1-тапсырма. Оқылым мәтінін түсініп оқы. Ғарыш туралы жаңа ақпараттарды дәптеріңе жазып ал. Ғарыштағы жаңа өмір қашан басталады?
Бүгінгі таңда жер бетінде 7 миллиардқа жуық адам өмір сүріп жатыр. Мұндай қарқынмен өсе беретін болса, адамзат жерге симайтыны хақ. Сондықтан дамыған елдер бірлесіп, қаржыны бір қазанға құйып, ғарыш кеңістігінен өмір сүруге жарамды қоныс іздестіруде.Жақында америкалық ғарыш орталығы NASA қызметкерлері жерге ұқсас жаңа ғаламшарды тауып, онда су бар екендігін анықтады. Ғалымдар «бұл ғаламшарда адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік бар» деп жорамалдауда. Өмір сүруге ыңғайлы 1 ғаламшар 2007 жылы табылған болатын. Одан бергі уақытта табылып жатқандардың саны 500-ден асты, бірақ адамзат айға әлі жете алмай жатыр.
Ғарыш әлемін кезіп жүрген «Хаббл» телескопы шындығында адамзатқа үлкен көмек көрсетуде.Ол іске қосылған уақыттан бері адамзаттың өмір сүруі мүмкін деген бес жүзден астам ғана «Хаббл» жіберген мәліметтерді сипаттай келіп, НАСА ғалымдары жер ғаламшарына өте ұқсас аспан денесін тапты. «Кеплер-22-В» деп ат қойылған жаңа ғаламшар адамның өмір сүруіне өте қолайлы көрінеді. Өйткені оның күнмен ара-қашықтығы ғаламшардың бір температураны ұстап тұруына жағдай жасайды. Зерттеушілердің мәлімдеуінше, жаңа ашылған ғаламшарда ылғал көп, бетіндегі температура +22 градусты құрайды екен. Егер а ң ол жақа аяғы жетіп, игеріліп жатса, оның өмір жасыда ұзаратын болады. Өйткені ондағы бір жыл жердегі сияқты 365 күн емес, 290 күнге тең.
«Аспан құпиялары» кітабынан.
2-тапсырма. Төл сөзді төлеу сөзге айналдырып жаз.
Қазақ халқында «Ұлық болсаң, кішік бол» деген нақыл бар, – дегенді жиі айтатын ол.
- Қиындықтан қалай шығудың жолын мен білмеймін, – деді анасы.
Құрбақа (лат. Bufonidae) – құйрықсыз қосмекенділер отрядының бір тұқымдасы. Жер шарында кең тараған (тек Антарктидада кездеспейді). 21 туысы, 300-дей түрі белгілі. Бұлардың көзінің арт жағында құлақ маңы безі жақсы дамыған, үстіңгі жақ сүйегінде тіс болмайды. Артқы аяғындағы саусақтарының ұшы жартылай жарғақпен байланысқан.
Кәдімгі құрбақаның терісі бұдырлы, мүйізді болатындықтан құрлықта тіршілік етуге бейімделген. Кәдімгі Қүрбақаның денесінің ұзындығы 20 см, орманды-далалы аймақтарды мекендейді. Жасыл құрбақаның денесінің ұзындығы 14 см-дей, орманды-далалы алқаптарда, биік тауларда да (4500 м-ге дейін) және шөлді жерлерде тіршілік етеді.
Сөздік құрам, лексика – белгілі бір тілдегі барлық сөздердің жиынтығы. Сөздік құрам ұлттың өзіне тән кәсібі мен қоғамдық, әлеуметтік тіршілігін тұтас сипаттайды. Ұлттың рухани және материалдық мәдениеті неғұрлым бай болса, оны жеткізіп, суреттейтін сөздер де соншалықты көп әрі күрделі болады. Негізінде ұлт тіліндегі барлық сөздер реестрге тіркеліп, түсіндірме сөздікке енеді. Мысалы, 20 ғасырдың соңғы ширегінде жарық көрген 10 томдық Қазақ тілінің түсіндірме сөздігіне 70 мыңға жуық лексикалық және фразеологиялық бірліктер енген. Бірақ мұнда қазақ тіліндегі барлық сөздер қамтылмаған. Сөздік құрамыға жалпыхалықтық лексикамен қатар кірме сөздер, терминдер, кәсіби сөздер, диалектілер, жаргондар, әдеби және ауызекі тіл лексикасы, т.б. енеді. ( осыған қарап жасап көріңіз)