1-тапсырма. сөздікке сүйеніп, берілген сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын анықта. оларды қатыстырып сөйлем құрап жаз. шексіз махаббат, тыңдау, тырысу, ұрлық жасамау, аяулы әкетайым отба бақыты, құрақ, сыншы, тәрбиелеу, жауапкершілік, үйлену.
Вот:Махамбет Өтемісұлы қазақ халқының тарихи ауыр кезеңінде, ХІХғасырдың басында дүниеге келген. Оның туған жері, туған жылы туралы деректер нақты емес. Орал казак әскері Махамбетті қашып жүргенде 1841 жылы наурыз айында ұстап, оны Орынборға жөнелтерде сырт пішінін және жасы 37-де деп көрсеткен. Бұған сүйенсек - ол 1804 жылы туған болады, кейде солай жазып та келеміз.
Махамбеттің қарымы - Байұлының Беріш руы. Әкесі Өтеміс, Құлмәлі ауылы Нарын құмының шығыс жағын, Ақшунас, Шағыр шағыл төңірегін мекендегені архивтен белгілі. Ал Махамбеттің туған жері БатысҚазақстанныңЖаңақала ауданындағы Бекетай құмы делінеді.
Сонымен Махамбет 14 жасында әкесінен айырылып, ағалары мен шешесі Қосуанның тәрбиесінде болады. Ел аузындағы әңгімеге қарағанда Қосуан өжет, есті адам болыпты. Балаларының тәрбиесін өз қолына алған ана оларды адалдыққа, адамгершілікке, бауырмал болуға тәрбиелейді. Қолынан келгенше балаларын оқытады. Махамбет татарша сауатты жаза білген. Махамбет жас кезінен-ақ ақындығымен көзге іліне бастайды. Ол 10 жасқа жетпей-ақ өлең шығарған секілді. Оның "Түйелі шалға айтқан жауабы" деген өлеңі ел арасында сақталған.
Дүниедегі ең ұлы сезімдердің бірі – достық. Әр адам дүниеге келгеннен кейін, ес білгеннен-ақ жан дүниесіндегі сырын, мұң-шерін тарқатып, қуанышы мен қайғысын бөлісетін дос іздейді. Қандай да бір қиындыққа тап болсаң, оны досыңмен бөлісіп, досыңның ақылын тыңдап, шешім таба аласың. Менің ойымша, басқаға жақсы да адал дос болу үшін, ең алдымен, түсінік, адамды тыңдай білу, ақыл бере білу қабілеті жоғары болуы тиіс. Достық адамдардың ең алдымен бір-біріне сенуінен басталады. Ол артқан сайын, достық та қатая түседі. Ал бір-біріне сенімі жоқ, дегенмен өздерін дос санайтындар да бар, ол жалған достық – бірде бар, бірде жоқ.
«Достық» туралы нақты ой айтқан философ А.Шопенгауэр өзінің «Өмірлік данышпандықтың афоризмдері» деген еңбегінде: «Нағыз шынайы достық адамдардың бір-бірімен терең, таза және адал қарым-қатынасын қажет етеді. Бұл дегеніміз – досыңыздың қайғысы мен қуанышына ортақтаса білу деген сөз. Осының бәрі адамның табиғи өзімшілдік, өркөкіректік қасиеттерін жояды» деген. Күнделікті өмірде көңіліңе шапағат сәулесін шашып, сенің төрт құбылаңды тең ететін айналаңдағы достарыңның басы бұзылмағаны қандай жақсы.
Парсы жазушысы Кабустың әйгілі «Қабуснама» кітабында былай делінген екен: «Ей, перзентім! Мынаны білгейсің: адамға тірісінде доссыз болмайды. Адамның доссыз болғанынан ағайынсыз болғаны жақсы. Бір данышпаннан: «Дос пен ағайынның қайсысы жақсы?» – деп сұрапты. Данышпан «Дос жақсы»,- депті. Сол үшін достарыңның ісі жайында ойла, оларға сәлем-сауқат жіберіп тұр және қамқор бол. Себебі, әркім өз досын жадында тұтпаса, достары да оны есінде сақтамайды, ақырында ол доссыз қалатын болады». Және халықта «Алтын берген – дос емес, ақыл берген – дос» деген мақал бар. Достық – бұл өмірдегі еш нәрсемен бағаланбайтын құндылық.
Дос табу оңай, ал оны сақтау қиын. Сенім мен жарқын көңіл – достықты берік ететін тірек саналады. Өзі шынайы дос бола білген адамның достары да көп болады және жер бетінде өзін жалғыз сезінбейді. Күнделікті өмірде көңіліңе шапағат сәулесін шашып, сенің төрт құбылаңды тең ететін айналаңдағы достарыңның басы бұзылмағаны қандай жақсы.
Махамбеттің қарымы - Байұлының Беріш руы. Әкесі Өтеміс, Құлмәлі ауылы Нарын құмының шығыс жағын, Ақшунас, Шағыр шағыл төңірегін мекендегені архивтен белгілі. Ал Махамбеттің туған жері БатысҚазақстанныңЖаңақала ауданындағы Бекетай құмы делінеді.
Сонымен Махамбет 14 жасында әкесінен айырылып, ағалары мен шешесі Қосуанның тәрбиесінде болады. Ел аузындағы әңгімеге қарағанда Қосуан өжет, есті адам болыпты. Балаларының тәрбиесін өз қолына алған ана оларды адалдыққа, адамгершілікке, бауырмал болуға тәрбиелейді. Қолынан келгенше балаларын оқытады. Махамбет татарша сауатты жаза білген. Махамбет жас кезінен-ақ ақындығымен көзге іліне бастайды. Ол 10 жасқа жетпей-ақ өлең шығарған секілді. Оның "Түйелі шалға айтқан жауабы" деген өлеңі ел арасында сақталған.
Дүниедегі ең ұлы сезімдердің бірі – достық. Әр адам дүниеге келгеннен кейін, ес білгеннен-ақ жан дүниесіндегі сырын, мұң-шерін тарқатып, қуанышы мен қайғысын бөлісетін дос іздейді. Қандай да бір қиындыққа тап болсаң, оны досыңмен бөлісіп, досыңның ақылын тыңдап, шешім таба аласың. Менің ойымша, басқаға жақсы да адал дос болу үшін, ең алдымен, түсінік, адамды тыңдай білу, ақыл бере білу қабілеті жоғары болуы тиіс. Достық адамдардың ең алдымен бір-біріне сенуінен басталады. Ол артқан сайын, достық та қатая түседі. Ал бір-біріне сенімі жоқ, дегенмен өздерін дос санайтындар да бар, ол жалған достық – бірде бар, бірде жоқ.
«Достық» туралы нақты ой айтқан философ А.Шопенгауэр өзінің «Өмірлік данышпандықтың афоризмдері» деген еңбегінде: «Нағыз шынайы достық адамдардың бір-бірімен терең, таза және адал қарым-қатынасын қажет етеді. Бұл дегеніміз – досыңыздың қайғысы мен қуанышына ортақтаса білу деген сөз. Осының бәрі адамның табиғи өзімшілдік, өркөкіректік қасиеттерін жояды» деген. Күнделікті өмірде көңіліңе шапағат сәулесін шашып, сенің төрт құбылаңды тең ететін айналаңдағы достарыңның басы бұзылмағаны қандай жақсы.
Парсы жазушысы Кабустың әйгілі «Қабуснама» кітабында былай делінген екен: «Ей, перзентім! Мынаны білгейсің: адамға тірісінде доссыз болмайды. Адамның доссыз болғанынан ағайынсыз болғаны жақсы. Бір данышпаннан: «Дос пен ағайынның қайсысы жақсы?» – деп сұрапты. Данышпан «Дос жақсы»,- депті. Сол үшін достарыңның ісі жайында ойла, оларға сәлем-сауқат жіберіп тұр және қамқор бол. Себебі, әркім өз досын жадында тұтпаса, достары да оны есінде сақтамайды, ақырында ол доссыз қалатын болады». Және халықта «Алтын берген – дос емес, ақыл берген – дос» деген мақал бар. Достық – бұл өмірдегі еш нәрсемен бағаланбайтын құндылық.
Дос табу оңай, ал оны сақтау қиын. Сенім мен жарқын көңіл – достықты берік ететін тірек саналады. Өзі шынайы дос бола білген адамның достары да көп болады және жер бетінде өзін жалғыз сезінбейді. Күнделікті өмірде көңіліңе шапағат сәулесін шашып, сенің төрт құбылаңды тең ететін айналаңдағы достарыңның басы бұзылмағаны қандай жақсы.
Объяснение: