3-4. Мәтіндерді салыстырып, ұқсастығы толтырыңыз. 1-мәтін 2-мәтін Түрі, жанры Стилі Тілі [2] 5. Сұраққа жауап беріңіз. Егер сіз автор болсаңыз, әңгіме мазмұнына қандай өзгеріс енгізер едіңіз?
Жастық пен махаббат, сұлулық пен нәзіктік, шынайылық пен іңкәрлік, сүйіспеншілік пен адамгершілік, сенім мен сезім тақырыптарынан сыр қозғап, адамдық пен адалдықты сөз етер, сертке берік екі жастың арасындағы ғашықтық жырларын шертер «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» қойылымы – өнер мен өмір, тәрбие-тағылым мектебі екені хақ...
Қозы Көрпеш – Баян Сұлу–Ғ.Мүсіреповтің халық жыры негізінде жазған 4 перделі, 7 суретті трагедиясы. Шығарма 1939 ж. сәуір айында жазылып біткен. Оның сюжеті ертеден мәлім жақсылық пен жамандықтың, махаббат пен қызғаныштың арасында туатын тартыс желісіне құрылған. Бір жылы дүниеге келген құрдас Қозы мен Баян бірін бірі жастайынан-ақ сүйіп табысады. Бірақ балғын жастардың махаббатына қызғаныш уын ішкен Қодардың жауыздығынан әрі Қарабайдың сараңдығынан екі жас мерт болады. Осындай қайғылы оқиғамен аяқталатын трагедия алғаш рет Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында режиссер М.Г. Насоновтың сахналауымен 1940 жылы 29 сәуірдекөрермен назарына ұсынылды. Бұл спектакльге О.Т. Жұмағұлов (Қозы Көрпеш), Ж. Жалмұхамедова (Баян), М.Б. Шамова мен Р.Р. Қойшыбаева (Мақпал), С. Қожамқұлов (Қарабай), Е. Өмірзақов пен Ә. Хәсенов (Қодар) т.б актерлер қатысып ойнады.
Тастанбекқызы Сара (1878-1916) - айтыскер ақын. Туған жері қазіргі Алматы облысының Қапал ауданы. Руы-Найман.
Сара Тастанбекқызы Абайдың көзін көріп, онымен замандас болған тұлға. Оның өмір жолын оқып, ауыр тағдырына үңіліп көрсеңіз сол кезеңдегі әйел теңсіздігінің қандай болғанын шамалайсыз. Расында да, Сараның басына түскен тауқыметті екінің бірі көтере алмас еді. Ол үш жасында әкесінен айрылып, анасы екеуі жетімдік пен жоқшылықтың зардабын көрді. Бұларды алғашында қамқорына алған немере ағасы Жайсаңбекке де жала жабылып, ол ертеректе қамалып кеткен болатын.
Онсыз да әбден қиыншылықта бой жеткен қыз бен оның жесір анасын Тұрысбек қажы деген кісі алғашында өз ауылына көшіріп әкелген. Кейін ол Сараны кеміс туған бай баласы Жиенқұлмен атастырып, одан қыздың қалыңмалын алады. Мұны естіген Есімбек қажы дау шығарып, Сараны өз ауылына көшіреді. Алайда, бұл жағдай ақын қыздың өмірін жеңілдеткен жоқ.
Тек Біржан салдың Сара ауылына келген сапарынан кейін ғана жетімнің өмірі өзгере бастады. Барлығы да осы екі ақынның айтысынан кейін, әрине. Таңды таңға ұрып айтысқан Біржан мен Сара сол маңдағы бүкіл жұртты тамаша өнерімен тамсандырған. Нәтижесінде ақын қыздың абыройы ел алдында бірден көтеріліп, халықтың оған қошеметі артты. Сараның тағдыр тізгінінің өз қолдарынан сусып шығып бара жатқанын сезген қажылар да көпке көренеу қарсы шыға алмай, оның басына бостандық береді. Сөйтіп ақын Сара өзінің асқан дарынының арқасыңда теңдікке қол жеткізіп, он тоғыз жасында өз теңі Алтынбекұлы Бекбай дегенге тұрмысқа шығады.
Сара мен Абайдың кездесуі жайында «Абай жолы» романында айтылады. Ұлы ақынның перзенті Әбіш қайтыс болғанда Найман елінің игі жақсыларымен бірге Сара да Абай ауылына келеді. Алайда ақын қыздың өзі де мұнан кейін көп ұзаған жоқ, жастайынан әбден қиындық көріп өскен ол ауруға шалдығып, ерте көз жұмған. Оның артынан "Жүрек", "Ашындым", "Арсалаң аға алдыңда", "Жүрек сыры", "Жайлауда", "Әбіштің аруағына", "Хош бол, елім" секілді көптеген өлендері мен "Тұзақ" атты дастаны қалды.
Адамның мен де сондай ұқыбы жоқ,
Құр тілді санап жүрген көңіліне тоқ.
Қағазға жалғыз сөзім түспеген соң,
Ұмтылып қалар Сара құр аңыз боп.
Сара апа, сіз ұмытылмадыңыз. Сізді есте сақтап құрмет тұтатын адамдар бар әлі күнге дейін.
Сара Тастанбекқызының өлеңдер жинағы мен кітабы бар.
