2-тапсырма. Берілген сөздерге үндестік заңына бағынбайтын қосымша жалғап
жазыңдар. Мағынасын түсіндіріп, мысал
келтіріңдер.
Мұғалім, сауда, маза, шай, бала, сауат,
талғам, қонақ, мас, Тоғжан, Баймахан,
жауын, талап, ғарыш, әсем, жұмыс,
Бектас, намаз, ерке, мұра, қайрат, мей-
рам, күрес, білім, зиян.
Аспан әлемі адамзатты ертеден қызықтырып келеді.Әр ғасырда ғұламалар аспан сырын ашып,әлемге жаңалықтар ұсынып отырған. Ең алғаш Қытайда жұлдыз каталогын,ал Аристотель дүние құрылысының жалпы жүйесін жасаған.13ғасырда ат-Туси Әзербайжанда обсерватория салдырып,планеталар қозғалысының жаңа кестесін жасаса,1428-1429ж.Ұлықбек Самарханда обсерватория салдырып,1019жұлдыздың каталогын,планеталардың қозғалыс кестесін жазған.Ал Галилео Галилей өзі істеген телескоппен аспан денелеріне бақылау жүргізген.19ғасырда аспан денелері жүйелі түрде зерттеле бастады.Қазіргі заманда аспан сырын зерттеу саласы кеңейіп,ауқымы өсіп көп салалы ғылымға айналды.Республикамызда 1942ж. тұңғыш отандық обсерватория салынды.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова 1922 жылы мамырдың 15 Ганюшкин ауылында (қазір Атырау облысы) дүниеге келген. Әкесi Қайыр — балықшы, анасы Меруерт — мұғалiм болып еңбек еткен. Байұлы тайпасы Масқар руынан шыққан.Хиуаздың балалық шағы нәубетті жылдармен тұспа-тұс келді. Ол Орал қаласындағы жалғыз қазақ мектебіне іліге алмай, №1 орыс мектебінде білім алады. Мектептегі оқуымен бірге Оралдағы аэроклубта қатар оқыды.
Бұл жайлы ұшқыш апамыздың өзі көзі тірісінде былай деген еді: "Мен мектепте комсомол ұйымында қоғамдық жұмыстарға белсене араластым. Қаламызда ұшқыштар дайындайтын курс ашылған болатын. Соған оқушылар іздеп келгенде, ешкім жазыла қоймады. Мен орнымнан атып тұрып, мені жазыңыздар дедім. Содан кейін біртіндеп басқалар да жазыла бастады. Сөйтіп ойда-жоқта осы мамандықты игеруге тура келді".