2-мәтін ШЕТЕЛДЕРДЕ ОҚЫП ЖҮР ТАЛАЙ ҚАЗАҚ БАЛАСЫ...
Соңғы жылдары түрлі мемлекеттік бағдарлама аясында
мындаган шәкірт шетел асып, «инемен құдық қазыпты». Ал
мүның сыртында әртүрлі шетелдік гранттармен өзге елге қанат
қаққан жастарымыз қанша? Санын доп басып айту қиын.
Олардың қаншасы елге оралып, жемісті еңбек етіп жүр? Сол
жастарымыз өзге елден нендей тың жаңалық, нендей тың серпіліс
әкеліп жатыр?
Ең алдымен, «Жастарды шетелде оқыту кемерінен асып бара
жатқан жоқ па?» деген сұраққа жауап тауып алған жөн. Алысқа
бармай-ақ, іргедегі 1,5 миллиард халқы бар Қытайға назар
салайықшы, «Айдаһар елі» шетелге бала жіберуге айлалы көзбен
қарайды. Жылына оқу мақсатында бірнеше мың адамды ғана
шекара асырып, 2-6 айлық, әрі кетсе, бір жылдық білім беру
курстарына аттандырады. Олардың денін мемлекеттік
қызметкерлер құрайды. Бұл бір. Екіншіден, 120 миллионнан
астам халқы бар Жапония мемлекет тарапынан жылына 15-ақ
азаматты шетелде оқытуға рұқсат береді екен,
Ал Қазақстанда мемлекет тарапынан сайын 3000
студентті 87 мамандық бойынша дүниежүзіндегі 32
аттандыруда. Бұл «шістелге бала оқытпау керек» деген ойды
білдірмесе керек. Осы жағдайларды ескеріп, тек шетелде бала
оқытудың санын емес, сапасын арттырып, кемерінен асып бара
жатқан мәселенің тізгінін бір тартып қою керектігін аңғартады.
Әрине, келешектің көкжиегін кеңіту үшін жастарымыздың
дамыған елдерді көруі, сол жақтан дәріс алып, елінің кемесін алға
сүйреуі қажет-ақ. Мұны жоққа шығаруға болмайды. Мәселен,
осы бағытта «Болашақ» бағдарламасы жастарды өзі таңдаған
озық оқу орнына орналастыру, оны оқуын бітіргенше қадағалау,
сосын елге қайтқан соң жұмыспен қамту сынды жұмыстарды
дөңгелетіп жатқаны рас.
ЖЫЛ
елге
Qazir үшін
Атыраудан журналистік зерттеу жүргізген
Гүлзада Ниетқалиева
1-мәтін
2-мәтін
Тақырыбы
Жанры, жанрлық ерекшеліктері неде?
|Құрылымы қандай мәтін болімдерінен тұрады?
Мәтіндер қалай ресімделген?
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!