3 негізгі ой Ересектердің әңгімесі кезінде үшaяқты велосипедімен өрлі-бер-
сол сиырдың әуресімен тұрып кеткенде барып, осы сәтті аңдып
лі зырлап жүрген Сержан, кенет өрістен сиыр келіп, Балмағамбет
меден кейін баланың бойы үйренгендігі болар, еркін. Әңгімені де
жүргендей Есмағамбеттің жанына келді. Түс кезінде болған өңгі-
өзі бастады.
Сен Алматыдан келдің бе?
Иә, Алматыдан келдім.
Менің мамам да Алматыда, - деді бала еркінсіп, еркелеген-
дей денесін Есмағамбеттің денесіне тигізіп тұрып,
Білемін ғой...
Менің мамамды танисың ба?
Неге танымаймын... танимын. Мамаң біздің үйде әлденеше
рет болды ғой.
«Е, сен менің мамамды білетін болдың ғой» дегендей, баланың
көздері күлімдеп тұрып, кішкентай саусақтарымен Есмағамбеттің
білегінен ұстады. Шашын сипады.
Ал сен мені білмеуші ме едің? Мен де атаңмын ғой.
Білемін, деді бала бірден, мұның білегінен өзінше қы-
сып-қысып қойып,
Мені көрген жоқсың ғой.
Әжем айтқан, атам да айтқан... мамам да айтқан.
Есмағамбет мейірленіп кетіп, баланың бетінен сүйіп, қатты негізі ой
Белгілі тарихшы А .И. Левшин (1799— 1879) «Қырғыз-қазақ, немесе қырғыз-қайсақ ордалары мен далаларының сипаттамасы» деген үш бөлімнен тұратын зерттеу еңбегін жазды. Осы бірегей әрі іргелі еңбегі үшін ол «Қазақ тарихының Геродоты» деген атаққа лайықты ие болды. Автор өз зерттеуінде қазақ өлкесінің тарихы
.1830 жылы «Отечественные записки» журналында орыс офицері Б.С. Броневскийдің «Орта жүз қырғыз-қайсақтары туралы жазбалар» атты жұмысы жарияланды.
Семенов-Тян-Шанский(1827—1914) де Қазақстанды зерттеуші ірі ғалымдардың бірі болды. Ол Алтай мен Жетісудың және Қазақстанның оңтүстік өңірін зерттеуге қатысты. Ғалым «Ресей. Толық географиялық сипаттамасы» атты көп томдық серияның «Қырғыз өлкесі» және «Түркістан өлкесі» деген іргелі екі томын әзірлеуге белсене қатысты. Оларда Қазақстанның географиясы ғана емес, сонымен қатар қазақтардың тарихы, тұрмыс-тіршілігі, сауда-саттығы және шаруашылық қызметінің түрлері туралы егжей-тегжейлі мәліметтер келтірілген.
Белгілі ғалым әрі Батыс Сібірдің әкімшілік қызметкері В.В. Велъяминов-Зернов XVI—XVIII ғасырлардағы
2 мемлекеттік дума: Қазақ халқынан депутаттыққа Оралдан Б.Қаратаев, Ақмоладан Ш.Қосшығұлов, Торғайдан А.Бірімжанов, Семейден Т.Нұрекенов, Жетісудан М.Тынышбаев, Сырдариядан Т.Алдабергенов, Астраханнан Б.Құлманов сайланды. Мұсылман фракциясына 36 депутат енді.
1 мемелекеттік дума: қазақ өкілдерінен 4 депутат: А. Бірімжанов (Торғай облысы), А. Қалменов (Орал облысы), Ә. Бөкейханов (Семей облысы), Ш. Қосшығұлов (Ақмола облысы) сайланды. Алайда, қазақ депутаттарының ішінде Бірімжанов пен Қалменов қана дума жұмысына қатыса алды. Дума мүшелері қатарында қазақ жерінен тысқары өңірлерден сайланған С. Жантөрин (Уфа губ.) мен Д. Тұндыт (Астрахан губ.) сияқты қазақ азаматтары да болды.