16.пысықтауыш қызметін атқарып тұрған зат есімді көрсетіңіз. а) тұздың емдік қасиеті бар. в) аурудан аяған күштірек. с) шоқпардай кекілі бар қамыс құлақ. d) бес жүздей жұмыскер қосылды. е) анам қалаға кеткен. 17. қатыстық сын есімді табыңыз. а) заңғар в) ақсары с) өнегелі d) ап-аласа е) ымырт 18.
талғаулы салалас құрмалас сөйлемді көрсетіңіз. а) бірде ұйқы еңсереді, бірде ерік еңсереді. в) қолың қатты дейді, қорқып тұрмын. с) бұл жерде я сен тұрарсың, я мен тұрармын. d) сабырлы олжабектің сасқаны сонша – орнынан атып тұрды. e) ұялғанымнан да бетімнің оты шықты. 19. қиысуды көрсетіңіз. а)
арманның көйлегі в) менің бақытым с) шақырылғандар келді д) еңбекті бағалау е) дүкенге бару 20. көп құрамды төл сөзді тап а) –шыда, енді бірер сағаттан кейін таза ауаға шығамыз,- деп рахым білдірген болды. в) -шырағым, сен емессің, естісің,- деді ұлжан ренжіп: - өзің барсаң бір сәрі. ондай жерге
абайды несіне апарасың? с) абай ділдә сөзін бітіртпей: - қой, ділдә, біржан-менің қонағым,- деді. д) абайділдә сөзін бітіртпей, сабырға шақырды. е) «соламантайға хабар айтсам қайтеді? »- деп ойлады бүркіт 21. іскерлік қарым-қатынас әдебіне жататын тілдік ерекшеліктерді ата. а) іске жауапкершілікпен
қарау, сыпайылық, жағымды сөйлеу, батылдық в) логикалық ой-өрісінің жетіспеуі с) пікір алысқалы отырған ісін, тақырыбын жетік білмеу. д) сөз мағынасын түсінбеу, көп сөздік е) жігерсіздік, ұялшақтық 22. қай сөйлемде сан есім емлеге сай жазылған? а) 1845-жылы ұлы абай дүниеге келген. в)
жолдастарымның кеткеніне екі үш күн болды. с) сағат 6 ға 10 минут қалған кезде азамат пәтерінен шықты. d) 30-40-тай жиналған екен. е) біз 2-еу едік. 23. орфографиясы бойынша жазылған сөз а) өкпе в) өкпө с) сүлгү д) күрөң е) көңүлсіз 24.жалпылау есімдігі қатысқан сөйлемді табыңыз. а) ешкімге тіл
қатушы болма. в) саған тай сатып әперемін. с) өзің үлкен, қылығың--шаға d) еріншектік –күллі дүниедегі өнердің дұшпаны е) әрбір жинақылықтың түбі - кеніш 25. сөздің көп мағыналылығын лексиканың қай саласы зерттейді? а) лексикология в) семасиология с) фразеология d) ономосиология е) терминология
26.сын есімнің салыстырмалы шырай түрінен жасалған анықтауышты табыңыз. а) сәл кішілеу қара көзі тесіле қарады. в) ормандағы шиенің піскен кезі еді. с) қандай ақылды әрі сүйкімді . d) ол - қызметіне шексіз адал жан. е)аттар – бауырынан жараған, қуса жететін, қашса құтылатын жүйріктер. 27. толықтауыш
қызметіндегі сан есімді табыңыз. а) ң жартысы тарады. в) жиырма бес қайта айналып келмес. с) екіні, онды беске көбейт d) сендер төртеусіңдер. е) үшеуі жамырай сәлем берді. 28.анықтауыш қызметнде тұрған есімдіктің қай түрі? өз елім-өлең төсегім. а)жалпылау в) сілтеу с) сұрау d) белгісіздік е) өздік
29. төл сөз қатысып тұрған сөйлемді көрсетіңіз. а) ақылды қарттан нақыл шығады. в) ол әбіш туралы естігенін түгел баяндаған еді с) талаптың мініп тұлпарын, тас қияға өрледің d) ақылды қария жазып қойған хатпен тең. е) «бұл үйдің жаны нешеу? » - деп сұрады итбай. 30. төл сөздің автор сөзінен соң
орналасып тұрған түрін көрсетіңіз. а) –«япырай, мықты екенсіз, ақсақал,» - деді байжан в) –«бәрекелді, мына ауыл алтыбақан құрып жатыр екен,» - деді ербол. с)м.горький былай деген екен: «кітап – білім бұлағы». d)абай: «ғылым таппай мақтанба,»-деген. е) –«емтихан оңай болмайды», - деді ұстаз
1.Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы.
Ақындар айтысында жаттама өлеңдер аз болады. Олар өлеңді табан астында шығарады, тосыннан айтысады. Айтыс үстінде талай күтпеген жайлар кездеседі. Айтысар тақырыбы белгісіз, тосын сұрауларға тап болады. Екі ақын да бірін-бірі тығырыққа қамау үшін, бірін-бірі сүріндіру үшін, өмір құбылыстарын жұмбақ етіп те тартады. Соның бәріне ақындар жөпелдемеде жауап беруге, дәлел айтуға әзір болуы керек.
2.Айтыскер ақынға жүйріктік,білгірлік, тапқырлық, ұсталықты қажетсінумен қатар, ел-елдің шежіресін, тарихын, жер жайын, этнографиялық ерекшеліктерін білуі керек.
Осындай қасиеттер керек деп ойлаймын!
2 - тапсырма
Тактикалық әдіс түрінде Орбұлақ шайқасы күштерді біріктіре білгендікті көрсетті. Қазақ хандығының әскери өнерінің тарихында тұңғыш рет оқпана қазып соғысу тәсілі қолданылды. Қазақ шежірелерінде және халық аңыздарында соғыс жоңғар Алатауында, Орбұлақ деген жерде болған. Бұл шайқас қазақ халқының тарихында басқа да ірі оқиғалармен бірдей орын алды. Жәңгір «Салқам» (айбатты) деген құрметті атқа ие болды. Бұл соғыс ойрат қоғамына өз әсерін тигізді. Олардың өзара қырқысын бастауға әкеліп соқты. Ескі феодалдар арасындағы өзара қайшылықтары жарыққа шықты. Жәңгір хан бірегей қолбасшы, әрі епті стратег екенін дәлелдеді. Ол оқиға болып жатқан кезде не істеу керектігін тез ұға білді. Шешуші кезеңде жауынгерлерді жігерлендіріп өзінің тікелей соғысқа қатынасуымен шешіп кетіп отырды. Осы ерекшеліктерімен Орбұлақ шайқасында көзге түсті. Қазақ жауынгерлері өздерінің ерліктерімен, өздерінің жан аямайтындықтарымен өз жерінің тәуелсіздігін және халықтың бостандығын қорғай алатындығын дәлелдеді. Шайқас қазақ халқының тарихындағы аса ірі жеңістердің бірі әрі бірегейі болды.