2-тапсырма. Жаңа сөздерді орфоэпиялық нормаға сай оқып, сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырыңыз С данными словами в таблице составьте словосочетание, предложение Запишите в тетрадь.
Бағалы
Ценные
Бағалы тауар
Мен бағалы тауар сатып алдым.
Тауар-товар
Мақпал-вид материала
Жібек-шелк
Жәрмеңке-ярмарка
Барқыт- ткань бархат
Торғын-ситец
Саудагер-торговец
Әнші құм
Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.
«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.
Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.
Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.
Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.
Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес
именительный родительный дательно-направительный винительный местный исходный творительный
Ед. число МАЙ МАЙДЫҢ МАЙҒА МАЙДЫ МАЙДА МАЙДАН МАЙМЕН
Мн. число МАЙЛАР МАЙЛАРДЫҢ МАЙЛАРҒА МАЙЛАРДЫ МАЙЛАРДА МАЙЛАРДАН МАЙЛАРМЕН
Менiң МАЙЫМ МАЙЫМНЫҢ МАЙЫМА МАЙЫМДЫ МАЙЫМДА МАЙЫМНАН МАЙЫММЕН
(мой, моя, моё) МАЙЛАРЫМ МАЙЛАРЫМНЫҢ МАЙЛАРЫМА МАЙЛАРЫМДЫ МАЙЛАРЫМДА МАЙЛАРЫМНАН МАЙЛАРЫММЕН
Сенiң МАЙЫҢ МАЙЫҢНЫҢ МАЙЫҢА МАЙЫҢДЫ МАЙЫҢДА МАЙЫҢНАН МАЙЫҢМЕН
(твой, твоя, твоё) МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН
Сіздiң МАЙЫҢЫЗ МАЙЫҢЫЗДЫҢ МАЙЫҢЫЗҒА МАЙЫҢЫЗДЫ МАЙЫҢЫЗДА МАЙЫҢЫЗДАН МАЙЫҢЫЗБЕН
(Ваш, Ваша, Ваше) МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН
Оның МАЙЫ МАЙЫНЫҢ МАЙЫНА МАЙЫН МАЙЫНДА МАЙЫНАН МАЙЫМЕН
(его, её) МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН
Біздiң МАЙЫМЫЗ МАЙЫМЫЗДЫҢ МАЙЫМЫЗҒА МАЙЫМЫЗДЫ МАЙЫМЫЗДА МАЙЫМЫЗДАН МАЙЫМЫЗБЕН
(наш, наша, наше) МАЙЛАРЫМЫЗ МАЙЛАРЫМЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫМЫЗҒА МАЙЛАРЫМЫЗДЫ МАЙЛАРЫМЫЗДА МАЙЛАРЫМЫЗДАН МАЙЛАРЫМЫЗБЕН
Сендердiң МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН
(ваш, ваша, ваше) МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН
Сіздердiң МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН
(Ваш, Ваша, Ваше) МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН
Олардың МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН
(их) МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН
Объяснение: