1-тапсырма Мәтіннен Текебай мен Қабылбектің бірінен бірі кешірім сұрау кезін табу.
Дескриптор Білім алушы
• шығарманың құндылығын түсінеді;
• талқылау сұрақтарына жауап береді.
2-тапсырма. Берілген үзінді:
Момыш әкемнің айтуынша, мен мың да тоғыз жүз оныншы жылдың қысында, ескіше декабрьдің жиырма төртінде туыппын. Әкем ол күні Әулиеата шаһарында екен. Мен туған соң Имаш бабам жан жаққа кісі шаптырып, әкеме де хабаршы жіберіпті.
Біздің ауылдың Байтоқ деген кісісі алпыс шақырым Әулиеатаға ат сабылтып жетіп, әкем жатқан үйге кіріп келіп, бір ауыз сөз айтуға дәрмені келмей, Момышты құшақтап жылай беріпті. Әкемнің қарындасының үй-іші үрпиісіп, бір жаманат хабар жеткен екен деп, қорқып қалады. Ақыры бәрі Байтоқтыны жұлмалай, «не боп қалды,айтсаңшы» деп тақақтағанда ғана Байтоқ:
• Жеңешем ұл тапты, - депті
Үрейден үрпиіскен жұрт енді мәз мәйрам болып, қуаныштары қойындарына сыймай, Байтоққа сүйіншісін беріп аттандырыпты!
Әулиеатадан әкем қайтып келгенде ағайын жекжат құтты болсынға жиналып қалған екен.
- О,Момыш, балаңның бауы берік болсын!
-Ақментей бабасындай батыр болсын!
-Ақмоладағы Батырбасыдай мәрт болсын!
-Бәйдібек батырдың әруағы қолдасын!
-Домалақ анамыз жар болсын!- десіпті.
Сөйтіп шілдехана тойға ұласыпты.
Жарық дүниеге келгеніме екі үш ай болғанда, шешем мені күн көзіне шығарып, Имаш атамның алдына әкеліпті. Атам ерте көктем алдында ағаш отырғызып жүр екен.
Атасының қолын ұзартып, қолқабыс беруге келді депті шешем ізетпен иіліп.
Атам еміреніп, мені алақанына алыпты. Қолыма жас бұтақ ұстатып:
Құрық деп берсем, құл болма,
Шыбық деп берсем, шіл болма.
Бәрінен де, шырағым,
Баяны жоқ ұл болма, - деп келініне мені қайтарып берген екен.
Атасымен алғашқы дидарласуының құрметіне деп, алғашқы өсиет өмірлік өнеге болсын деп, әкем сол күні кешке мал сойып, ауыл ақсақалдарының басын қайта қосыпты.
Берілген тірек сөздер:
Төл немерең - бел немерең,
Жас бұтақ.
Дескриптор Білім алушы
• шығармашылдығын танытады.
• өз ойын еркін айтады.
Шаңғы - қар бойынша адамның орын ауыстыруы үшiн құрал-сайман. (150—220 сантиметрлер) екi ұзын ағаш пластиктен жасалған Планктерi болады және қайқы нәски iстiктелген. Шаңғылар қажеттi арнайы шаңғы бөтеңкелер шаңғылардың қолдануы үшiн аяқтарға бекiткiштер арқылы, дәл қазiр жағдайлардың көпшiлiгiнде бекiнедi. Шаңғыларда олардың қабiлеттiлiгi қар бойынша сырғанауға қолдана жылысады.
