1-тапсырма. Мәтінді зерделеп оқыңдар. Қазақ заңының ерекшеліктерін тауып, дәптерлеріңе жазыңдар.
Әр елдің, халықтың өзіне лайық заңы бар. Мұндай заң біздің
халқымызда да ертеден қалыптасқан. Ол кезінде қағазға түспесе де,
білікті, зерделі, беделді адамдардың, ақсақалдардың аузынан көпке
тарап, ғасырлар көшіне ілесіп, жалғасып отырған. Бұл ережелер,
қағидалар далалық ұлттардың әдет-ғұрпына, тұрмысына лайық
жасалып, қылмыс, дау, әділет істері осы заң негізінде шешімін
тапқан. Қазақ заңының тағы бір ерекшелігі сол, тек әділдік пен
дін жолын ұстанумен бірге сөз өнерін: шешендік, тапқырлык,
айтқыштық өнерді де жоғары бағалаған. Соған лайық әділ билердің
өзін де, сөзін де мақұлдап, қадір тұтып, олардың есімін аузынан
тастамаған. Қара қылды қақ жарған Мөңке, Едіге, Төле, Қазыбек,
Әйтеке, Жанқұтты, Байдалы, Досбол, Сырым сынды билерді
халық төбесіне көтеріп, ханмен қатар қадірлеп, құрмет тұтқан.
Осы кісілердің дуалы аузынан әділ заңға арналған «Ұсынған басты
қылыш кеспейді», «Аталы сөзге арсыз тоқтамайды», «Жаңылғанға
жаза жоқ» деген көркем көсемсөздер туған.
Қазақ – намысшыл халық. Қонақтан тамақ үшін ақы алу деген оның әдетінде мүлдем жоқ. Бұл көргенсіздік саналып, ырымға жаман деп есептелген. Расында да қазақ «дастарханы қурап тұр» дегізбеу үшін, өзінің ең дәмді асын қонағына сақтап отырады да, реті келгенде, оны дастарханға қояды. Қазақтың ұзақ сақталып, тек қонақ келгенде ғана дастарханға салатын сыйлы асы – сүрленген ет, қазы, шұжық, жент, құрт, қарынға салынып сақталған сары май, тәтті, тары, қант, шай, өрік-мейіз т.б. «Қонақ асы – қазақтың бөлінбеген еншісі» деген сөз бұрынғыдан қалған. Ерулік, қымызмұрындық, сірге мөлдіретер, соғым басы, көңіл шайы, келін шайы т.с.с. бас қосулардың мақсаты, тілек мүдделері қазақтың меймандостық ниетінен туындаған.
Қазақ – қонақжай халық., көңіл табуға шебер, дос жинауға құмар. Қазақта келген қонақты «құдайы қонақ», «сый қонақ», «арнайы қонақ» деп түрліше атаған. Бұлардың қайсысына болмасын, қазақ, ең алдымен, мал сойып, қан шығарған. Дастарханның қадірлі асы жаңа сойылған малдың бас-сирағы деп есептелген. Өте қадірлі адамға қазақтар тай да сойған.