2-тапсырма. Екі мәтінді түсініп оқып, стильдерін, тілдік ерекшеліктерін ажыратыңыздар.
Әке мен бала
Бір а ертіп, егін даласынан жаяу келе жатса,
жолда жатқан бір
ескі тағаны көреді. Ол баласына:
Балам, анау тағаны ала жүр, - дейді.
IMMM, сынып қалған ескі тағаны алып неғылайын? - дейді еңкейіп, тағаны
алуға ерінген баласы. Әкесі үндемейді, тағаны өзі иіліп алады да, жүре береді.
Қаланың бір шетіне келгенде темірші ұсталар бар екен, соған жеткен
соң, әкесі қайырылып, бағанағы тағаны соларға үш тиынға сатады. Одан
біраз жер өткен соң, шие сатып отырғандардан ол үш тиынға бірталай шие
сатып алады. Сонымен шиені орамалына түйіп, шетінен өзі бір-бірлеп жеп,
баласына қарамай, аяңдап жүре береді. Біраз жер өткен соң, әкесінің қолынан
бір шие жерге түсіп кетеді. Артында келе жатқан баласы жерге түскен шиені
жалма-жан жерден алып, аузына салады. Біраздан соң және бір шие, одан
кейін тағы бір шие, сонымен әкесінің қолынан түскен шиені он шақты рет
иіліп, жерден алып жейді. Ең соңында әкесі тоқтап тұрып:
Балам, көрдің бе, бағана тағаны жамансынып, жерден бір ғана иіліп
көтеріп алуға ерініп едің, енді сол тағаға алған шиені бiнеше рет еңкейіп
алдың. Бұдан былай есіңде болсын, балам, аз жұмысты қиынсынсаң, көп
жұмысқа тап боларсың, азды қанағат ете білмесең, көптен де құр қаласың,
деді.
2-мәтін
Қайта оралды қазағыма бүгін дәстүрлері.
Көптен күткен халқымыздың асыл арманы еді.
Берекелі қазақ жері - ел мерекелі
Дәстүрлерін жоғалтпаған қазағымның бұл ежелгі
Шілдехана бесік той
Тұсау кесер сүндет той
Ай, шіркін-ай!
Құда түсіп сырға салу
Беташарым-ай.
Алтыбақан аясында сұлу бойжеткен,
Қыз-бозбала кең даланы
Әнімен елтіп тербеткен.
Ер жігітке жарасады озып шыққан бәйгеден,
Қыз балаға жарасады алқа, шашбау, сәукеле,
Жоғалмасын дәстүріміз ұмытылмасын,
Ата-баба көзіндей қылып сақтайық қазақ дәстүрін​

Достық деген не өзі? Бұл сұраққа ешкім жауап бере алмайды. Өйткені, бұл – жауапсыз сұрақ. Ел аузында «Сен маған досыңды көрсет, мен саған кім екеніңді айтамын» деген қанатты сөз бар. Өзімізше өміріміздегі сәттерді саралап, достықты екіге жіктейміз: адал және амал достық.

Дегенмен, бір қиындықта қол ұшын созбаған адамды «адал дос» деген атағынан айырып тастауға бола ма? Ойланып көріңізші...

– Сізді қолдайтынын әрі түсінетінін біліп айналаңыздағы кейбір адамдарға бар сырыңызды айта аласыз. Бірақ, ол сіздің туған күніңізді де білмеуі мүмкін.

– Ал, кейбір адамдар сіз туралы бәрін біледі. Сіз жасаған қателіктерді әркез кешіреді. Бірақ, сізді қолдауға келгенде осалдық танытады.

– Біреулермен жиі араласпайсыз, бірақ әр жүздескен сайын өзіңізді бақытты сезінесіз.

– Кей достарыңызды бала кезінен білесіз. Ортадағы үзілістерге қарамастан онымен қарым-қатынасыңыз жақсы.

– Кейде бір көріп, жаңа танысқан адамға бірден бауыр басып, әп-сәтте жақын досына айналасыз.

– Кездескен әрбір сәттеріңіз күлкімен өтетін, көңіліңізді марқайтып, қуаныш сыйлайтын әзілкеш достырыңыз да бар.

Осындай жандардың ортасында жүріп, өзіңізді «доссыз адаммын» деп есептейсіз бе? Әлде қолдау таныта алмағанның бәрі амал дос па?

Достық, махаббат – мұның барлығы қарым-қатынасқа құрылатын сезімдер. Құрамы бірдей: шынайылық, жылулық және сенім. Егер қасыңыздағы адамға деген сеніміңіз жоғары болса, оның қасында өзіңізді еркін сезінсеңіз, "досым" деп қорықпастан айта беріңіз. Адал және амал ұғымдарын ойлап тапқан – адамның өзі, ал, сіз тек бір ғана түсінікті қалыптастырыңыз. Ол "достық" деп аталсын.

1

жазушы, қоғам және мемлекет қайраткері. Қырғызстанның халық жазушысы, Қырғызстан Ғылым Академиясының, Еуропа Ғылым Академиясының академигі, Социалистік Еңбек Ері.

2

Аспалы көпір», «Жәмила», «Алғашқы ұстаз», «Қош бол, Гүлсары», «Ертегіден соң», «Ерте қайтқан тырналар» тағы басқа әңгіме, повесть жинақтары, «Жанпида», «Боранды бекет»

3

Жерұйық фильмінің режиссері-Сламбек Тәуекел

4

Жалпы «Жерұйық» ұғымының концептілік этимологиясын, мифологиялық тұғырнамасын анықтау маңызды мәселе. «Жерұйық» дегенде біріншіден, құтты мекен ойға оралады, ол қазақ халқының тарихында Асан қайғының философиясымен тығыз байланысты. Себебі, Асан қайғы жел маясына мініп халқына Жерұйық іздейді. Сонда «жерұйық» дегеніміз қандай жер және бүгінгі заманда қазақ халқы өз жерұйығын тапты ма деген сауалдарға жауап іздеу кезек күттірмес мәселе. Орхон-Енисей руникалық жазбаларын негізге ала отырып және оларды археологиялық, этнографиялық, мифологиялық деректермен толықтыра отырып, көне түркілердің дүниетаным түсінігін және олардың космогониялық танымын анықтауға негіз бар

5

1995 жылы 1наурызда құрылған

6

Кейбір деректерге қарағанда, әлемде  256 ұлт бар екен. Ресми мәліметке сенсек, соның 130 дан астамы Қазақстанда тату-тәтті өмір сүріп, тіршілік кешіп жатыр

7

Қазақстан Республикасы – президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет. Конституцияға сәйкес, біздің ел өзін адам және оның өмірі, құқықтары мен бостандығы ең қымбат қазынасы саналатын демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады.