4. Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен орналастырыңыз (1, 2, 3). [3] Мәтіндегі ақпараттар Реті 2016 жылғы Бразилиядағы Олимпиада ойындарының чемпионы Астана қаласында тұрып, сол жерде әкесі Елеусинов Марат қол астында жаттығады. 2012 жылғы Лондондағы Жазғы Олимпиада ойындарының қатысушысы.
Мақал-мәтелдер – халық ауыз әдебиетінің қазыналы байлығы саналатыны белгілі. Өйткені мақал-мәтелде халықтың дүниетанымы, өмірге көзқарасы, философиясы, өзге де мәселелер кеңінен көрініс табады. Мақал-мәтелдер қашанда белгілі бір ойды жеткізеді, әлдебір нәрселерден сақтандырады, бір сөзбен айтқанда, адамның тал бесіктен жер бесікке дейінгі өміріне азық болатын даналық ғибратындай жол көрсетіп тұрады. Мақал-мәтелді біліп өскен, соның мәйегін жастайынан құлағына құйып өскен бала өсе келе алды-артын ойлауға машықтанып, дұрыс шешім қабылдауға, қиындықты еңсеруге дағдыланады. Мақал-мәтел әр халықта бар.
Бұл дүниежүзі елдерінің барлығына тән деп айта аламыз. Олардың арасында барша әлемге ортақ болып кеткен мақалдар да кездеседі, сондай-ақ әр халықтың өзіне ғана тән мақал-мәтелдері де ұшырасады. Бұл мәселелерді біз салыстыру кезінде танып-білеміз. Салт-дәстүрі ұқсас, ділі бір, діні бір түркі халықтарының мақал-мәтелдері де мағына жағынан, сөздік, сөйлемдік құрылым жағынан ұқсас болып келетінін байқау қиын емес. Енді соның барлығына рет-ретімен тоқталайық.
Қазақ және ұйғыр тілдеріндегі ұқсас әрі ортақ мақал-мәтелдерді басқаларынан бөліп алып, салыстыра қарастыруымыздың мақсаты — бұл тілдердің туыстық жақындығынан ғана емес, мүмкін болғанынша сол тілдерде сөйлеуші Орта Азия халықтарының ең көнелерінен саналатын ұйғырлар мен қазақтардың рухани, мәдени, тарихи жақындығын да осы мақал-мәтел негізінде анықтай түсу. Мағынасы мен құрам-құрылымы жағынан толық сәйкес болып келетін абсолютті (толық) ұқсастыққа жататын мақал-мәтелдер: Адам адаммен адам (қазақша); Адәм адәм билән адәм (ұйғырша); Асы піспестің қазаны оттан түспес (қазақша); Еши пишмасниң қазини оттин чүшмәс (ұйғырша). Компоненттерінде азды-көпті өзгерістер бар, бірақ мазмұны ұқсас мақал-мәтелдерге мыналарды жатқызар едік:
Ат айналып қазығын табар, Су айналып жазығын табар (қазақша); Ат айлинип оқурини тапиду, Мусапир айлинип юртини тапиду (ұйғырша); Ағайын тату болса — ат көп, Абысын тату болса — ас көп (қазақша); Ағинә инақ болса — ат тола, Игичә-сиңил инақ болса – аш тола (ұйғырша)
Құрылымы, құрамы өзгеше, бірақ екі халықта да мазмұны өзара ұқсас болып келетін мақал-мәтелдер. Мысалы, қазақтың «Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді» деген мақалына ұйғырдың «Бир бекарчи миңни бекар қилур» мақалы мәндес келеді. Екі тілдегі мақалдың беретін ортақ мағынасы — бір нәрсенің көпке теріс әсер етуі.
Олимпиада – бейбітшілік елшісі.
Жоспар.
Кіріспе.
Негізгі бөлім.
А) Олимпиада ойындарының қысқаша тарихы.
Ә) Олимпиада ойындарын өткізетін қаланы таңдау.
Қорытынды.
Спорт – денсаулық кепілі екені баршамызға аян. Ал Олимпиада ойындары бейбітшілік елшісі атанып кеткен. Себебі Олимпиада ойындары кезінде соғыстар тоқтатылып, қасиетті тыныштық орнайтын дәстүр қалыптасқан. Ал өзге елдердің спортшылары бір – бірімен күш сынасып, кімнің мықты екенін анықтайтын дүбірлі дода.
Олимпиада ойындары немесе Олимпиада төрт жылда бір рет өткізілетін ең ірі халықаралық кешенді спорттық жарыс.
Олимпиада ойындарының ұраны - «тезірек, жоғарырақ, күштірек». Олимпиада ойындары әрбір төрт жыл сайын өткізіліп тұрады, қысқы және жаздық болып екі түрге бөлінеді.
Олимпиада ойындары ежелге Грекиядан бастау алып, XIX ғасырдың соңында француздық қоғам қайраткері барон Пьер де Кубертенмен жаңартылған болатын. Дүниежүзілік соғыс уақытында ойындар тоқтатылған болатын.
Кезекті Олимпиада ойындары өткізілетін қала, ойындарға 7 жыл қалғанда арнайы Халықаралық олимпиада комитетінің (ХОК) сессиясында анықталады. Олимпиада өткізілетін қала ресми мәлімдемесін тапсырған бірнеше қала кандидаттарының ішінен таңдалады. Таңдау кандидат елдерінің өкілдері мен ХОК президенінен басқа барлық ХОК мүшелерінің құпия дауыс беруі арқылы өтеді.
Ереже бойынша соңғы дауыс беру рәсіміне кандидаттар тізімі арасында бес қаладан артық болмауы тиіс, бұл тізім бір жыл бұрын ХОК мүшелерінің алдын ала дауыс беру нәтижесінде анықталады. Жеңімпаз кандидат дауыстардың жарытысынан артық жинау керек. Егер жеңімпаз алғашқы айналымда анықталмаса, онда екінші және кейінгі айналымдар өткізіледі.
Ең көп Олимпиада ойындарын өткізген ел - АҚШ — 8 рет, Франция 5 рет, Ұлыбритания 3 рет, Германия 3 рет, Жапония, Италия, Канада 3 рет. Олимпиада ойындары барлығы 21 елде өткізілген. Жазғы ойындар 18 елде, ал қысқы 11 елде өткізілген.
Салауатты өмір салтын ұстанып, еліміздің туын асқақтатын үздік спортшылармыз көп болсын дегім келеді.