2-тапсырма. Тест 1.Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгісін көрсетіңдер.
А) қос нүкте, үтір, жақша, нүктелі үтір, тырнақша.
Ә) сұрау белгісі, үтір, сызықша, жақша, тырнақша,
Б) қос нүкте, үтір, нүкте, жақша, тырнақша
2.Өлең жолындағы қойылмай қалған тыныс белгісін белгілеңдер. Кешір шеше
Мәңгілік майдандамын.
А) қос нүкте, жақша, Ә) үтір, леп белгісі
Б) үтір, нүкте
3.Мәтіннің тыныс белгісін қою үшін қандай белгілерге сүйенеді?
A) грамматикалық принципі, мағыналық принцип, сөйлем интонациясы
Ә) грамматикалық принцип, үндестік заңы, сөйлем интонациясы
Б) буын үндестігі мағыналық принцип, сөйлем интонациясы
Пысықтауышқа мысалдар.
Пысықтауыш: етістіктен болған мүшенің қасиетін жан-жақты анықтайтын, яғни оның жай-күйін, сын-сипатын, мөлшерін, мезгіл-мекенін, себеп-мақсатын көрсетеді.
Мысалы: 1. Түске таман (қашан?) ол да келіп қалды. – мезгіл пысықтауыш
2. Ол үйге қарай (қалай қарай?) кетті. – мекен пысықтауыш
3. Володя қазақша (қалайша?) сөйледі. – амал пысықтауыш
4. Мен сені сағынып (не себепті?) келдім. – себеп пысықтауыш
5. Әсем дүкенге кітап алғалы (не мақсатпен?) келді. – мақсат пысықтауыш
Толықтауышқа мысалдар.
Толықтауыш: баяндауышқа қатынасты болып, қимыл-әрекеттің объектісін білдіреді. Атау септігі мен ілік септігінен басқа септік жалғауларының бірінде болады.
Мысалы: Атасы баласын (кімді?) шақырды.
Оған (кімге?) көмектесу керек.
Қасқырлар көк шолаққа (неге?) ауыз салды.
Мен Айданамен (кіммен?) сөйлесіп, кездесу туралы ұсыныс жасадым.
Анықтауышқа мысалдар.
Анықтауыш: сөздің сынын,қасиетін, белгісін, басқа да сипаттарын білдіреді.
Мысалы: Зейнептің көздері үлкен (қандай?), кірпіктері ұзын (қандай?).
Оқыған (қандай? Қай?) кітаптарым мені іске бастады.
Жаңадан тұрғызылып жатқан (қандай?) үй осы жылдың аяғына дейін тұрғындарға тапсырылады.
Ашынған (қайткен? қандай?)әйел мән - жайын айтады.