2. Өлеңді оқып, ұлы тұлғалар туралы деректерді кестеге жазыңдар. Шығу тегі Атқарған өмір сүр- жасаған қызметі ген кезеңі ерліктері Ел тарихын- дағы орны Туып-өскен жері
Батыр Баян поэмасы бізге көп дүние үйретті, өмірдің мәнін ашты. Бұл поэма арқылы жастықтың албырттығын, сезімнің соқырлығы мен ақылға бағынбайтын асаулығын, ашу мен ақылдың, сана мен сезімнің таласын, әрі көзсіз ерлікті көреміз. Баянның ісі қызғаныш па, әлде Ноянның өз Отанынан бас тартуынан ызалануы ма, ол бізге құпия болып қалатыны бәрімізге белгілі. Бірақ оқырмандар өз нұсқаларын беріп, өз сөздерін дәлелдеуде. Менің өз ойымды айтар болсам, батыр Баянның ісі екі жақты, яғни ол өз інісін өлтірмесе, Баян негізінен жасы келіп қалған батыр болатын және де өзі де қалмақ қызына көрсетпесе де, өлердей ғашық болатын. Бірақ оның өз бауырын, былайша айтқанда, өз тұяғын өлтіргені – озбырлық, қатігездікті айқындайды. Поэма өзінің сюжеттік жағынан эпостық жырларға өте ұқсас. Мағжан керемет ел аузынан естіген миф-аңызды өзінің ақындық шеберлігіімен тамаша поэма етіп жазады. Трагедиямен аяқталған бұл поэма Мағжан поэзиясының биік асқар тауы болып табылады. Реалистік негізде жазылған поэманы Мағжан табиғатпен, яғни сол кездегі табиғат әсемдігін, бізге әсерлі жеткізе алды. Бір қарағанда қызықты сюжеті бар бұл поэма тек тарихты баяндап тұрғандай. Әрине Мағжан ақын тек тарихты жырлап қоймай, сонымен қатар ерлікті, еркіндікті көрсете білді. Керемет символистердің бірі болған Мағжан поэма арқылы терең бір ой бермекші.
- И тебе не хворать, Дима! Ты где пропадал? Почему тебя в школе не было?
- Так я как раз и хворал! В смысле, болел я.
- А что с тобой было?
- Да живот стал болеть по утрам. Я и в школу пойти не мог. Родители перепугались, потащили меня к врачам на обследование.
- И что сказали врачи?
- Подозревали сначала гастрит, а потом сказали, что еще его нет. Но желудок нужно поберечь. Прописали таблетки.
- И как, легче тебе сейчас?
- Да, я по утрам снова человеком себя чувствую.
- Вот и хорошо, Дима. Пойдем с нами в наш двор, колы попьем.
- Я-то не против к вам, а вот колу мне теперь нельзя. Для желудка вредная.
- Ого, да ты на диете!
- Да, теперь не сухариков, ни чипсов, ни копченой рыбы, ни майонеза, ни кока-колы, ни пепси – ничего нельзя. В общем, никакой гадости.
- Ясно, Дима, прижало тебя. Пришла пора заботиться о здоровье. Все равно пойдем с нами, ребята тебя давно не видели.
- Пойдем, конечно!
Перевод:
Денсаулық» тақырыбындағы диалог
- Ой, мен кімді көріп тұрмын! Сәлем Ваня!
- Ал сізге ауырудың қажеті жоқ, Дима! Сен қайда болдың? Сіз неге мектепте болмадыңыз?
- Сонымен мен жай ғана ауырдым! Мен ауырған едім дегенім ғой.
- Саған не болды?
- Иә, таңертең асқазан ауыра бастады. Мен де мектепке бара алмадым. Ата-анам қорқып, мені дәрігерлерге сүйреп барып тексеруге жіберді.
- Ал дәрігерлер не деді?
- Алдымен олар гастрит туралы күдіктенді, содан кейін олар әлі жоқ екенін айтты. Бірақ асқазанды сақтау керек. Белгіленген таблеткалар.
- Ал қазір сізге қалай оңай?
- Иә, таңертең мен өзімді қайтадан ер адамдай сезінемін. - Жақсы, Дима. Бізбен бірге біздің аулаға келіңіз, бізде кола болады. «Мен саған қарсы емеспін, бірақ қазір маған үлес алуға рұқсат жоқ. Асқазанға зиянды.
- Уау, сен диетаға отырасың!
- Иә, қазір ешқандай крекер, чипсы, қақталған балық, майонез, кока-кола, пепси жоқ
- ештеңе де мүмкін емес. Жалпы, жағымсыз нәрселер жоқ.
- Түсінемін, Дима, сені басты. Өз денсаулығыңызға қамқорлық жасайтын кез келді. Бәрібір бізбен бірге жүріңіз, жігіттер сізді көптен бері көрмеген.