Шаңғы, археологтар адамзат 4-4,5 мың жыл бұрын шаңғыны пайдаланған деп есептейді. Мұны Норвегиядағы, Ресейдің Псков қаласы маңындағы қазба жұмыстары кезінде табылған алғашқы шаңғылардың қалдықтары дәлелдейді. Қарапайым тақтайдан жасалған шаңғыларды алғашқыда "қар басқыш" аталған бұл шаңғылар кейін қазіргі кейпіне жақындады. 1930 жылға дейін шаңғылар тұтас тақтайдан жасалынды, кейін жұқа тақтайлар бір-біріне желімделінді. Келе-келе бұларды фибропластан жасалған шаңғылар алмастырды. 1870 жылы алғашқы бекітпелер пайда болды, ал 1900 жылдан бастап сырғанауды жақсарту үшін шаңғы таяқтары пайдалана бастады. Араға жылдар салып шаңғының мынандай түрлері пайда болды: спорттық жарыс шаңғылары, түсу шаңғылары, трамплиннен секіруге арналған шаңғылар, су шаңғылары, аң аулауға арналған шаңғылар, фристайл және балалар шаңғылары. 1. Сөреден шығу, мәреге келу және эстафетаны беру аймағы бірі екіншісіне 10 м-дей жақын болмайтындай және 100 м-ден қашық болмайтындай етіліп бір деңгейде орналасуы керек. Мәренің орны оған жақындап келе жатқан қатынасушы 50 м-ден кем емес қашықтықтан көрінетіндей және жолдың (трассаның) соңғы 50 м-де ылди (құлдилайтын орындар) болмайтындай етіліп орналастырылады. 2. Жекелей және командалық жарыстардың сөресі мен мәресінде төмендегідей жабдықтар: А) сере мен мәре сызықтарында екі жағында да тиісінше "Сере" және "Мәре" жазулары бар плакаттар; Ә) ашық түсті жіппен (баумен) белгіленген сере және мәре сызығы; Б) сере мен мәре сызығының екі жағынан ұзындығы 20 м-ден кем болмайтындай жалаушалар, арқан және әлеміш тізбектермен (гирлянда) шектелген дәліз (коридор); В) сөрелік дәліздің бастауындағы шаңғыны таңбалайтын орын болуы; 3. Эстафеталық жүгірудің бірінші кезеңіндегі сөренің орны радиусы 100 м болатын айналманың бөлігі болып табылады. Сөреден шығатын жолдардың арақашықтығы — 2 м. Сөре сызығынан 100 м бойы шаңғы жолдары қосарланып қатар жүреді, келесі 100 м-лікте олар үш шаңғы жолынан кем болмайтындай болып бір-біріне қосылады. Қашықтықтың алғашқы км-де шалт бұрылыстар мен бұрыштар болмауы керек. Эстафеталық жүрудің бірінші кезеңінің сөресінде; А) екі жағында да "Сере" жазуы бар плакаттар (сере сызығында немесе одан кейінірек); Ә) сере сызығынан жарыс жолының бағыты бойынша ұзындығы 100 м және ені 2 м болатын сөреден шығатын шаңғы жолдарын шектейтін дәліз (коридор); Б) сөреден шығатын [[шаңғы] жолдарының үш негізгі (сере сызығынан 200 м) жолға қосылатын орында екі жалау қойылған қақпа
Елбасымыз Нұр-сұлтан Назарбаев айтқандай біз ұлтшыл халықпыз осымыздын арқасында бызге келып астананы тамашалап кететын адамдар көбейді.
Мәтінде айтқандай ел орда бір үлкенде асқақ тақырып міне ар адамға өзінің ел ордасы асқақ. Мен кеше Жетісу паркына барған едім анда біртоп оқушылар жур Америкадан келген мен таң қалдым біз Американы көруге барсақ ал Американецтар быздын тамсанған астананы көругеде келеді екен ғойдеп ішімнен тан қалдым.Ел орда әрқашанда әдемі болып тұру керек себебі быз қонақжай халықпыз басқа елден келетын адамдар тан қаларлықтай.Сол себепті оны аялап президент ұлкен де әдемі тамсанатындай үйлер салуға ақша болып салса қазіргіденде көп саяхатшылар келетын еді.
Брат не абесуй кате болса 2 сагат жаздым