4-тапсырма. Мәтінді оқы. Кестен толтыр. 1-бағанға мәтіндегі жаңа сөздерді жаз. 2-бағанға мәтіннен жаңа сөзге байланыс ты сөз тіркесін жаз. 3-бағанға жаңа сөзді өзің бұрыннан білетін басқа сөзбен тіркестір.
Кітап қай кезде де а ң айнымас досы, мызғымас тірегі, таусылмас ақылшысы. Мен үнемі «Кітап — өмір азығы» деген мақалды есімнен шығармай, өз ұранымдай жадыма тоқып жүремін. Достарыма да мұны айтудан жалыққан емеспін. Қолым қалт етсе кітап оқып, сол кітап кейіпкерлерімен мұңдасып, сырласып, өзгеше бір әлемде жүргендей ерекше бір күйге түсем.
Мен үшін барлық кітап қызықты, әрбір кейіпкер ұнамды. Бірақ солардың ішінде өзім ерекше қадір тұтатын, қастерлеп, үлгі ететін бір кейіпкерім бар. Құпия емес, сондықтан сіздермен бөлісе отырайын. Ол — Тайлан батыр. Кәдімгі еліміздің қайсар ұлдарының, қарымды жазушыларының бірі Әбіш Кекілбаев қаламынан туған «Үркер» романындағы қазақтың дара хандарының бірі Әбілқайыр ханның досы.
Көкейлеріңізде «Не үшін ұнайды екен?» деген сауал тұрған шығар, әрине, бұл орынды сұрақ. Себебін де айта отырайын, маған Тайлан батыр өз ұстамдылығымен, ақылды, парасаттылығымен, қайсар, ер жүректілігімен ұнамды. Қандай болмасын, қысылтаяң шақта өзіне ғана тән ерекшелігімен ақыл-айла тауып, елі үшін, жері үшін басын бәйгеге, бағын таласқа тігіп, ұрандатып жауға шапқан батыр, асқар тау әкесінен, аяулы жарынан, сүйкімді ұлынан айрылса да, өмірден баз кешіп түңілмей, керісінше, жігерленіп, досына тіреніш болып, жауға ел намысын, ұлт ұятын бермей жалғыз өзі бір бүйірден ұрандай тиіп, апшыларын қуырады. Міне, бұл нағыз ерлердің ісі. Бойында қазақ қаны бар ер жігітті жігерлендіретін іс. Міне, сол үшін де маған Тайлан батыр ұнамды.
Екі дос Бір күні екі дос орманда келе жатқан еді . Сонда олар кенеттен келе жатқан аюды көріп қалды .Сонда біреу қаша жөнелді, екіншісі талдың басына өрмеліп жөнелді .Аю бірінші досына жақындай бастады . Сонда ол не істейін деп ойлап қалады .Содан соң ол өлген адамдарды есіне түсіреді . Ол өлген адамдар сияқты жерге етпетімен жатады . Аю оған қатты жақындап қалғанда ол ауаны жұтып дем алмай қалады . Аю оны иіскей бастады . Сосын аю кеткенде оған екінші дос келді де күле бастады .Сонда екінші дос біріншіден сұрайды . Саған аю не деді ? Сонда ол айтады :Басыңа қауып қатер төнсе қашып кеткен досынан сақтану керек деді
Мен үшін барлық кітап қызықты, әрбір кейіпкер ұнамды. Бірақ солардың ішінде өзім ерекше қадір тұтатын, қастерлеп, үлгі ететін бір кейіпкерім бар. Құпия емес, сондықтан сіздермен бөлісе отырайын. Ол — Тайлан батыр. Кәдімгі еліміздің қайсар ұлдарының, қарымды жазушыларының бірі Әбіш Кекілбаев қаламынан туған «Үркер» романындағы қазақтың дара хандарының бірі Әбілқайыр ханның досы.
Көкейлеріңізде «Не үшін ұнайды екен?» деген сауал тұрған шығар, әрине, бұл орынды сұрақ. Себебін де айта отырайын, маған Тайлан батыр өз ұстамдылығымен, ақылды, парасаттылығымен, қайсар, ер жүректілігімен ұнамды. Қандай болмасын, қысылтаяң шақта өзіне ғана тән ерекшелігімен ақыл-айла тауып, елі үшін, жері үшін басын бәйгеге, бағын таласқа тігіп, ұрандатып жауға шапқан батыр, асқар тау әкесінен, аяулы жарынан, сүйкімді ұлынан айрылса да, өмірден баз кешіп түңілмей, керісінше, жігерленіп, досына тіреніш болып, жауға ел намысын, ұлт ұятын бермей жалғыз өзі бір бүйірден ұрандай тиіп, апшыларын қуырады. Міне, бұл нағыз ерлердің ісі. Бойында қазақ қаны бар ер жігітті жігерлендіретін іс. Міне, сол үшін де маған Тайлан батыр ұнамды.
Бір күні екі дос орманда келе жатқан еді . Сонда олар кенеттен келе жатқан аюды көріп қалды .Сонда біреу қаша жөнелді, екіншісі талдың басына өрмеліп жөнелді .Аю бірінші досына жақындай бастады . Сонда ол не істейін деп ойлап қалады .Содан соң ол өлген адамдарды есіне түсіреді . Ол өлген адамдар сияқты жерге етпетімен жатады . Аю оған қатты жақындап қалғанда ол ауаны жұтып дем алмай қалады . Аю оны иіскей бастады . Сосын аю кеткенде оған екінші дос келді де күле бастады .Сонда екінші дос біріншіден сұрайды . Саған аю не деді ? Сонда ол айтады :Басыңа қауып қатер төнсе қашып кеткен досынан сақтану керек деді