10-тапсырма. Мәтіннен бір мезгілде жасалган, бірнеше іс-әрекетті сипаттайтын жай сөйлемдерді теріп жазыңдар. Сөйлемдердің мезгілдес сабақтас құрмалас сөйлемдермен ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіріңдер,
Жер ананың сұлу қыздары. Ертеде Жер ана дүниеге екі сәби әкеледі. Екеуі туылғанда Жер ана біреуіне Ай, екіншісіне Күн деген есімдерді береді.Жер Күн мен Айды мәпелеп ,алтын бесікте бірдей тербетіп өсіреді.Осылайша екі ару өсе береді.Сұлулар өскен сайын бір-біріне сүйіспеншілік емес, жек көрініш пайда болады. Күн де Ай да әркез айнаға қарап әдеміліктерін тамашалаумен болатын.Ия дәл солай, олардың жек көрінішін пайда болғызған міне осы сұлулықтарында еді.Екеуінде де әрқашан кім сұлу? — деген сауал туындайтын. Ай ару Күннің жарқылын жек көретін. Онымен бүкіл әлем жарқырап, тіпті Ай да жарқылдайтын. Екеуі тіл табыса алмайтынын түсінген Ай анасы Жерге барып:
— Анашым мен Күнмен бірге тұра алмаймын, екеуімізді екі жаққа бөліп тастауыңызды өтінемін — дегенде
Жер ана қатты ашуланады. Айға рұқсатын бермейді,сонымен қатар екеуіне Жер ана іштей қайғырып, жас қыздарының болашағына алаңдайды. Ең қорқыныштысы сұлу қыздарының бір-бірінен ажырап кетуі еді. Ай Күнге барып:
— Екеуіміз екі бөлек жандармыз.Мұны анамыз Жерге түсіндіру керек! Екеуіміз ешқашан тіл табыса алмаймыз-дегенде Күн де қалыспай:
— Демек мен саған қарағанда сұлу екенімді мойындап , менен бөлініп кетпексің ғой — дейді.
Бойын ашу ыза кернеген Ай Күнге барып ерегіседі.Ерегісіп жатқанда ашуланған Күн Айдың әдемі бетін тырнап тастайды. Ай арудың беті қатты теңбілденіп қалады.Оны көрген Ай қатты қайғыға батып, көз жасы көл болады.Сұлулығынан айырылған Ай , Жер ананың рұқсатынсыз алысқа кетіп қалады
Күн Айдан кешірім сұрау үшін оны қанша іздесе де таппайды. Ал Ай болса түрінен ұялып Күннен қашып жүреді.Апалы сіңлі қанша тырысса да бірге бола алмайды.Енді мүлдем кеш еді.Сол сәттен бастап екеуі бір-бірін ешқашан көрмепті.Күн ұйқыға кеткенде Ай шығып, Ай ұйқыға кеткенде Күн шығыпты. Біз де туған бауырларымызға қамқор болмасақ, кейін арамыз бөлініп кетуі мүмкін.
Жүз досың болсын,- дегендей. Мен сыныбымдағы оқушылардың бәрін жақсы көрем, шын дос ретінде берілген тапсырмаларды бірге орындаймын. Жалпы менің досым көп.
Соның ішінде менің нағыз адал, жандосым бар. Оның аты Баян. Баян екеуміз айырылмас дстармыз. Екеуміздің жұбымыз жазылмайды. Қиын кезде екеуміз бір-біріміздің жанымыздан табыламыз. Баян екеуміз кішкентай кезімізден бері доспыз. Екеуміз мектепке бірге барамыз, сабақты бірге оқимыз.
Екеуміз көрші тұрамыз. Үй тапсырмасын бірге орындаймыз. Менде жоқ кітаптар Баянда бар, Баянда жоқ кітап менде бар. Екеуміз барымызды бір-бірімізден аямаймыз. Менің досым қуанышта да, қайғыда да жанымнан табылады. Менің осындай адалда, шыншыл досымның барына қуанамын.
Баян екеуміз қосымша би үйірмесіне бірге барамыз. Болашақта таңдаған мамандығымызда бір. Екеумізде дәрігер болғанды ұнатамыз. Баян екеуміз кейкезде сөзге келмей қаламыз, сонда да бір–бірімізді ренжітпей кешіре саламыз. Ешқашан қиын жағдайда жалғыз қалдырмаймыз. Мен өз досымның өзіме адал, қиын жағдайда жанымда жүргені үшін мақтан етемін.
Досы көпті жау алмайды
Ақылы көпті дау алмайды, - деп атам қазақ бекер айтпаған екен.
Жер ананың сұлу қыздары. Ертеде Жер ана дүниеге екі сәби әкеледі. Екеуі туылғанда Жер ана біреуіне Ай, екіншісіне Күн деген есімдерді береді.Жер Күн мен Айды мәпелеп ,алтын бесікте бірдей тербетіп өсіреді.Осылайша екі ару өсе береді.Сұлулар өскен сайын бір-біріне сүйіспеншілік емес, жек көрініш пайда болады. Күн де Ай да әркез айнаға қарап әдеміліктерін тамашалаумен болатын.Ия дәл солай, олардың жек көрінішін пайда болғызған міне осы сұлулықтарында еді.Екеуінде де әрқашан кім сұлу? — деген сауал туындайтын. Ай ару Күннің жарқылын жек көретін. Онымен бүкіл әлем жарқырап, тіпті Ай да жарқылдайтын. Екеуі тіл табыса алмайтынын түсінген Ай анасы Жерге барып:
— Анашым мен Күнмен бірге тұра алмаймын, екеуімізді екі жаққа бөліп тастауыңызды өтінемін — дегенде
Жер ана қатты ашуланады. Айға рұқсатын бермейді,сонымен қатар екеуіне Жер ана іштей қайғырып, жас қыздарының болашағына алаңдайды. Ең қорқыныштысы сұлу қыздарының бір-бірінен ажырап кетуі еді. Ай Күнге барып:
— Екеуіміз екі бөлек жандармыз.Мұны анамыз Жерге түсіндіру керек! Екеуіміз ешқашан тіл табыса алмаймыз-дегенде Күн де қалыспай:
— Демек мен саған қарағанда сұлу екенімді мойындап , менен бөлініп кетпексің ғой — дейді.
Бойын ашу ыза кернеген Ай Күнге барып ерегіседі.Ерегісіп жатқанда ашуланған Күн Айдың әдемі бетін тырнап тастайды. Ай арудың беті қатты теңбілденіп қалады.Оны көрген Ай қатты қайғыға батып, көз жасы көл болады.Сұлулығынан айырылған Ай , Жер ананың рұқсатынсыз алысқа кетіп қалады
Күн Айдан кешірім сұрау үшін оны қанша іздесе де таппайды. Ал Ай болса түрінен ұялып Күннен қашып жүреді.Апалы сіңлі қанша тырысса да бірге бола алмайды.Енді мүлдем кеш еді.Сол сәттен бастап екеуі бір-бірін ешқашан көрмепті.Күн ұйқыға кеткенде Ай шығып, Ай ұйқыға кеткенде Күн шығыпты. Біз де туған бауырларымызға қамқор болмасақ, кейін арамыз бөлініп кетуі мүмкін.
Объяснение:
лучши ответ
Жүз сомың болғанша
Жүз досың болсын,- дегендей. Мен сыныбымдағы оқушылардың бәрін жақсы көрем, шын дос ретінде берілген тапсырмаларды бірге орындаймын. Жалпы менің досым көп.
Соның ішінде менің нағыз адал, жандосым бар. Оның аты Баян. Баян екеуміз айырылмас дстармыз. Екеуміздің жұбымыз жазылмайды. Қиын кезде екеуміз бір-біріміздің жанымыздан табыламыз. Баян екеуміз кішкентай кезімізден бері доспыз. Екеуміз мектепке бірге барамыз, сабақты бірге оқимыз.
Екеуміз көрші тұрамыз. Үй тапсырмасын бірге орындаймыз. Менде жоқ кітаптар Баянда бар, Баянда жоқ кітап менде бар. Екеуміз барымызды бір-бірімізден аямаймыз. Менің досым қуанышта да, қайғыда да жанымнан табылады. Менің осындай адалда, шыншыл досымның барына қуанамын.
Баян екеуміз қосымша би үйірмесіне бірге барамыз. Болашақта таңдаған мамандығымызда бір. Екеумізде дәрігер болғанды ұнатамыз. Баян екеуміз кейкезде сөзге келмей қаламыз, сонда да бір–бірімізді ренжітпей кешіре саламыз. Ешқашан қиын жағдайда жалғыз қалдырмаймыз. Мен өз досымның өзіме адал, қиын жағдайда жанымда жүргені үшін мақтан етемін.
Досы көпті жау алмайды
Ақылы көпті дау алмайды, - деп атам қазақ бекер айтпаған екен.