1.Қазақтың мукалық аспаптары-ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа ауысын келе жатқан мәдени мұра. Ертеде аспаптарды ағаштан ойын, түрлі өсімдіктерден, малдың терісі мен сүйегінен, мүйізі мен қылынан жасаған. Музыка аспаптарын халлыққа хабар бергенде, аңды үркіткенде, ән-күлер орындағанда пайданып отырды. Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы үлгілерін ұсынған профессор А.Жұбанов болды.2, Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары дыбыс ерекшеліктеріне қарай төрт топқа бөлінеді 1. Үрмелі аспап- духовой инструмент 2. Ұрмалы аспап-ударный инструмент 3. Ыспалы аспап- смычковый инструмент 4.Ішекті аспап-струнный инструмент. . Жетіген қазақ халқының өте ертеден келе жатқан жеті ішекті шертпелі музыкалық аспабы. Аспап ағаштан құралып жасалады. Оған он үш ішек байланып, арнайы тиектер қойылады. Аңыз бойынша “ЖЕТІГЕН” аспабы бір қарияның жеті баласынан айырылғандағы қасіретінен туған деседі. 3. Қол өнері — кілемде, Сөз өнері — өлеңде.
Ерінбеген етікші болады, Ұялмаған өлеңші болады.
Қазаншының еркі өзінде, Қайдан құлақ шығарса.
Әншейінде ауыз жаппас, Той дегенде өлең таппас.
Түйеге мінген қазақ, Төрт ауыз өлең біледі.
Елшіге өлім жоқ, Өлеңшіге өкім жоқ.
Сүйреңдеген қызыл тіл Сүйгеніңнен айырар; Иә жаубетін қайырар. 3. Кірме сөздер дегеніміз тілімізге басқа тілден енген сөздер. Бір тілден екінші тілге сөздердің ауысып тұруы барлық тілдерге тән құбылыс. Сөздік құрамына басқа тілден сөз енбеген тіл жоқ десе де болады.Өз тарихында қазақ халқы көптеген елдермен қарым – қатынас жасап, аралас – құралас болғаны мәлім. Соның нәтижесінде араб, парсы, монғол, орыс тілдерінен қазақ тіліне көптеген сөздер кірген.
4.Өздік етіс Қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерден -ын, -ін, -н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістің түрі өздік етіс деп аталады. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет)
Оқушылар ерте тұрып жуынды. Бала өзі киінді деген сөйлемдердегі тарану, жуыну, киіну қимылдары әрі белгі іс иесі (орындаушы) біз (тарандық), оқушылар (жуынды), бала (киінді) арқылы орындалып, әрі қимыл сол іс иесіне бағытталғанын білдіріп тұр.
Қазақ халқында әртүрлі ұлттық ойындар көп,олар бәсекелі сипатта болады.Қазақтың ұлттық ойыны "Көкпарда" жайылымға іргелес жатқан ауылдардың жігіттері қатысады. Олар жарысқа алдын-ала дайындалды, өйткені бұл күш, ептілік, шыдамдылық және ер-тоқым жарысы. Жарыс күні алаңға барлық қатысушылар мен көрермендер жиналды. Бәсекелестерден 50-60 қадам қашықтықта ешкінің қаңқасы тасталып, түстен кешке дейін созылатын көкпар үшін күрес басталды. Жекпе-жек ат үстінде өтеді.Көкпары бар ауыл жеңіске жетіп,ойын аяқталады. Содан кейін жігіттер мақтанышпен «соғыс олжасын" алып ауылды аралайды,тұрғындар оларды құттықтап, сыйлықтар берді.
Қазақтың «Көкпар» ұлттық ойынының тарихы қазақтар көшпелі өмір салтын ұстанған кезден бастау алады. «Көкпар-көкбөрі» орыс тіліне аударғанда «сұр қасқыр» дегенді білдіреді.
Көкпардың екі нұсқасы бар. Бірінші нұсқада екі ауылдың жігіттері күреске қатысады, ал қаңқа үшін күрес ауылдар арасында өтеді. Бұл күрес түрі «дода-тартыс» деп аталады. Ал екінші нұсқада қаңқа үшін күресті бір ауылдың жігіттері өз араларында өткізуі мүмкін. Бұл жағдайда бір жігіт жеңімпаз болады, ал бұл жағдайда күрес «жалпы-тартыс» деп аталады. Көкпар қазіргі таңда да өте танымал.
Перевод:
Сочинение
Кокпар
У казахского народа есть очень много различных национальных игр, носящих чаще всего состязательный характер.В казахской национальной игре "Кокпар" принимали участие жигиты аулов, соседствующих по пастбищу. К состязанию готовились заранее, так как это было состязание и на силу, и на ловкость, и на выносливость, и на умение держаться в седле. В день соревнований все участники и зрители собирались на поле. На расстоянии 50-60 шагов от соревнующихся бросалась туша козла и начиналась борьба за кокпар, которая могла продолжаться с обеда до вечера. Борьба велась верхом на лошадях. Тот аул, у которого в итоге борьбы окажется кокпар - тот и победил. Затем джигиты с гордостью ездили по наиболее уважаемым дворам аула с "боевым трофеем" кокпаром и жители поздравляли их и дарили подарки.
История казахской национальной игры "Кокпар" имеет далекие корни, когда казахи вели кочевой образ жизни. «Кокпар-кокбори» в переводе на русский означает "серый волк".
Существуют два варианта Кокпар. В первом варианте в борьбе принимают участие жигиты с двух разных аулов, и борьба за тушу ведется между аулами. Такой вариант борьбы называется дада-тартыс. А во втором варианте борьба за тушу может вестись жигитами одного аула между собой. В таком случае победителем будет один жигит, и борьба в таком случае называется жалпы-тартыс. Кокпар пользуется большой популярностью и в наши дни.
Сөз өнері — өлеңде.
Ерінбеген етікші болады,
Ұялмаған өлеңші болады.
Қазаншының еркі өзінде,
Қайдан құлақ шығарса.
Әншейінде ауыз жаппас,
Той дегенде өлең таппас.
Түйеге мінген қазақ,
Төрт ауыз өлең біледі.
Елшіге өлім жоқ,
Өлеңшіге өкім жоқ.
Сүйреңдеген қызыл тіл
Сүйгеніңнен айырар;
Иә жаубетін қайырар. 3. Кірме сөздер дегеніміз тілімізге басқа тілден енген сөздер. Бір тілден екінші тілге сөздердің ауысып тұруы барлық тілдерге тән құбылыс. Сөздік құрамына басқа тілден сөз енбеген тіл жоқ десе де болады.Өз тарихында қазақ халқы көптеген елдермен қарым – қатынас жасап, аралас – құралас болғаны мәлім. Соның нәтижесінде араб, парсы, монғол, орыс тілдерінен қазақ тіліне көптеген сөздер кірген.
4.Өздік етіс
Қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерден -ын, -ін, -н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістің түрі өздік етіс деп аталады. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет)
Оқушылар ерте тұрып жуынды. Бала өзі киінді деген сөйлемдердегі тарану, жуыну, киіну қимылдары әрі белгі іс иесі (орындаушы) біз (тарандық), оқушылар (жуынды), бала (киінді) арқылы орындалып, әрі қимыл сол іс иесіне бағытталғанын білдіріп тұр.
Шығарма
Көкпар
Қазақ халқында әртүрлі ұлттық ойындар көп,олар бәсекелі сипатта болады.Қазақтың ұлттық ойыны "Көкпарда" жайылымға іргелес жатқан ауылдардың жігіттері қатысады. Олар жарысқа алдын-ала дайындалды, өйткені бұл күш, ептілік, шыдамдылық және ер-тоқым жарысы. Жарыс күні алаңға барлық қатысушылар мен көрермендер жиналды. Бәсекелестерден 50-60 қадам қашықтықта ешкінің қаңқасы тасталып, түстен кешке дейін созылатын көкпар үшін күрес басталды. Жекпе-жек ат үстінде өтеді.Көкпары бар ауыл жеңіске жетіп,ойын аяқталады. Содан кейін жігіттер мақтанышпен «соғыс олжасын" алып ауылды аралайды,тұрғындар оларды құттықтап, сыйлықтар берді.
Қазақтың «Көкпар» ұлттық ойынының тарихы қазақтар көшпелі өмір салтын ұстанған кезден бастау алады. «Көкпар-көкбөрі» орыс тіліне аударғанда «сұр қасқыр» дегенді білдіреді.
Көкпардың екі нұсқасы бар. Бірінші нұсқада екі ауылдың жігіттері күреске қатысады, ал қаңқа үшін күрес ауылдар арасында өтеді. Бұл күрес түрі «дода-тартыс» деп аталады. Ал екінші нұсқада қаңқа үшін күресті бір ауылдың жігіттері өз араларында өткізуі мүмкін. Бұл жағдайда бір жігіт жеңімпаз болады, ал бұл жағдайда күрес «жалпы-тартыс» деп аталады. Көкпар қазіргі таңда да өте танымал.
Перевод:
Сочинение
Кокпар
У казахского народа есть очень много различных национальных игр, носящих чаще всего состязательный характер.В казахской национальной игре "Кокпар" принимали участие жигиты аулов, соседствующих по пастбищу. К состязанию готовились заранее, так как это было состязание и на силу, и на ловкость, и на выносливость, и на умение держаться в седле. В день соревнований все участники и зрители собирались на поле. На расстоянии 50-60 шагов от соревнующихся бросалась туша козла и начиналась борьба за кокпар, которая могла продолжаться с обеда до вечера. Борьба велась верхом на лошадях. Тот аул, у которого в итоге борьбы окажется кокпар - тот и победил. Затем джигиты с гордостью ездили по наиболее уважаемым дворам аула с "боевым трофеем" кокпаром и жители поздравляли их и дарили подарки.
История казахской национальной игры "Кокпар" имеет далекие корни, когда казахи вели кочевой образ жизни. «Кокпар-кокбори» в переводе на русский означает "серый волк".
Существуют два варианта Кокпар. В первом варианте в борьбе принимают участие жигиты с двух разных аулов, и борьба за тушу ведется между аулами. Такой вариант борьбы называется дада-тартыс. А во втором варианте борьба за тушу может вестись жигитами одного аула между собой. В таком случае победителем будет один жигит, и борьба в таком случае называется жалпы-тартыс. Кокпар пользуется большой популярностью и в наши дни.