2. Мәтінді оқы. Талап
пысығы
ғылысып, жарқ-жұрқ тақрыбы мазмүн етеді.
–
қылау аппаратында отырған Задагүл.
Кеше мәшинемен аулаға теңіздің ақ қиыршық күмы
төгілді. Қатар-қатар үйілген төмпешік құм жоталанып жа-
тыр. Балалар кешеден бері мәз-мейрам. Шымыр денелі,
кішкентай Нұрталап. Таудай күмның бауырын
да екі ғарыш кемесі түр. Біреуінде «Сұңқар», екіншісінде
«Аққу» деген жазу бар. Кемелердің бүйірлері күнге ша.
Нұрталап Қаматов қайсың? – деп сұрады арнаулы ба-
- Мен!.. – деді үстіне ғарышкер киімін киген өткір көзді
Дәрігер ғарышкердің жүрегін тыңдап, тынысын байкады.
Сонан соң ауланың ортасындағы әткеншекке айналдырып
қара бала.
Қандай қиыншылық
сынады. Нұрталап сыннан бөгетсіз өтті.
Жарайсың!.. деді Задагүл.
болса да, төтеп бере аласың.
Нүрталап дәрігердің ақыл-кеңесіне дән риза. Екі езуі екі
құлағында. Масаттанып тұр. Достарымен қоштасқан соң
ғарыш кемесіне мінуге оңтайланып еді, «Нұрталап» деген
дауыс естілді.
Ол жалт бұрылып:
- Ау! Мен мұндамын! - деді.
Апасы балконнан қарап тұр екен.
Мектепке баратын уақытың болып қалды. Үйге кір.
Жуын. Тамақтан. Бол, тезірек!
Нұрталап шешесінің шақырғанына қынжылып, қабак
шытты. Мұны байқаған Задагүл:
- Жарайды, бүгін демал! Ертең міндетті түрде ұшасын! -
деді.
Нұрталаптың жүзінен қуаныш сәулесі жарқ ете қалды.
Сагындық Турдалиев
• Мәтінге жоспар құрып, мазмұндама жаз.
102​

іне, Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына да 60 жыл өтті. Бұл  сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің тылдағы қажырлы еңбегімен жеңісті шыңдаған, станоктың қасынан, егін даласында, күні-түні  мал бағып,  тынымсыз жұмыс істеген жұмысшылар, ауыл адамдары тойлайды. Бұл мейрамды біздің аяулы да даңқты әйелдеріміз - өздерінің әкелерін, ерлерін, ұлдарын және сүйіктілерін көзінен жасы сорғалай жүріп төзімділікпен күткен, олардың орнын жоқтатпаған аналар мен жұбайлар, қалыңдықтар мен қыздар тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің әкелері мен ағалары қанын төгіп, жанын қиып бақытты өмірін қамтамасыз еткен Ұлы жеңістің  құрдастары тойлайды. Ұлы Жеңіс күні елі мен жері үшін жанын пида еткен, туған-туысқандарына, жақын-жарандарына, туған жеріне, ауылына оралмай қалған қаһарман ерлерді бүкіл елі болып еске түсіреді.

        Бұл мейрамды бұрынғы кеңес одағына кірген 15 одақтас республика халқымен бірге, кеңес халқы неміс басқыншыларынан азат еткен   Еуропа елдерінің Варшава мен Прага, Будапешт пен Бухарестің, София мен Белградтың, Париж бен Венаның, жер шарының басқа да көптеген қалаларының тұрғындары тойлайды.

        Ұлы Отан соғысы халқымызға төнген ең ауыр күндер болды. Төрт жыл, 1418 күн мен түн бойы өз жері мен отаны үшін, келешек ұрпақ үшін жан қилы соғыс жүріп жатты.

        Бір күшке жиналған орыс пен тәжік, грузин мен белорус, қазақ пен украин қарсы алдындағы жауға алмас қамал болып жұмылды...

Жылқылар топтасып, жүйткіп, кісініп ойнақтаса, шапқыласа, кешікпей күн суытып, ызғар соғып, боранды жауын қарлы борасын болады деп біледі. Жылқылардың жүні үрпиіп, жайылуға зауқы жоқ болса, онда біраздан кейін күн суытып ауа райы бұзылады. Ат әлсін – әлсін пысқырса, жазда жел күшейіп жауын жауардың, ал қыста қар жауып, қарлы борасын болады. Жылқы ыққа жайылса, жел, жауын, қарлы борасындар, ызғар суық жел болады. Айғыр үйірін, мойынын жерге сала, жиса ауа райы кешікпей бұзылады. Жылқы малы қыста, көктемде жайылғанда, қай жаққа қарап жайыла берсе, жайлы жылы күндер болады, ал желге қарсы жайылса, жайсыз күндер болатының белгісі. Бие кенет суалса, кешікпей жауын жауатын болады.