4-тапсырма. Суреттерге сәйкес сөйлемдерді ретімен жаз. Шоқан орыс жазушысы — Ф. Достоевскиймен дос болған. Ол 1847- 1853 жылдары Омбыдағы Кадет корпусында оқыған. Ғалым «Жоңғария очерк тері», «Қырғыздар туралы жазбалар», «Ыстықкөл сапарының күн деліктері» деген зерттеулер жазған. Шоқан Уәлиханов дарынды суретші болған. Шоқанды әжесі тәрбиелеген. Шоқан 1835 жылдың қараша айында Құс мұ рын бекетінде туған
1. Бұлар ру таңбаларына ұқсайды. Мағыналық белгілерге ұқсайды.
2. Көне замандағы финикия жазуының арамей тармағына ұқсас жерлері бар.
3. Көне Соғды жазуын Түркі тіліне бейімдер өңдеу және таңбалар қосу арқылы қалыптасқан. Көне Түркі жазулары негізінен 6-10 ғасырлар аралығында Ұлы Түркі қағандығы, Хазар қағандығы кезінде қолданылған. Таралу аймағы Монғолия-Сібір далаларынан Тибет жеріне дейін және Еуропадағы Венгрия, Чувашия аймақтарына дейін кездесіп отырады. Көне Түркі жазуларының орнына далалыққа көне Ұйғыр жазулары келді. Бұл жазуларды кейде манихей жазулары деп атайды. Оның таралуы Манихей дінінің таралуына байланысты болды. Кейін бұл жазуларды Ислам дінінің ықпалымен енген Араб жазулары ығыстырып шығарды. Кейін осы Араб жазуларының орнына қазіргі Түркі халықтары Латын және Кирилл әліпбилерін қолданады.
Өз еліне өлшеусіз еңбегі сіңген, туған халқын баянды болашаққа бастаған, сондай-ақ әлемнің ізгілікке қарай бет бұруына зор ықпалын тигізіп, жаһандық тұлғаға айналған бітімі бөлек, қызметі ерек жандардың адами болмысы, қайраткерлік қарымы, өмір жолы, жасампаз ісі санада ұдайы жаңғырып тұруы тиіс. Өйткені мұндай тұлғалардың өрелі өмірі, бар қажыр-қайратын жұмсап атқарған игілікті қызметі, өнегесі – таптырмас тәрбие құралы, адамзатқа ортақ құндылық, қараңғыда жол таппай дағдарғанның жолына сәулесін төсер шамшырақ. Сондықтан да, осындай ірі, көрнекті қайраткерлерді тереңірек тану, насихаттау жұмыстары әлемдік тәжірибеде кең үрдіс алғаны белгілі. Осы үрдіс аясында дара туғандар, озық ойлы тұлғалар мен қайраткерлер арқау болған түрлі кітаптар, зерттеу еңбектер, фильмдер, т.б. көптеп дүниеге келді.
Жалпы, талайлармен терезесін тең ұстауды, өркениет көшінде өзгелермен үзеңгі қағыстыра алға жылжуды мұрат еткен, өзін-өзі құрметтей білер әрбір ұлт тарихын, рухани мұрасын, маңдайалды ұл-қыздарын өздері ғана танып-біліп қана қоймай, оларды жаһанға жарқырата көрсетіп, насихаттауды жөн көреді. Бұл қадамның астарында «біз де ешкімнен кем емеспіз, дау туса сөз ұстар шешеніміз, жау төнсе жанын қияр батырымыз, тамыры тереңге кеткен тарихымыз, жаһандық мәдениеттің қорына қосылған салмақты да ардақты мұрамыз бар елміз», деп өзінің іргелі ел екенін ұқтырғысы немесе айбынын асырғысы келетін ниет жатқандай.
Бұл бағыттағы игі істердің шежіресіне тереңірек үңілсек, сөзіміз тым ұзарып кетеді. Дегенмен, қысқаша тоқтала кетер болсақ, сонау көне замандардан, дәлірегі Сақ, Ғұн, Түрік қағанаты дәуірлерінен бүгінге тартылған «сүрлеуге» ой сүріндіре отырып көз жүгірткенде рухыңды көтеріп, санаңды жаңғыртатын жарқын бейнелі, қазіргі түркі жұртымен, қазақпен қарындас, кіндіктес, тегі бір екені ғылыми тұрғыда дәлелденген тұлғалардан бастап, бүгінгі жақсыларымыз бен жайсаңдарымыз туралы том-том зерттеу еңбектер, әдебиеттің түрлі жанрындағы қаншама шығармалар жазылды.
Объяснение:
1. Бұлар ру таңбаларына ұқсайды. Мағыналық белгілерге ұқсайды.
2. Көне замандағы финикия жазуының арамей тармағына ұқсас жерлері бар.
3. Көне Соғды жазуын Түркі тіліне бейімдер өңдеу және таңбалар қосу арқылы қалыптасқан. Көне Түркі жазулары негізінен 6-10 ғасырлар аралығында Ұлы Түркі қағандығы, Хазар қағандығы кезінде қолданылған. Таралу аймағы Монғолия-Сібір далаларынан Тибет жеріне дейін және Еуропадағы Венгрия, Чувашия аймақтарына дейін кездесіп отырады. Көне Түркі жазуларының орнына далалыққа көне Ұйғыр жазулары келді. Бұл жазуларды кейде манихей жазулары деп атайды. Оның таралуы Манихей дінінің таралуына байланысты болды. Кейін бұл жазуларды Ислам дінінің ықпалымен енген Араб жазулары ығыстырып шығарды. Кейін осы Араб жазуларының орнына қазіргі Түркі халықтары Латын және Кирилл әліпбилерін қолданады.
Өз еліне өлшеусіз еңбегі сіңген, туған халқын баянды болашаққа бастаған, сондай-ақ әлемнің ізгілікке қарай бет бұруына зор ықпалын тигізіп, жаһандық тұлғаға айналған бітімі бөлек, қызметі ерек жандардың адами болмысы, қайраткерлік қарымы, өмір жолы, жасампаз ісі санада ұдайы жаңғырып тұруы тиіс. Өйткені мұндай тұлғалардың өрелі өмірі, бар қажыр-қайратын жұмсап атқарған игілікті қызметі, өнегесі – таптырмас тәрбие құралы, адамзатқа ортақ құндылық, қараңғыда жол таппай дағдарғанның жолына сәулесін төсер шамшырақ. Сондықтан да, осындай ірі, көрнекті қайраткерлерді тереңірек тану, насихаттау жұмыстары әлемдік тәжірибеде кең үрдіс алғаны белгілі. Осы үрдіс аясында дара туғандар, озық ойлы тұлғалар мен қайраткерлер арқау болған түрлі кітаптар, зерттеу еңбектер, фильмдер, т.б. көптеп дүниеге келді.
Жалпы, талайлармен терезесін тең ұстауды, өркениет көшінде өзгелермен үзеңгі қағыстыра алға жылжуды мұрат еткен, өзін-өзі құрметтей білер әрбір ұлт тарихын, рухани мұрасын, маңдайалды ұл-қыздарын өздері ғана танып-біліп қана қоймай, оларды жаһанға жарқырата көрсетіп, насихаттауды жөн көреді. Бұл қадамның астарында «біз де ешкімнен кем емеспіз, дау туса сөз ұстар шешеніміз, жау төнсе жанын қияр батырымыз, тамыры тереңге кеткен тарихымыз, жаһандық мәдениеттің қорына қосылған салмақты да ардақты мұрамыз бар елміз», деп өзінің іргелі ел екенін ұқтырғысы немесе айбынын асырғысы келетін ниет жатқандай.
Бұл бағыттағы игі істердің шежіресіне тереңірек үңілсек, сөзіміз тым ұзарып кетеді. Дегенмен, қысқаша тоқтала кетер болсақ, сонау көне замандардан, дәлірегі Сақ, Ғұн, Түрік қағанаты дәуірлерінен бүгінге тартылған «сүрлеуге» ой сүріндіре отырып көз жүгірткенде рухыңды көтеріп, санаңды жаңғыртатын жарқын бейнелі, қазіргі түркі жұртымен, қазақпен қарындас, кіндіктес, тегі бір екені ғылыми тұрғыда дәлелденген тұлғалардан бастап, бүгінгі жақсыларымыз бен жайсаңдарымыз туралы том-том зерттеу еңбектер, әдебиеттің түрлі жанрындағы қаншама шығармалар жазылды.