13. Мәтінді оқы. Қазақстанда шөл дала көп. Бетпақдала,
көп. Бетпақдала, Мойынқұм,
Қарақұм, Қызылқұм секілді шөлді, құмды
үңгір
жерлерде тіршілік ету қиын.
Шөлде жел үңгіген тас қуыстар, үңгірлер
бар. Мұнда табиғи қалалар, табиғи сарайлар кездеседі.
Құмды шөлдің тағы бір тамашасы — құмның сыбдыры.
Құм бетінде желдің салған неше түрлі өрнегі бар.
Ақжан Машанов
. Мәтінді пайдаланып, кестені тиісті сөздермен толықтырып айт.
Жалқы есім
Жалпы есім Көпше түрдегі зат
есімдер
Жекеше түрдегі
зат есімдер
Ілиясты ылғи да ән-күйдің әсерінен туған, өзіне ғана мағлұм күшті сезімдер булықтырып жүретін болса керек. Ол соларды сарқа, ақтарыла бір, құйқылжыта, нөсерлете бір жырлауға біртіндеп жақындай берген тәрізді. Осы жолдағы оның асқан бір айтулы белесі - өзінің қазақ күйлерін жетік білетінін, олардың сыры мен сипатын нәзік сезініп, оларды өздеріне лайық көп бояқты құлпырған тілмен суреттеп бере алатын ерекше талант екенін танытты. Поэманың басты кейіпкерін:
Қобызшы Малқыбай шал Матайдағы
Матайда Кенже, Тұңғат, Сақайдағы
Қазақта қобызшының қалғаны сол,
Жорға еді маймаңдаған бақайшағы, -
деп таныстыруынан-ақ күй құдіретіне елтіп, шарықтаған шабыттың екпіні сезіледі. Осы "жарықшақ үні тозған қаңсыған", "еңкейіп екіндідей күні кеткен" шалыңыз кім десеңіз:
Қобызшы ол "Ақ көбікті" аңыратқан
Боздатып "бозінгенді" күңіренткен.
Малқыбай қобызшыдан ақынның бала кезде тыңдаған "Бозінген" күйінің әсері шер-күйік боп жүрегіне байланып қалғанын сол күй жайындағы поэмада суреттелген аңыздан анық байқаймыз.
Міне, осылайша Ілияс асудан-асу бел асып келіп, 1934 жылы өзінің әйгілі "Күйші" поэмасын жазды. Поэма оқырманды салған жерден
Кешир аз,тагы да толыктыруга болады