Батыр Баян поэмасы бізге көп дүние үйретті, өмірдің мәнін ашты. Бұл поэма арқылы жастықтың албырттығын, сезімнің соқырлығы мен ақылға бағынбайтын асаулығын, ашу мен ақылдың, сана мен сезімнің таласын, әрі көзсіз ерлікті көреміз. Баянның ісі қызғаныш па, әлде Ноянның өз Отанынан бас тартуынан ызалануы ма, ол бізге құпия болып қалатыны бәрімізге белгілі. Бірақ оқырмандар өз нұсқаларын беріп, өз сөздерін дәлелдеуде. Менің өз ойымды айтар болсам, батыр Баянның ісі екі жақты, яғни ол өз інісін өлтірмесе, Баян негізінен жасы келіп қалған батыр болатын және де өзі де қалмақ қызына көрсетпесе де, өлердей ғашық болатын. Бірақ оның өз бауырын, былайша айтқанда, өз тұяғын өлтіргені – озбырлық, қатігездікті айқындайды. Поэма өзінің сюжеттік жағынан эпостық жырларға өте ұқсас. Мағжан керемет ел аузынан естіген миф-аңызды өзінің ақындық шеберлігіімен тамаша поэма етіп жазады. Трагедиямен аяқталған бұл поэма Мағжан поэзиясының биік асқар тауы болып табылады. Реалистік негізде жазылған поэманы Мағжан табиғатпен, яғни сол кездегі табиғат әсемдігін, бізге әсерлі жеткізе алды. Бір қарағанда қызықты сюжеті бар бұл поэма тек тарихты баяндап тұрғандай. Әрине Мағжан ақын тек тарихты жырлап қоймай, сонымен қатар ерлікті, еркіндікті көрсете білді. Керемет символистердің бірі болған Мағжан поэма арқылы терең бір ой бермекші.
Диалог на тему «Здоровье»
- О, кого я вижу! Здравствуй, Ваня!
- И тебе не хворать, Дима! Ты где пропадал? Почему тебя в школе не было?
- Так я как раз и хворал! В смысле, болел я.
- А что с тобой было?
- Да живот стал болеть по утрам. Я и в школу пойти не мог. Родители перепугались, потащили меня к врачам на обследование.
- И что сказали врачи?
- Подозревали сначала гастрит, а потом сказали, что еще его нет. Но желудок нужно поберечь. Прописали таблетки.
- И как, легче тебе сейчас?
- Да, я по утрам снова человеком себя чувствую.
- Вот и хорошо, Дима. Пойдем с нами в наш двор, колы попьем.
- Я-то не против к вам, а вот колу мне теперь нельзя. Для желудка вредная.
- Ого, да ты на диете!
- Да, теперь не сухариков, ни чипсов, ни копченой рыбы, ни майонеза, ни кока-колы, ни пепси – ничего нельзя. В общем, никакой гадости.
- Ясно, Дима, прижало тебя. Пришла пора заботиться о здоровье. Все равно пойдем с нами, ребята тебя давно не видели.
- Пойдем, конечно!
Перевод:
Денсаулық» тақырыбындағы диалог
- Ой, мен кімді көріп тұрмын! Сәлем Ваня!
- Ал сізге ауырудың қажеті жоқ, Дима! Сен қайда болдың? Сіз неге мектепте болмадыңыз?
- Сонымен мен жай ғана ауырдым! Мен ауырған едім дегенім ғой.
- Саған не болды?
- Иә, таңертең асқазан ауыра бастады. Мен де мектепке бара алмадым. Ата-анам қорқып, мені дәрігерлерге сүйреп барып тексеруге жіберді.
- Ал дәрігерлер не деді?
- Алдымен олар гастрит туралы күдіктенді, содан кейін олар әлі жоқ екенін айтты. Бірақ асқазанды сақтау керек. Белгіленген таблеткалар.
- Ал қазір сізге қалай оңай?
- Иә, таңертең мен өзімді қайтадан ер адамдай сезінемін. - Жақсы, Дима. Бізбен бірге біздің аулаға келіңіз, бізде кола болады. «Мен саған қарсы емеспін, бірақ қазір маған үлес алуға рұқсат жоқ. Асқазанға зиянды.
- Уау, сен диетаға отырасың!
- Иә, қазір ешқандай крекер, чипсы, қақталған балық, майонез, кока-кола, пепси жоқ
- ештеңе де мүмкін емес. Жалпы, жағымсыз нәрселер жоқ.
- Түсінемін, Дима, сені басты. Өз денсаулығыңызға қамқорлық жасайтын кез келді. Бәрібір бізбен бірге жүріңіз, жігіттер сізді көптен бері көрмеген.
- Кеттік, әрине