2-тапсырма. Оралхан Бөкейдің «Тортай мінер ақ боз ат» шығармасында көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені берілген үзінділер арқылы түсіндіріңіз.
Р/с Шығармадан үзінділер Идеясы
1 «...Тортай тау басында бұзау бағып жүріп,
көкжиекке қарап, таудың ар жағына көз тігеді.
Тортай – арманшыл бала. Тау артындағы
Моңғолияға барып, ондағы халық бұл екеуін құшақ
жайып күтіп алса, тойдырып тамақтандырса,
қыдырсақ деп арманға батады да сөзін көрген
түсімен баяндайды. Түсінде ақ боз ат көрген ол
өңінде де сондай ат мінгісі келетінін айтады. Бірақ,
бұл үмітіне күдікпен қарайтын еді...»
2 «..Күзде ауылдың бар баласы оқуға аттанғанда, тауда
бұзауын бағып тек бір Тортай ғана қалған. Осы сәтте
автордың өкініші сөз болады. Өзімен бірге ертіп
алып кете ала алмайтынына налып, өкінеді. Тортай
досына өзінің сүйікті кітабын сыйға тартып тұрып:
«Мен үшін де оқы, бәлкім мен міне алмаған ақ боз
атқа сен мінерсің», - дейді...»
иеясын аитынызшы
Тіл туралы мақал – мәтелдер.
1. Ана тілің алпыс тілге татиды.
2. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.
3. Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.
4. Тіл - достықтың алтын көпірі.
5. Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.
6. Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.
7. Тілі өлген ел - тірі өлген ел.
8. Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.
9. Өз тілің - бірлік үшін, Өзге тілің - тірлік үшін.
10. Тіл сүйексіз болса да, сүйектен өтеді.
11. Тіл қоса алар жер мен көктің арасын, тіл айырар анасының баласын.
12. Тіл ақылдың - өлшемі.
13. Ішімдегінің бәрі тілімде, тілімдегінің бәрі түрімде.
14. Жақсы тауып айтар, жаман қауып айтар.
15. Ашынған тілді болар, ашыққан ұры болар.
16. Көнектей басыңа шүмектей тілің жау.
17. Тіл жүйрік емес, ой жүйрік.
18. Аузы құлып сандықты тіс ашпаса, тіл ашады.
19. Сөз қадірін білмеген - өз қадірін білмейді.
20. Ми ойлағанды тіл тындырады.
21. Құлаққа кірген суық сөз, көңіліңе барып мұз болар.
22. Анам берген туған тілім,
Атам берген құрал тілім.
23. Ана сүті бой өсіреді,
Ана тілі ой өсіреді.
24. Әрбір халық өзінің ана тілінде ғана бақытты.
25. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.