3-тапсырма. Мәтінді оқы. Сұрақтарға жауап бер. Жазда атамның ауылына бардым. Атамның қорасында жылқы
қой, ешкі бар. Оларды «үй жануарлары» немесе «мал» деп атайды
г Мен атама көмектестімМалға шөп салдым. Кораны тазалады
1. Әлібек жазда қайда барды?
2. Атасының қорасында не бар?
3. Үй жануарларын тағы қалай атайды?
4. Әлібек атасына қалай көмектесті?
5.Үй жануарлары қандай табиғатқа жатады
Күн жүйесі Күннен және онымен гравитациялық күштердің әсерімен байланысты болатын аспан нысандарынан тұрады, олардың барлығы шамамен 4,6 млрд жыл бұрын алып молекулалық бұлттың құлауының нәтижесінде пайда болған. Күнге ауырлық күші бойынша байланысты заттардың көп бөлігі дөңгелек орбитаға ие және тегіс дискте орналасқан - эклиптикалық жазықтықта орналасқан сегіз салыстырмалы планетада.
Төрт кішкентай ішкі планеталар: Меркурий, Венера, Жер және Марс деп те аталады, олар жер бетіндегі планеталар негізінен силикаттар мен металдардан тұрады.
Төрт сыртқы планета: Юпитер, Сатурн, Уран және Нептун, сонымен бірге газ алыптары деп аталады, олар негізінен сутегі мен гелийден тұрады және жер тобының планеталарына қарағанда әлдеқайда массаға ие. Екі ірі - Юпитер мен Сатурн негізінен сутегі мен гелийден тұрады; екі сыртқы планета - Уран және Нептун негізінен су, аммиак және метан сияқты мұздардан тұрады, оларды «мұз алыптары» деп те атайды.
Күн жүйесінде кішкене денелермен толтырылған екі аймақ бар. Марс пен Юпитердің арасында орналасқан негізгі астероид белдеуі силикаттар мен металдардан тұратындықтан, жер тобының планеталарына ұқсас. Нептун орбитасынан тыс мұздатылған су, аммиак және метаннан тұратын транс-Нептун нысандары орналасқан. Бұл аудандарда бес жеке объект - Керес, Плутон, Хумеа, Макемаке және Эрис - өз ауырлық күштерінің әсерінен дөңгелек пішінді ұстап тұруға жеткілікті үлкен, оларды ергежейлі планеталар деп атайды. Осы екі аймақтағы мыңдаған ұсақ денелерден басқа, Күн жүйесінің айналасында кішкентай денелердің басқа әртүрлі популяциялары, мысалы, кометалар, метеороидтар және ғарыштық шаңдар қозғалады.
Сегіз және үш ергежейлі алты планета табиғи спутниктермен қоршалған. Сыртқы планеталардың әрқайсысы шаң мен басқа да бөлшектердің сақиналарымен қоршалған.
Дәрумендер-денсаулық кепілі.
Әрбір адам мүмкіндігінше дәрумендерді пайдаланынп тұрғаны дұрыс, маусым арасында адам ағзасы дәрумендерді аса көп қажет етеді. Мүмкіндігінше табиғи дәрумендерді қолданған дұрыс. Табиғи дәрумен дегенiмiз - жеміс-жидек, көкөністер. Дегенмен, оларды қолданған кезде де маусымына қарай пісетіндерін колдану керек. Жеміс-жидек пен көкөністер әрқайсысында өздеріне тән, ерекше дәрумендері болады. Бірінің құрамында С витамині басым болса, енді екіншісі А витаминіне бай, басқасы асказанға, жүрек жұмысына, ас қорытуға т.б. пайдалы. Бiздiң үйімізде маусымына байланысты түрлі жеміс тер көкөністер жиі қолданылады.
Әр түрлі көкөністер, жеміс - жидектер мен тағамдардың құрамында өздеріне тән ерекше дәрумендері болады. Маусымарасында ағзамызға дәрумендер жетіспеген уақытта қажетті көкөніс немесе тағамды пайдалану арқылы ағзамызды дәрумендермен байыта аламыз. Сонымен қатар, айта кететін бір жайт - казак халкынын сүт тағамдары дәрумендерге ерекше бай. Мысалға, ұлттық сусын қымыздың бiр литрiнде 200-260 мг С дәрумені бар екен. Қымызда сонымен катар сөл бөлу және жүрек жұмысын жақсартатын В тобындағы В(1), В(2), В(3), оның ішінде қанның жасалуына қатысатын В12 дәрумені және ағзадағы тотығу-тотықсыздану реакцияларына әсер ететін С тобы дәрумендері, сондай-ақ, А тобы дәрумендері
кездеседі.