2. Ғұн халықтарының көрші мемлекеттермен қарым-қатынастарын анықтауда кілтті сөйлемді қолдану арқылы кестені толтырыңыз.
Қытай
Юечжилер
Кілтті сөйлемдер:
- «Тыныштық пен туыстық туралы шарт» келісімі бойынша ғұндар салық алып тұрды.
- Меде оңтүстік – батыстағы көршілерді бағындыру үшін әскери жорықтар жасады.
-Ғұндардың 30 жыл бойы жүргізген соғысы Мөденің ұлы Лаушанның кезінде аяқталды.
- Ғұндар және басқа да дала тайпалары қорғанды айналып өтіп, солтүстік аймақтарды ойрандады.
Бала кезімнен ата-анам маған еліміз әлемдегі ең үлкен және ең күшті мемлекет деп айтты. Мектепте, сыныпта мұғалімім екеуміз Қазақстанға арналған көптеген өлеңдер оқыдық. Мен әрбір орыс өз Отанымен мақтануы керек деп санаймын.
Біздің ата-әжелеріміз мақтан тұтады. Олар біз, олардың балалары мен немерелеріне соғыс жебесі тимеуі үшін, біз бүгін тыныш және бейбіт заманда өмір сүру үшін фашистерге қарсы күресті.
Менің Отаным бірде-бір соғыста жеңілген жоқ, егер жаман болса, Ресей бәрібір қиын жағдайдан шығатын еді. Ол өзін ғана емес, көптеген басқа елдер мен халықтарды құтқарды. Қазіргі заманғы көптеген адамдар мұны есіне алғысы келмейтініне өте өкінемін.
Мен сондай-ақ біздің спортшылармен ерекше мақтанамын. Әр олимпиадада олар көптеген сыйлықтар алады, медаль алады, бұл өз Отанына ең жақсы екенін дәлелдейді.
Ата-бабаларымыздан бізге жеткен мақал-мәтелдеріміз, халық ертегілері, әңгімелер, нақыл сөздермен мақтанамын.
Мен олармен бір Отаным - Қазақстан болғанымен, бүкіл әлемге әйгілі және танымал болған адамдармен өте мақтанамын.
Абай Құнанбаев, Сәкен Сейфулин, Міржақып Дулатов және т.б. бүкіл әлемге әлі күнге дейін ғылымда және күнделікті өмірде қолданылатын көптеген жаңалықтарды ұсынған танымал қазақстандық ғалымдар.
Жазғы салымғы Сібір өлкесінің ұзақ жылмық күндері басталды. Сабақ ерте бітеді. Балалар далаға шығып, корпус қасындағы үлкен алаңда доп ұрып ойнайды. Тапқыр, ықшамды Шоқан балалардың ішіндегі ең жатық, шебер ойнайтыны болып алды. Ойын үстіндегі айтыс-тартыс сөздер Шоқанның тілін бұрынғысынан әлдеқайда жаттықтырып, жолдасын да молықтырды. Көп ұзаған жоқ, көктем жылуы басталып, Ертіс үстінен қызыл су жүріп, жаз лебі есті. Неге екені мәлімсіз, Шоқан бұл жексенбіде Сергей ағайдың да, Васил ағайдың да үйіне бармай, Ертіс бойына баруды ойлады.
Өткен күзде ғана Омбыға келіп оқуға түскен кішкене Шоқан, дегенмен қаланың қамау көше, тар үйіне әлі жете үйрене қоймап еді. Оның есіл-дерті кең дала, еркін жүріс, сахара ауасы. Ол көктем басталғалы сабақтан босаған сағатында Ертіс бойына келеді. Алыс қырға көз салып кеп отырады. Бүтін де Шоқан ешбір баламен сөйлеспестен Ертіс бойына жөнелді.
Күн жылыныңқырап, қала жұртшылығы қыс киімінен жеңілдеп өзен бойына шыққан. Кешеден бері Ертіс өзенінің мұзы босап, қызыл су көтеріліп кетті. Ертіс бойындағы қала жұртшылығына жылдың екі мезгілі ерекше қызықты әңгіме болып қалады. Оның бірі осы көктемдегі Ертістің мұзы бұзылып, сең жүрген аласапыран кезі. Екіншісі, күзгі күн суып, Ертістің мұзы қатар кезі. Әсіресе сең жүрген кез, көктем лебімен мұнартқан дала сәулетін көтеріп, аса көңілді болады.
Кеше кешкілікте «ертең сең жүреді» деген елдің лақап сөзін естіген Шоқан түнімен елегізіп аз ұйықтаған.
Шоқанның әрдайым келгенде отыратын бір ғана орны бар. Ол Ертіс қабағының бір биік мұрыншақ жарының үсті. Тағы да сол жеріне келіп отырды. Өзен қабағы қаптаған көп адам. Бәрінің таңданары асау өзеннің бұлқынып, сең дөңгелетіп аспан атқан сағаты. Қыстай бетін басып шегендеген темірдей мұзды быт-шытын шығарып, асау ағын көтеріп, әлдеқайда әкетіп барады.
Уақыты жетіп заман жылуы келгенде, қандай күш болсын, осы өзен мұзындай қопарылады. Ағынға түсіп жылжып жөнеледі.
Күтірлеп сынған қалың мұздар бірін бірі қаға жылжып, бірі шетке қағылып, бірі ағынға түсіп, ойран-топыры шығып жатыр. Шапан жамылып, шәлісін төгілткен татар ханымдары, асыл киініп алқына басқан қала нәндерінің бәйбішелері ішін тартып, таңданып, өзен ғажайыбына үңіледі. Су бұрынғысынан әлдеқайда көтеріліп, жардың ернеуіне шыпылдап келіп, қалаға лап қоярдай лепіріп жатыр.