз ұлының бәрі өліпті, содан кейін және алты қатын алыпты, еш перзенті болмады. Базарбай сексенге келгенде, оның кіші қатыны қырық төртке келгенде бір ұл тауыпты, басқа қатындарда еш бала жоқ, оның атын Төлеген қойды, осы Төлеген періште сипатты, хор құлықты боп туды, оның артынан тоғызыншы жылда бір ұл туды, оның атын Сансызбай қойды. Екеуіне де Базарбай қалың бермеді, тірі болса өздері бір қыз алар, патшаның қызын алса да мал жетеді деп. Сол уақытта Төлеген 12 жасқа келді, ешкімнің қызын жақтырмады, 16 жасқа келді, сонда бұл елге бір сәудегер кеп сұрады: бұл Базарбай екі ұлына неге қалыңдық бермеген деп, соның жайын әркімнен сұрап біліп, бір күні Төлегенге айтады."Қазақ халқының даналығы көрініс тапқан жыр"Жібек — Меруерт Өтекешева
Төлеген — Құман Тастанбеков
Бекежан — Асанәлі Әшімов
Шеге — Әнуар Молдабеков
Сырлыбай хан — Кененбай Қожабеков
Айкөз — Гүлфайрус Ысмайылова
Кербез — Фарида Шәріпова
Қаршыға — Ыдырыс Ноғайбаев
Базарбай — Кәукен Кенжетаев
Қамқа — Сәбира Майқанова