![3-4. Мәтіндерді салыстырып, ұқсастығы толтырыңыз.1-мәтін2-мәтінТүрі, жанрыСтиліТілі[2]5. Сұраққа жау](/tpl/images/4328/6349/5b973.jpg)
Жастық пен махаббат, сұлулық пен нәзіктік, шынайылық пен іңкәрлік, сүйіспеншілік пен адамгершілік, сенім мен сезім тақырыптарынан сыр қозғап, адамдық пен адалдықты сөз етер, сертке берік екі жастың арасындағы ғашықтық жырларын шертер «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» қойылымы – өнер мен өмір, тәрбие-тағылым мектебі екені хақ...
Қозы Көрпеш – Баян Сұлу–Ғ.Мүсіреповтің халық жыры негізінде жазған 4 перделі, 7 суретті трагедиясы. Шығарма 1939 ж. сәуір айында жазылып біткен. Оның сюжеті ертеден мәлім жақсылық пен жамандықтың, махаббат пен қызғаныштың арасында туатын тартыс желісіне құрылған. Бір жылы дүниеге келген құрдас Қозы мен Баян бірін бірі жастайынан-ақ сүйіп табысады. Бірақ балғын жастардың махаббатына қызғаныш уын ішкен Қодардың жауыздығынан әрі Қарабайдың сараңдығынан екі жас мерт болады. Осындай қайғылы оқиғамен аяқталатын трагедия алғаш рет Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында режиссер М.Г. Насоновтың сахналауымен 1940 жылы 29 сәуірдекөрермен назарына ұсынылды. Бұл спектакльге О.Т. Жұмағұлов (Қозы Көрпеш), Ж. Жалмұхамедова (Баян), М.Б. Шамова мен Р.Р. Қойшыбаева (Мақпал), С. Қожамқұлов (Қарабай), Е. Өмірзақов пен Ә. Хәсенов (Қодар) т.б актерлер қатысып ойнады.
Тастанбекқызы Сара (1878-1916) - айтыскер ақын. Туған жері қазіргі Алматы облысының Қапал ауданы. Руы-Найман.
Сара Тастанбекқызы Абайдың көзін көріп, онымен замандас болған тұлға. Оның өмір жолын оқып, ауыр тағдырына үңіліп көрсеңіз сол кезеңдегі әйел теңсіздігінің қандай болғанын шамалайсыз. Расында да, Сараның басына түскен тауқыметті екінің бірі көтере алмас еді. Ол үш жасында әкесінен айрылып, анасы екеуі жетімдік пен жоқшылықтың зардабын көрді. Бұларды алғашында қамқорына алған немере ағасы Жайсаңбекке де жала жабылып, ол ертеректе қамалып кеткен болатын.
Онсыз да әбден қиыншылықта бой жеткен қыз бен оның жесір анасын Тұрысбек қажы деген кісі алғашында өз ауылына көшіріп әкелген. Кейін ол Сараны кеміс туған бай баласы Жиенқұлмен атастырып, одан қыздың қалыңмалын алады. Мұны естіген Есімбек қажы дау шығарып, Сараны өз ауылына көшіреді. Алайда, бұл жағдай ақын қыздың өмірін жеңілдеткен жоқ.
Тек Біржан салдың Сара ауылына келген сапарынан кейін ғана жетімнің өмірі өзгере бастады. Барлығы да осы екі ақынның айтысынан кейін, әрине. Таңды таңға ұрып айтысқан Біржан мен Сара сол маңдағы бүкіл жұртты тамаша өнерімен тамсандырған. Нәтижесінде ақын қыздың абыройы ел алдында бірден көтеріліп, халықтың оған қошеметі артты. Сараның тағдыр тізгінінің өз қолдарынан сусып шығып бара жатқанын сезген қажылар да көпке көренеу қарсы шыға алмай, оның басына бостандық береді. Сөйтіп ақын Сара өзінің асқан дарынының арқасыңда теңдікке қол жеткізіп, он тоғыз жасында өз теңі Алтынбекұлы Бекбай дегенге тұрмысқа шығады.
Сара мен Абайдың кездесуі жайында «Абай жолы» романында айтылады. Ұлы ақынның перзенті Әбіш қайтыс болғанда Найман елінің игі жақсыларымен бірге Сара да Абай ауылына келеді. Алайда ақын қыздың өзі де мұнан кейін көп ұзаған жоқ, жастайынан әбден қиындық көріп өскен ол ауруға шалдығып, ерте көз жұмған. Оның артынан "Жүрек", "Ашындым", "Арсалаң аға алдыңда", "Жүрек сыры", "Жайлауда", "Әбіштің аруағына", "Хош бол, елім" секілді көптеген өлендері мен "Тұзақ" атты дастаны қалды.
Адамның мен де сондай ұқыбы жоқ,
Құр тілді санап жүрген көңіліне тоқ.
Қағазға жалғыз сөзім түспеген соң,
Ұмтылып қалар Сара құр аңыз боп.
Сара апа, сіз ұмытылмадыңыз. Сізді есте сақтап құрмет тұтатын адамдар бар әлі күнге дейін.
Сара Тастанбекқызының өлеңдер жинағы мен кітабы бар.
Объяснение: