3-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жаз. Балалар орманға барды. Олар шие терді. Жанат шиені атасына берді. • Сөйлемдегі сөздерге сұрақ қойып, олардың байланы- сын тап.
-сәлем, назерке. ертең інімнің туылған күні еді. анамның қалауымен оған домбыра сатып алдым.өзі де домбыра үйімесіне қатысып жүрген болатын.
-"нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ домбыра" деген керемет сөз есіме түсіп кетті ғой. түрлі ағаштар мен қтан жасалатын ұ лттық аспаптарға мен де ерекше қызығамын. өкінішке орай, олардың ешқайсысымен ойнай алмаймын.
-иә, ұлттық аспаптар шыныменде керемет. оларды әлемге танытып, насихаттап жүрген тұлғаларымыз қаншама? !
- дұрыс айтасың. маған домбыра, қобыз және баян ұнайды. олармен ән шырқап, күй тартқан қазақ азаматтарын көргенде жүрегім елжірейді. бүгін үйіме барған соң міндетті түрде анама айтып, үйірмеге жазылатын боламын.
(1847—1859 жылдар аралығындағы менделеевтің өмірі)
1847ж —тобольскую гимназиясында оқуға қабылданады.
1855ж — жылы санкт-петербург қаласындағы педагогикалық институттың - факультетін тәмамдады.
1855ж —симферополь қаласындағы ер гимназиясының жаратылыстану саласындағы ғылым негіздерінің жетекші мұғалімі қызметін атқарды.
1855—1856ж.ж —одессе қаласындағы ришельевск лицейде жетекші мұғалім қызметін атқарады.
1856 жылдары —ол « кремниий қосылыстарының құрлысы » тақырыбындағы диссертацисын жоғары дәрежеде қорғап , осы жетістігі нәтижесінде петербург қаласында «силикатты қосылыстардың құрлысы », « кристалды формалы заттардың изоморфты байланысы» атты кандидаттық диссертациясы д. и. менделеевті 1856жылы 10 қазанда « магистрі» ғылыми дәрежесін алуына негіз болды.
1857 жылы 9 қаңтарда д. и. менделеевке санкт – петербург қаласының императорлық университетінің кафедрасының доценті атағы берілді.
1857—1890 жылдар аралығында санкт-петербург қаласының императорлық университетінде оқытушы қызметін атқарды.
1865 жылы — технологиясының профессоры атағын иеленді.
1867 жылы — жалпы ғылымының профессоры атағын иеленді . сонымен қатар — екінші кадет корпусында пәні бойынша дәріс берді.
1863—1872 жылдары —санкт-петербург технологиялық институтының профессоры атағын иемденді.
1863—1872 жылдары санкт-петербург технологиялық институтында лабораториясының меңгерушісі және сонымен бірге инженерлік академия мен ущилищелерде қызмет етті.
1859—1861 жылдары ғылыми іс – сапармен гейдельберг қаласына барды.
1859жылы – д. и. менделеев ғылымын жетілдіре зерттеу мақсатында еуропаға алды.
д. и. менделлев ғылым жолында заттардың ішкі құрлысын. бөлшектерін, байланысу тәртібін, агрегаттық күйін экспериментті түрде жете зерттеп, теориялық деректер мен дәйектерді нақты дәлелдермен көрсете білді.
гейдельберг университетінің ғылыми орталығында шетел ғалымдары
бунзен, г. кирхгоф, г. гельмгольц, э. эрленмейер дж. у. гиббсом бірге жұмыс жасап, р. бунзенаның ұқыпты, тамшылату негізінде жасалған зертханалық лабораториясында ғылыми зерттеулер жасады және сонымен қатар ұлы ғалым жалға үй алып заттарды тазарту және бөлуге арналған жеке лабораториясында өз бетінше зерттеулер жүргізді.
д.и. менделеев периодтық жүйенің негізін қалаушы ғалым
д. и. менделлеев ғылымның әр түрлі салалары бойынша: ,, метеорологиядан , ауыл шаруашылығынан педагогикадан 400 – ден аса еңбек жазды. ол « негіздері» деп аталатын тамаша оқулық жазды. бұл оқулық нағыз энциклопедиясы еді. менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен толықтырып, үнемі жетілдіріп отырды. « негіздерімен» айналыса жүріп, ол қ элементтердің атақты периодты системасын да жасады. д. и. менделеев егер элементтерді ең жеңіл – сутегінен бастап ең ауыр – уранға дейін олардың атомдық салмағының өсуі реті бойынша орналастырса, сол кезде белгілі болған 63 қ элементтің қасиеттері периодты түрде қайталайтындығын ашты. бұл заңдылық табиғи заңдылықтарды анықтаған және осы жаңалық ашылғанға дейін қ элементтер әлемінде болған шатасушылықты ретке келтірген периодты системаға негіз болды. өзінің системасына сүйене отырып, менделеев әлі белгісіз бірнеше элементтердің бар екенін болжады және олардың аса маңызды қасиеттерін сипаттап берді. ақыр аяғында бұл элементтердің бәрі де ашылды. сондай-ақ ол ғылымындағы ең алғашқы нағыз ғылыми болжам болды. көптеген елдердің ғылым і қ элементтерді жіктеудің әр түрлі тәсілдерін ұсынды. бірақ олар барлық элементтерді бір жүйеге келтіретін байланысты таба алмады. бұл міндетті орыс ғалымы д.и. менделеев ашты. қ элементті жіктеуде д.и. менделеев өзіне дейінгі ғалымдардың еңбектеріне сүйенді. бірақ олар топтастырылып қана қоймай , оларды бір жүйеге келтіру үшін бүкіл элементтерді өзара байланыстырылатын заңдылық іздеді. бұрынырақта әрбір туыстас элементтер басқа топтармен байланыстырылмай жеке дара қаралды. ал д. и. менделеев ұқсас және ұқсас емес элементтер арасындағы байланысты атомдық массалары және валенттілігіне сүйеніп қарастырды
-о, сәлем, айжан. қайдан келе жатырсың?
-сәлем, назерке. ертең інімнің туылған күні еді. анамның қалауымен оған домбыра сатып алдым.өзі де домбыра үйімесіне қатысып жүрген болатын.
-"нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ домбыра" деген керемет сөз есіме түсіп кетті ғой. түрлі ағаштар мен қтан жасалатын ұ лттық аспаптарға мен де ерекше қызығамын. өкінішке орай, олардың ешқайсысымен ойнай алмаймын.
-иә, ұлттық аспаптар шыныменде керемет. оларды әлемге танытып, насихаттап жүрген тұлғаларымыз қаншама? !
- дұрыс айтасың. маған домбыра, қобыз және баян ұнайды. олармен ән шырқап, күй тартқан қазақ азаматтарын көргенде жүрегім елжірейді. бүгін үйіме барған соң міндетті түрде анама айтып, үйірмеге жазылатын боламын.
-жарайсың. ендеше жолымыздан қалмайық.
p. s: барынша жазған түрі
д.и. менделеевтің ғылым жолындағы өрлеу жылдары.
(1847—1859 жылдар аралығындағы менделеевтің өмірі)
1847ж —тобольскую гимназиясында оқуға қабылданады.
1855ж — жылы санкт-петербург қаласындағы педагогикалық институттың - факультетін тәмамдады.
1855ж —симферополь қаласындағы ер гимназиясының жаратылыстану саласындағы ғылым негіздерінің жетекші мұғалімі қызметін атқарды.
1855—1856ж.ж —одессе қаласындағы ришельевск лицейде жетекші мұғалім қызметін атқарады.
1856 жылдары —ол « кремниий қосылыстарының құрлысы » тақырыбындағы диссертацисын жоғары дәрежеде қорғап , осы жетістігі нәтижесінде петербург қаласында «силикатты қосылыстардың құрлысы », « кристалды формалы заттардың изоморфты байланысы» атты кандидаттық диссертациясы д. и. менделеевті 1856жылы 10 қазанда « магистрі» ғылыми дәрежесін алуына негіз болды.
1857 жылы 9 қаңтарда д. и. менделеевке санкт – петербург қаласының императорлық университетінің кафедрасының доценті атағы берілді.
1857—1890 жылдар аралығында санкт-петербург қаласының императорлық университетінде оқытушы қызметін атқарды.
1865 жылы — технологиясының профессоры атағын иеленді.
1867 жылы — жалпы ғылымының профессоры атағын иеленді . сонымен қатар — екінші кадет корпусында пәні бойынша дәріс берді.
1863—1872 жылдары —санкт-петербург технологиялық институтының профессоры атағын иемденді.
1863—1872 жылдары санкт-петербург технологиялық институтында лабораториясының меңгерушісі және сонымен бірге инженерлік академия мен ущилищелерде қызмет етті.
1859—1861 жылдары ғылыми іс – сапармен гейдельберг қаласына барды.
1859жылы – д. и. менделеев ғылымын жетілдіре зерттеу мақсатында еуропаға алды.
д. и. менделлев ғылым жолында заттардың ішкі құрлысын. бөлшектерін, байланысу тәртібін, агрегаттық күйін экспериментті түрде жете зерттеп, теориялық деректер мен дәйектерді нақты дәлелдермен көрсете білді.
гейдельберг университетінің ғылыми орталығында шетел ғалымдары
бунзен, г. кирхгоф, г. гельмгольц, э. эрленмейер дж. у. гиббсом бірге жұмыс жасап, р. бунзенаның ұқыпты, тамшылату негізінде жасалған зертханалық лабораториясында ғылыми зерттеулер жасады және сонымен қатар ұлы ғалым жалға үй алып заттарды тазарту және бөлуге арналған жеке лабораториясында өз бетінше зерттеулер жүргізді.
д.и. менделеев периодтық жүйенің негізін қалаушы ғалым
д. и. менделлеев ғылымның әр түрлі салалары бойынша: ,, метеорологиядан , ауыл шаруашылығынан педагогикадан 400 – ден аса еңбек жазды. ол « негіздері» деп аталатын тамаша оқулық жазды. бұл оқулық нағыз энциклопедиясы еді. менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен толықтырып, үнемі жетілдіріп отырды. « негіздерімен» айналыса жүріп, ол қ элементтердің атақты периодты системасын да жасады. д. и. менделеев егер элементтерді ең жеңіл – сутегінен бастап ең ауыр – уранға дейін олардың атомдық салмағының өсуі реті бойынша орналастырса, сол кезде белгілі болған 63 қ элементтің қасиеттері периодты түрде қайталайтындығын ашты. бұл заңдылық табиғи заңдылықтарды анықтаған және осы жаңалық ашылғанға дейін қ элементтер әлемінде болған шатасушылықты ретке келтірген периодты системаға негіз болды. өзінің системасына сүйене отырып, менделеев әлі белгісіз бірнеше элементтердің бар екенін болжады және олардың аса маңызды қасиеттерін сипаттап берді. ақыр аяғында бұл элементтердің бәрі де ашылды. сондай-ақ ол ғылымындағы ең алғашқы нағыз ғылыми болжам болды. көптеген елдердің ғылым і қ элементтерді жіктеудің әр түрлі тәсілдерін ұсынды. бірақ олар барлық элементтерді бір жүйеге келтіретін байланысты таба алмады. бұл міндетті орыс ғалымы д.и. менделеев ашты. қ элементті жіктеуде д.и. менделеев өзіне дейінгі ғалымдардың еңбектеріне сүйенді. бірақ олар топтастырылып қана қоймай , оларды бір жүйеге келтіру үшін бүкіл элементтерді өзара байланыстырылатын заңдылық іздеді. бұрынырақта әрбір туыстас элементтер басқа топтармен байланыстырылмай жеке дара қаралды. ал д. и. менделеев ұқсас және ұқсас емес элементтер арасындағы байланысты атомдық массалары және валенттілігіне сүйеніп қарастырды