2-тапсырма. ( )
Мәтіннен етістіктерді тауып, кестеге бөліп жаз. Әр бағандағы 1 сөзбен сөйлем
құрастыр.
Аспанға ұшу - адамдардын арманы. Олар аспанда құс сияқты қалықтап ұшу туралы
арманьон ертегілерде бейнелеген. Адамдар аспанда ұшудың әртүрлі жолдарын
опластырған. Ең алдымен, әуе шарлары пайда болды. Осыдан 5 ғасыр бұрын
итали льпқ өнертапқыш Леонардо да Винчи аппарат ойлап тапқан. Ол қазіргі
тікұшақтың ата-тегі,
1903 жылы 17 желтоқсанда ағайынды Уилбер мен Орвилл Райттар керосинмен
жұмыс істейтін ұрпақ шыт арды. Осы күн авиацияның туған күні болып есептеледі.
Кері нен ұшақ, тікұшақ пайда болды.
Ғарышқа алғаш рет Лайка, Белка, Стрелка атты иттер ұшты. Оларға арнайы
кімдер тігілді. Көп жаттығулар жүргізілді. Олар жерге аман-есен оралғаннан кейін,
ғалымдар ғарышқа адамдардың да ұша алатынын білді.
|
1
Өткен шақ
шак
ІІ
Келер шақ
|
1
III
III
ІІІ - І
|
1
III
1​

арал теңізі ғасырлар бойы планетамыздың ең үлкен континенттік сутоғаны ретінде белгілі еді. ол қазіргі қазақстан мен өзбекстан шекарасында жатыр. бірақ бүгінгі күні оның тартылып бара жатқандығы бізге сабақ болуы тиіс.

ақырзаман деген тура осындай болар, – дейді юсуп камалов, алдымызда ұзыннан-ұзақ созылып жатқан, тал-шілік басқан шөл даланы қолымен нұсқай отырып. – ерте ме, кеш пе, ақырзаман бола қалса, тек қарақалпақстандықтар ғана одан аман қаламыз, өйткені біз қазірдің өзінде-ақ ақырзаманды бастан кешіріп отырмыз.

төбе-төбе болып жатқан ұлу қабыршақтары мен құмда қайраңдап қалған, тозығы жеткен қайықтар болмаса, өзбекстанның солтүстігіндегі өзіміз тұрған құмдақ жартастың үстінен қарағандағы көрініс нағыз бір шөл далаға тап болғандай әсер қалдырады. бұл ара кезінде арал теңізіне сұғына орналасқан түбектің шеті еді. ол 1960 жылы ауданы жағынан әлемде төртінші орынды иеленсе, оның аумағы шамамен 67 000 шаршы шақырымды құрайтын. бұл дегеніміз, батыс вирджиния штатының аумағынан да үлкен деген сөз. ал арт жағымызда мойнақ қаласы жатыр. ол бір кездері қ консервілеу зауыты бар, қанатын кеңге жая ған орын еді. тіпті, бертінде, 1980 жылдардың өзінде ол жыл сайын мыңдаған тонна қ өндіретін. елу жыл бұрын арал теңізінің оңтүстік жағалауы тура біздің табанымыздың астында жатты. ал қазір ол солтүстік-батысқа қарай 90 шақырымға дейін тартылып кеткен.

менің туған өлкем - қазақстан республикасы. қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға толы. еліміздің табиғаты неткен сұлу десеңші! мөлдір суын, жайқалған жасыл шөбін, асқар тауларын сүйемін. сонымен қатар, аңдар, мен құстар, жануарлар өмір сүреді. «әркімнің туған жері – мысыр шаһары» демекші, менің кіндік қаным тамған жер – асықата. туған жерімді қатты жақсы көремін. осындай өлкеде туғаныма мақтан етемін. туған жерім күннен күнге көркейіп келеді. әсем ғимараттар бой көтеруде. бау-бақшасы, таза ауасы, ақ алтын ақ мақтасы, егінді даласы, малға толы өрісі - біздің мақтанышымыз. «туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас»- деп, ата- бекер айтпаған екен ғой. елімнің кең даласындай   байтақ дала еш жерде жоқ шығар.

сондықтан мен үнемі туған елім, жерім, ауылым туралы жырлауға еш ерінбеймін. сіздерді де осыған шақырамын. өскенде туған еліме, оның көркеюіне өз үлесімді қосамын. өз үлесімізді қосқанымыз отан алдындағы   борышымызды атқарғанымыз.елбасымыз н. ә. назарбаев: - «еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз мемлекетінің нығайып көркеюіне жан теріңді сығып еңбек ет. жердің де, елдің де иесі өзің екеніңді   ұмытпа! » - демекші, туған жеріміздің көркеюіне атсалысайық. біз еркін және өркендеген елде өмір сүріп келеміз. тәуелсіздіктің арқасында біз бақытты ұландармыз. халқымыз басынан қандай қиын-қыстау күндерді өткізген кезде ата- ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен жерімізді сыртқы жаулардан қорғап қалды. өз елі үшін жанын да, барын да аямаған. ерліктері ешкімнің есінен кетпейді. осындай еңбекпен жеткен жерімізді сақтап аялау, кейінгі ұрпаққа аманат етіп жеткізу бәрімізге үлкен   міндет. әр күнімізді бағалай отырып, еліміздің гүлденуіне, өсіп-өркендеуіне барымызды салайық!

туған өлкем байлығы мол қазынам,

сол байлықтың шуағында шомылам.

бәрінен де артық көрем мен сені,

бар қаладан қымбатсың ғой сен маған.

су мен тасын, өзен-көлін сүйемін,

аң мен құсын арыстандай көремін.

туған өлкем ол менің жер жәннатым,

осындай елде туғаныма мақтанамын – деп ақындар жырлағандай, осындай байтақ даламызды   аялайық та, сүйе білейік.